View source for કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – સુન્દરમ્/ ૩. ત્રણ પાડોશી

{{SetTitle}}
{{Heading|૩. ત્રણ પાડોશી| સુન્દરમ્}}
<poem>
(ઢાળ – કાચબા કાચબીના ભજનને લગતો)
રામને મંદિર ઝાલર બાજે, ઘંટના ઘોર સુણાય,
શેઠની મેડીએ થાળીવાજું નૌતમ ગાણાં ગાય.
::	મંદિરની આરતી ટાણે રે,
::	વાજાના વાગવા ટાણે રે,
::	લોકોનાં જૂથ નિતે ઊભરાય.

એક ફળીનાં ત્રણ રહેવાસી, શેઠ ને બીજા રામ,
ત્રીજી માકોર બાઈ રાંડેલી, કોડી કને ના દામ.
::	લોકોનાં દળણાં દળતી રે,
::	પાણીડાં કોકનાં ભરતી રે,
::	કાઢી ખાય રોટલો, કરતી કામ.

શેઠની મોટીદૈત્ય હવેલી ગામનું નાક કહેવાય,
રામનું મંદિર આરસ બાંધ્યું, નિત ઝળાંઝળાં થાય,
::	ફળીના એક ખૂણામાં રે,
::	ગંધાતા કોક ખૂણામાં રે,
::	માકોરના મહેલ ઊભેલા સુણાય.

છત્રપલંગે શેઠ સૂતા હોય, રામ સીતાજી ઘેર,
પાછલા પહોરની મીઠી ઊંઘની લોક લેતું હોય લ્હેર,
::	પહેલાં જ્યાં કૂકડો બોલે રે,
::	જાગેલો કૂકડો બોલે રે,
::	તૂટે માકોરની નીંદરસેર.

માકોર ઊઠી અંગ મરોડે, પેટાવે દીપકજ્યોત,
ધાન લઈને દળવા બેસે, રામની માગી ઓથ,
::	ઘરેરાટ ઘંટી ગાજે રે,
::	ભૂખીડાંસ ઘંટી ગાજે રે,
::	ગાજે જેમ દુકાળિયાંનું મોત.

ગોકળ આઠમ આજ હતી ને લોક કરે ઉપવાસ,
માકોર ભૂખી રહી નકોરડી, કાયામાં ના રહ્યો સાસ.
::	મૂઠીભર ધાન બચાવા રે,
::	સીતાના રામ રિઝાવા રે,
::	પેટાવ્યો પેટમાં કાળહુતાશ.

શેઠને ઘેરે, રામને મંદિર સાકરઘીનાં ફરાળ,
પારણામાં કાલ કરવા ભજિયાં દળવા આપી દાળ,
::	દળાતી દાળ તે આજે રે,
::	હવાયેલ દાળ તે આજે રે,
::	ઉઠાવે માકોરપેટ વરાળ.

અંગ થાક્યું એનું આંચકા લેતું, હૈડે હાંફ ના માય,
બે પડ વચ્ચે દાળ દળે તેમ કાયા એની દળાય,
::	દળી જો દાળ ના આપે રે,
::	શેઠ દમડી ના આપે રે,
::	બીજો ઉપવાસ માકોરને થાય.

ઘરર ઘરર આંજણહીણી ઘંટી ભારે થાય,
વારે વારે થાકેલ હાથથી ખીલડો છૂટી જાય,
::	ચણાની દાળ દળંતી રે,
::	માકોરની દેહ દળંતી રે,
::	ઘંટીના ઘોર તહીં ઘેરાય.

અન્ન ખાતી તોય અન્નનો દાણો દેતી ન ઘંટી આજ,
માકોરની અન્નપૂરણા રૂઠી ફરવા પાડે ના જ.
::	હજી દાળ અરધી બાકી રે,
::	રહી ના રાત તો બાકી રે,
::	મથી મથી માકોર આવે વાજ.

શેઠ જાગે ને રામજી જાગે, જાગે સૌ સંસાર,
ભોમના ભાર ઉતારવા આજે જનમ્યા ’તા કિરતાર,
::	પરોઢના જાગતા સાદે રે,
::	પંખીના મીઠડા નાદે રે,
::	ડૂબે માકોરનો ભૂખપોકાર.

શેઠ હસે બેઠા આઠમે માળે, રામ રમે રણવાસ,
રામને મંદિર ઝાલર બાજે, શેઠને મહેલ હુલાસ,
::	માકોરની મૂરછાટાણે રે,
::	ઘંટીના મોતના ગાણે રે,
::	કાળો એક કાગ કળેળે નિસાસ.
</poem>
{{Right|(ચૂંટેલી કવિતા: સુન્દરમ્, પૃ. ૪-૬)}}




{{HeaderNav
|previous = [[કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – સુન્દરમ્/૨. સીતાજીનો પોપટ|૨. સીતાજીનો પોપટ]]
|next = [[કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – સુન્દરમ્/ ૪. ટિટોડી અને સાગર| ૪. ટિટોડી અને સાગર]]
}}