View source for ભારતીય કાવ્યસિદ્ધાંત/ગુણીભૂતવ્યંગ્યકાવ્યના પ્રભેદો

{{SetTitle}}
{{Heading|ગુણીભૂતવ્યંગ્યકાવ્યના પ્રભેદો :|}}
{{Poem2Open}}
ગુણીભૂતવ્યંગ્યકાવ્યમાં વ્યંગ્યાર્થ વાચ્યાર્થ જેટલો ચમત્કાર કે મહત્ત્વનો હોતો નથી. ગુણીભૂતવ્યંગ્યકાવ્યમાં વ્યંગ્યાર્થની જે સ્થિતિ કે સ્વરૂપ હોય છે તે અનુસાર મમ્મટ એના આઠ મુખ્ય પ્રભેદો પાડે છે :
૧.	અગૂઢવ્યંગ્ય : વ્યંગ્યાર્થ ગૂઢ હોય એમાં જ એની ચારુતા છે. અને ધ્વનિકાવ્યમાં એ ગૂઢ હોય છે. આથી વ્યગ્યાર્થ અગૂઢ હોય તે ગુણીભૂતવ્યંગ્યકાવ્યનો પ્રભેદ બને.
૨.	અપરાંગવ્યંગ્ય : આ પ્રકારમાં વ્યંગ્યાર્થ તાત્પર્યાર્થનો અંગરૂપ બને છે, એને ઉપકારક બને છે. એ તાત્પર્યાર્થ વસ્તુ, અલંકાર કે રસરૂપ હોઈ શકે.
૩.	વાચ્યસિદ્ધ્યંગ : આ પ્રકારમાં વ્યંગ્યાર્થ વાચ્યાર્થની સિદ્ધિમાં સાધનભૂત બને છે.
૪.	અસ્ફુટવ્યંગ્ય : આ પ્રકારમાં વ્યંગ્યાર્થ અસ્ફુટ હોય અને સહૃદયોને પણ એનો બોધ મુશ્કેલીએ થાય.
૫.	સંદિગ્ધપ્રાધાન્યવ્યંગ્ય : આ પ્રકારમાં વ્યંગ્યાર્થ પ્રધાન છે કે વાચ્યાર્થ તે અંગે સંદેહ ઊપજે.
૬.	તુલ્યપ્રાધાન્યવ્યંગ્ય : આ પ્રકારમાં વાચ્ય અને વ્યંગ્ય બંનેનું સરખું પ્રાધાન્ય હોય.
૭.	કાકવાક્ષિપ્તવ્યંગ્ય : કાકુ તો ધ્વનિકાવ્યમાં પણ વ્યંગ્યાર્થબોધનું નિમિત્ત બને છે. ત્યાં કાકુ પછી વિલંબે વ્યંગ્યાર્થનો બોધ થતો હોય છે. પણ ગુણીભૂતવ્યંગ્યના આ પ્રકારમાં કાકુની સાથે જ - એની દ્વારા જ - વ્યંગ્યાર્થનો બોધ થઈ જતો હોય છે.
૮.	અસુંદરવ્યંગ્ય : આ પ્રકારમાં વ્યંગ્યાર્થ વાચ્યાર્થની તુલનાએ અસુંદર હોય.
મમ્મટ કહે છે તેમ આના પણ ધ્વનિકાવ્યની પેઠે અનેક ભેદો પડી શકે.
{{Poem2Close}}
<br>
{{HeaderNav2
|previous = ધ્વનિકાવ્યના પ્રભેદો
|next = ચિત્રકાવ્યના પ્રભેદો
}}