પ્રતિપદા/૯. મનોહર ત્રિવેદી: Difference between revisions

← Older edit

પ્રતિપદા/૯. મનોહર ત્રિવેદી (view source)

Revision as of 10:08, 7 September 2021

13,397 bytes added , 10:08, 7 September 2021

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 70: / Line 70: @@
 ::::કાંખમાં મેલ્યું છોકરું, માથે પોટકું, હાલી પિ’ર
 </poem>
+===૪. ઝાડવું ઝૂરે===
+<poem>
+::::::ગામથી દૂર
+વગડા વચ્ચોવચ અટૂલું ઝાડવું ઝૂરે ઝાડવું ઝૂરે ઝાડવું ઝૂરે
+::લ્હેરખી અડે તોય કાં એને ચડતી નથી કોખ્ય?
+::સાદ પાડે છે ક્યારની શેઢા દીમની લીલી ઓવ્ય
+કાળિયોકોશી પૂછતો કારણ મીઠડા સૂરે મીઠડા સૂરે મીઠડા સૂરે
+::ટેકરી એના ઢાળને કહેઃ જાણજો એનું દુઃખ
+::પાંદડાં ક્યાં? ક્યાં છાંયડો? ભાળું કેમ ના રાતી ડૂંખ?
+દૂરની નદી એ જ વિચારે રેત વલૂરે રેત વલૂરે રેત વલૂરે
+::કૈંક ચોમાસાં જીરવ્યાંઃ શીળા વાયરાઃ તીણા તાપ
+::મૂળથી માંડી ટોચ લગી જે પ્રગટ્યું આપોઆપ
+–એ જ પીડાની પોટલી ખોલેઃ આમ થતું રે આમ થતું રે આમ થતું રે
+વગડા વચ્ચોવચ અટૂલું ઝાડવું ઝૂરે ઝાડવું ઝૂરે ઝાડવું ઝૂરે
+</poem>
+===૫. તું તારી રીતે જા===
+<poem>
+કોઈ જાતું હળવે હળવે કોઈ ઘા એ ઘા
+:::તું તારી રીતે જા
+તને ગમે તો આ પા જાજે અથવા પેલી પા
+:::તું તારી રીતે જા
+બંધ ઓરડા કદી ન ઝીલે કોં શ્રાવણની હેલી
+ઊલટ થાય તો ખોલી દે તું તારા ઘરની ડેલી
+દોટ મૂકજે બજાર વચ્ચે દેહ ઉઘાડો મેલી
+:::ને ફરીફરીને ન્હા
+હોય અજાણ્યા કે જાણીતા : છતાંય મલકે હોઠ
+રોજ ધૂળેટી ઊજવીએ માગી નજરુંની ગોઠ
+હળ્યામળ્યા તો ઘેર ઊતરશે અવસરની કૈં પોઠ
+:::રે ઉતાવળો કા થા?
+કોઈ બાળકે ફૂલ ચીતરતાં મ્હોરી ઊઠી ભીંત
+પતંગિયાને કોણ શીખવે છે ઉડવાની રીત?
+કોયલને ક્યાં કહ્યું હતું કે ગા ફાગણનું ગીત
+:::તું ફાવે તે ગા
+:::તું તારી રીતે જ
+</poem>
+===૬. કાંડું મરડ્યું===
+<poem>
+::::કાંડું મરડ્યું એણે
+રીસ કરીને છોડાવ્યું તો ઝબ્‌ દઈ ઝાલી નેણે
+જોઈ-જોઈ કેસૂડાં મ્હોર્યાંઃ હું થૈ સુક્કીભઠ્ઠ
+મારી વાળી શેય વળે ના કોયલની આ હઠ્ઠ
+પોતીકાએ મને પળેપળ પજવી મ્હેણે-મ્હેણે
+શરમ મૂકીને પાછળ આવી બેઉ બાજુની વાડ
+ડાળ નમાવી ટગરટગર નીરખે આ નવરાં ઝાડ
+વળી વાયરે વાવડ વહેતા કર્યા નદીના વ્હેણે
+ચૂંટી ભરતાં પાણીથી પાતલડી થૈ ગૈ કેડ્ય
+હુંયે મૂઈ ના કહી શકી કે આમ મને કાં વેડ્ય?
+પરવશ હું ખેંચાતી ચાલી સમજું નહીં કે શેણે?
+::::કાંડું મરડ્યું એણે
+</poem>
+===૭. ધોમધખ્યા બપ્પોર===
+<poem>
+:::નળ્યના બાવળઝુંડથી ઊઠી સામટી ચહક
+રવ પડ્યો તો ઊભી ઊભી નીરખી રહી ધૂળભરેલી ચૈત્રી સડક
+:::આંખથી આઘે ધારમાં દેરું જોઈને થતું
+::::ગોતણ્યે ચડેલ એક માતાએ ધાવણું પાછું છોકરું તેડ્યું
+:::કાબરી ગાયે પ્રાહવો મેલ્યો હોય એવી
+::::આકાશથી ઝળે એકધારી તડકાળ આ શેડ્યું
+:::એકલવાયું વાદળું એવું લાગતું જાણે
+::::કોઈ ખેડૂએ હળથી ઢેફું શેઢા કને હોય ઉખેડ્યું
+છાંયડા ધ્રૂજી જાયઃ અચાનક ઝાડના કાને વાયરાની જ્યાં પડતી ડણક
+:::ઝાંખરાં વચ્ચે છીછરી નદી જાય લપાતી
+::::એ જ બીકે કે સૂરજ એના ભેરવી દેશે ન્હોર
+:::ભેખડે-ભેખડે સાદ ભલેને દઈએ
+::::તો પણ કાનસોરો ના આપશે અહીં ધોમધખ્ખા બપ્પોર
+:::એટલામાં તો પોપટમેના કાબરવૈયાંચકલાં
+::::ઊડી પાંખમાં ગગન ફેરવે ચારે કોર
+મોકળે ગળે જાય કહેતાં કેઃ જેમ બીજાનો તેમ છે અરે, આય તે અલ્યા, આપણો મલક
+:::નળ્યના બાવળઝુંડથી ઊઠી સામટી ચહક
+</poem>
+===૮. કોના હોઠે===
+<poem>
+::::ધીરાં ધીરાં
+દૂર દૂર ક્યાં ગળતી રાતે વાગે છે મંજીરાં?
+::મ્હેક મ્હેકનાં થળથળ થાનક
+::ઊઘડ્યાં સૂરનાં પારિજાતક
+ક્યાંથી ઊઘડી અદીઠ પાછી હલકભરેલી પીરા?
+::કોઈ ખાલી, કોઈ અધૂરાં
+::ક્યાં મેવાડ? ક્યાં ગોકુલ-મથુરા?
+પગલાં પાછળ પગલાં રઝળે અણથક અને અધીરાં
+::જાત ભૂલીને નીકળ્યાં પોતે
+::કોણ અહીંયાં કોને ગોતે?
+કોના હોઠેઃ માધવ માધવઃ કોના હોઠે : મીરા?
+</poem>
+===૯. ઉઠાઓ યે તંબૂ, ઉઠાઓ યે ડેરા===
+<poem>
+નહીં રાત દેખી, ન દેખા સબેરાઃ ઉઠાઓ યે તંબૂ, ઉઠાઓ યે ડેરા
+જિંહાં પાંવ રુક્કેે તિંહા હો બસેરાઃ ઉઠાઓ યે તંબૂ, ઉઠાઓ યે ડેરા
+હમેં ક્યાં? અહીં સે વહી તક ફકીરો! ખબર છે જવાના વહીં સે નહીં તક
+અરે, હમને સારી જમીં કો હી ઘેરાઃ ઉઠાઓ યે તંબૂ, ઉઠાઓ યે ડેરા
+કરેગા ક્યા છત-છાપરે ઔર વંડી? રમાઈ હૈ ઘૂની તો કિસ કામ બંડી?
+અબે યાર, લે જા, અગર સબ હૈ તેરાઃ ઉઠાઓ યે તંબૂ, ઉઠાઓ યે ડેરા
+કિંહાં રખ્ખૂં બોજા? ન રખ્ખૂ મૈં રોઝા, મિલીં આંખ બંદે, અબી હાલ સો જા!
+જરા દેખ હમકું તો લે’રા હી લે’રાઃ ઉઠાઓ યે તંબૂ, ઉઠાઓ યે ડેરા
+કરે સિર્ફ માલિક હુકમ એ જ કાફી, રહેગી ચલમ કે રહેલી ન સાફી
+યિહાં કૌન ચાચા-ભતીજા-મમેરા? ઉઠાઓ યે તંબૂ, ઉઠાઓ યે ડેરા
+</poem>
+===૧૦. ઠસ્સો===
+[મંદાક્રાન્તા/ સૉનેટ]
+<poem>
+ચૂલામાં તેં વખતસર ઓબાળ પૂર્યો. અડાયાં
+ફૂંકે ફૂંકે જરીક સળગ્યાં ને ફરી ઓલવાયાં.
+ચોમાસાની અસર પણ દેખાય છે આ હવામાં
+થાપ્યાં છાણાં ઊલટભર જે, ઘાર છે મોઢવામાં.
+ઘેરી લેતી ઘર સકળને, સાંજને ધૂમ્રસેર –
+ધક્કેલાવે, તસુ નવ ખસે. જોઉં હુંઃ અશ્રુભેર
+મુંઝાતી તું, બધુ વધુ તને ભીડવે, ચાડ રાખે
+જોતી બેઠી, અવર કશું ના સૂઝતાં, તખ્ત આંખે.
+થાકી તોયે અધરવ્વયથી આગ સંઘ્રૂકતી તું
+લીધેલું ક્યાં પણ સરળતાથી કદી મૂકતી તું?
+રેલો ચાલ્યો કુમકુમતણો, કાનનાં ફૂલ ડોલે
+શ્વાસે શ્વાસે સ્તન થરકતાં, બંગડી શી હિલોળે!
+બેસી પાસે સ્મિતસભર, ગુસ્સો નિરાંતે નિહાળું
+ઠસ્સો તારો લથબથઃ ભલે દૂર ઠેલાય વાળુ.
+</poem>
+===૧૧. થાક===
+<poem>
+:::::::થાક?
+::::શું પૂછ્‌યુ? શું છે આ થાક?
+સડસઠમા વરસે આ વયને મળ્યો છે કાંઈ નમણો ને નાજુક વળાંક
+::::ઓરાએ પછવાડે માર્યાં છે તીર
+::::આઘેના મોકલે ત્યાં શીતળ સમીર
+ગોખ્યું તે ભૂલું છુંઃ ભુલવાનું ગોખું છુંઃ આપણા તો જુદા સૌ આંક
+::::સૂરજની ચપટી લૈ ચોડે જે ભાલે
+::::એણે કયા કારણે ભીંજવ્યો છે વ્હાલે?
+ફૂદાની જેમ કરે ઉડાઊડ અમથી શું કાગળ પર ઝીણકુડી ટાંક?
+::::દીકરીની માંદગીને ને દીકરાનો ધંધો
+::::જાત એમાં મારે છે ચિંતાનો રંધો
+ખરબચડાં દુઃખ એમ સુંવાળા થાયઃ સમુંસૂતરું ને ચાલે ઠીકઠાક
+::::જીવની લગોલગ છે અડસઠમું તીરથ
+::::હાંકેડુ જાણે છે લેવાનો ક્યો પથ?
+અધકચરી ધારણાઓ લગરીકે ચીંધીએ તો એ જ મારે અંદરથી હાક થાક?
+::::શું પૂછ્‌યું? શું છે આ થાક?
+અડસઠમા વરસે આ વયને મળ્યો છે કાંઈ નમણો ને નાજુક વળાંક
+</poem>
+===૧૨. મારા પગમાંથી...===
+<poem>
+મારા પગમાંથી કાંટો તેં કાઢ્યો તો કાંટાની પીડા પણ ફૂલ સમી મ્હેકે
+પછી કેડી ઉપરથી તું ઊછળતી જાયઃ થાય  છાતીમાં  હરણાંઓ ઠેકે
+કુંજડીની હાર જાણે નભમાં લહેરાયઃ તારા ઊડે છે એમ કોરા વાળ
+ગુંજી ઊઠી તે તારા હાથની બંગડી કે  પંખીના  કલરવથી  ડાળ?
+ઢાળ જેવા ઢાળ આમ બ્હેકી જો જાય પછી કોણ તને જોઈ ના બ્હેકે?
+ઝાડવાની નીચે તું ઊભેલી હોયઃ એની છાંય થતી જાય ભીને વાન
+હસુ હસુ થાય ત્યાં તો સૂની બપ્પોર એવું  પાંદડાંને  સૂઝે તોફાન
+દોયો ભરીને તારા ગાલ ઉપર તડકાનાં ચાંદરણાં   હળવેથી    ફેંકે
+મારા પગમાંથી કાંટો તે કાઢ્યો તો કાંટાની પીડા પણ ફૂલ સમી મ્હેકે
+</poem>
+{{HeaderNav
+|previous = [[પ્રતિપદા/૮. કમલ વોરા|૮. કમલ વોરા]]
+|next = [[પ્રતિપદા/૧૦. નીરવ પટેલ|૧૦. નીરવ પટેલ]]
+}}