પ્રતિપદા/૧૬. રાજેશ પંડ્યા: Difference between revisions

← Older edit

પ્રતિપદા/૧૬. રાજેશ પંડ્યા (view source)

Revision as of 10:11, 7 September 2021

10,393 bytes added , 10:11, 7 September 2021

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 191: / Line 191: @@
 ‘આ રહ્યો ચાંદો’
 ... ને મુઠ્ઠી ખૂલી ગઈ.
+</poem>
+===૪. નિર્જન===
+<poem>
+'''કોઈ આવતું જતું નથી'''
+રડ્યું ખડ્યું કૂતરું ફળિયામાં પૂરેલી
+રંગોળી પર આળોટ્યા કરે છે ક્યારનું.
+રાંધણિયામાં રાંધ્યાં ધાન રખડી પડ્યાં છે.
+ગોટેગોટા ધુમાડો ઊંચે ને ઊંચે
+ચઢતો જાય છે કશી રોકટોક વગર
+વાદળ બંધાતાં જાય છે વિખેરાતાં જાય છે.
+પાણિયારે ચળકતી હેલ
+ઓચિંતી છલકાઈ હેબતાવી દે
+તાંબાકૂંડીમાં ઉચાટ ફદફદ્યા કરે
+શેરી સોંસરી ધૂળ ઊડ્યા કરે
+ઘોડાના ડાબલા હજીય કાનમાં પડઘાય
+ખરી તળેે ચગડાઈ કેટલીય
+છાતીએ લોહીના ટશિયા ફૂટી નીકળી
+ઝમી ઝમી કાળામૅશ ગંઠાઈ ગયા છે.
+મંદિરની ધજા ભાંગી પડી
+હવાને લીરેલીરા કરતી રજોટાઈ ગઈ.
+કૂવામાંથી ઊંચકાયેલું જળ
+ગરેડીથી તળિયાલગ ઘુમચકરડી
+પીપળાનાં પાન-થડ-મૂળમાં કીડીઓ ઊતરતી જાય
+મેલડીના પાણે વધેરાયેલું નાળિયેર
+રંગી દે દરિયાદીમને હીંગળો
+રાખોડી ભોં ભીની થાય ગજ બે ગજ
+ગરભ ખોતરતા જનાવરના મોં લોહીલુહાણ.
+અટકી પડ્યું છે સઘળુંય અધવચ્ચે
+સીમમાં ગયેલાં હજુ પાછા વળ્યાં નથી.
+ઘઉંનાં ખેતરોમાં ગેરુ ફરી વળ્યો છે.
+લીલીછમ વરખડીઓમાં કીડા સરકતાં છેક
+ઝીંડવે જઈ ઊજળા રૂને પીંખી નાંખે છે.
+અડખે પડખે ઉપર ઊડ્યા કરે છે કીટાણુ
+પગ મૂકો ત્યાં ગોખરુ
+આવળ બાવળ ઝાડ-ઝાંખરાં
+જ્યાં જુઓ ત્યાં ધરોડીના કૂંડા
+રસકસને ધાવી આડેધડ ફેલાતા જાય
+ગળિયા બળદને ઇતડિયોં હજાર
+ઊપડે નહીં પગ
+રણકે નહીં ઘૂઘરા
+ફરે નહીં પૈં અરધો આંટો પણ
+ચીલા ઊંડા ને ઊંડા ઊતરતા જાય
+આ છેડાથી પેલા છેડા સુધી
+ગામની ભીંતેભીંતમાં અંધારાં મર્યાં છે.
+ખૂણેખૂણા કોહવાતા ગંધાઈ ઊઠ્યા છે.
+લૂણો લાગતો જાય છે ઘરવખરીમાં
+એનાથી અજાણ લોક હજીય
+આણાંની રજાઈઓ રેશમી ધડકીઓ
+આભલાં ભરેલાં ગલેફ તડકે મૂકે છે.
+હાડ ઠારી નાંખતા કેટલાય શિયાળા
+એની હૂંફે હેમખેમ તરી જવાયા છે.
+કડકડતી રાતે નસેનસમાં જામી પડેલું લોહી
+ફરી ધગધગતું સીસું થઈ વહેવા માંડ્યું છે.
+તપેલા તાંબા જેવા દેહ રગદોળાઈ
+માટીનો ગુંદો થઈ ગયા છે
+ચાકડે ચડી છે એ માટી
+ઘાટ ઘડાયા છે પાત્ર રચાયાં છે
+એમાં ઝીલાયું છે આખ્ખું આયખું
+એ બધું કડીબંધ તાજું છે આજેય
+આટઆટલાં ભૂકંપ પૂર હોનારત દુકાળ પછીય.
+આટઆટલાં ભૂકંપ પૂર હોનારત દુકાળ પછીય
+અડીખમ ઊભી હતી
+એ ભીંતોને હવે લૂણો લાગી ગયો છે
+આખા ને આખા ઘરેઘર પૃથ્વીમાં બેસતાં જાય છે
 </poem>
+===૫===
+<poem>
+રોજ રાતે
+વાળુમાં વધી રહી છે
+ગુજરાતીમાં બોલી ન શકાય એવી વાનગીઓ
+નૂડલ્સ કે પિત્ઝા એમ ચીની કે ઈટાલિયનમાં
+બોલવામાં આવે ત્યારે જ
+એનો પૂરેપૂરો સ્વાદ લઈ શકાય છે
+બોલવું ને ચાખવુંના બંને ઉચ્ચારો
+જીભને થોડી આઘીપાછી હડસેલે (છે) એટલું જ.
+જોકે
+ક્યારેક બહુ યાદ આવી જાય છે
+મને ગુજરાતી થાળી ત્યારે
+હું ‘પૃથ્વીચંદ્રચરિત્’ ઉઘાડી વાંચું છું આ કડીઃ
+ऊपरी फूरकरंबा दहीं वापरई
+ईए परि लोक भोजन करई ।
+... પણ નેટ ઉપર ક્યાંય ઓનલાઈન મૂકવામાં
+આવી નથી આ રચનાની રેસિપી.
+અને લાઈબ્રેરી તો બધી હસ્તપ્રત ભંડારો જેવી
+બની ગઈ છે આજકાલ એટલે
+હું ટેરવે ટેરવે સર્ચ કરતો રહું છું મધ્યકાલ
+પછી મોડી રાતે શોધવા નીકળી પડું છું
+સિધ્ધરાજ જયસિંહને મુનશીની આંગળી ઝાલી
+‘ગુજરાતનો નાથ’ વાંચતાં વાંચતાં
+આંખોમાં ઊંઘ ઘેરાવા લાગે
+ઊંઘરેટી આંખે ગુજરાતનો સુવર્ણયુગ
+ચમકારા કરી ઝબકાવી દે
+છેવટ બેય પાંપણો વચ્ચે બંધ કરી
+ગુજરાતનો નાથ મૂકી દઉં છું ઓશિકા નીચે
+કે તરત સપનાંઓ મને તાણી જાય
+ક્યાંના ક્યાંય જ્યાં ખંભાતનો અખાત તરીને
+ઊપડેલાં વહાણ ચાલ્યાં જાય છે
+અંધારાં પાણીમાં
+અધમધરાતે.
+</poem>
+===૬. ઝાડ===
+<poem>
+મારી બરાબર સામે
+એક ઝાડ છે.
+ગુલામમોહમ્મદ શેખના ચિત્રમાં હોય છે તેવું.
+જેના પાંદડેપાંદડે પોપટ બેઠા છે.
+પોપટ આંબાની ડાળ
+પોપટ સરોવરની પાળ – એ વાર્તામાંથી
+ઊડીને આવી ગયા હશે અહીં.
+શેખ ઝાડ ચીતરતા હશે ત્યારે
+આશરો શોધી લીધો એણે, આ ચિત્રમાં.
+પછી તો આંબા વઢાઈ ગયા
+સરોવર સૂકાઈ ગયા એટલે પોપટ બધા
+પાંખો ફફડાવતા ઊડી ગયા
+એક પછી એક
+પોપટ ઊડતા જાય
+એમ પાન ખરતાં જાય
+એક પછી એક.
+થોડીવારમાં તો પાંદડાંનો ઢગલો થઈ ગયો. કેનવાસ બ્હાર.
+કોઈ સાંજે હવા વહે છે આ સૂક્કાં પાંદડાં સોંસરવી
+ત્યારે અછાંદસ કાવ્યના લય જેવો ધ્વનિ સંભળાય છે ક્યારેક ક્યારેક.
+બાકી આંખના પલકારા વચ્ચે ઊભું રહે છે આ ઝાડ
+અડીખમ. સ્તબ્ધ, સ્થિર.
+અતુલ ડોડિયાના ચિત્રમાં હોય છે તેવું.
+નર્યું રેખાઓનું માળખું છે એ.
+ઉમાશંકરના કાવ્યમાંથી મૂળિયાં ફેલાવતું આવી ગયું છે છેક અહીં.
+હવે, તારાઓથી ખીચોખીચ આકાશ એની સામેય જોતું નથી.
+તોય કવિ સિતાંશુ એને જોઈને કહે
+છે
+આ ઝાડ છે.
+</poem>
+===૭. અનેકા સ્વરૂપા ગંગા===
+<poem>
+::::ચારે બાજુ નદી
+હજી વહે છે આજે પણ ને વહી કેટલી સદી
+::::વહે જેટલી બહાર
+:::એથી અદકી ઊંડે વહે
+::::વહે દૂર ને તોંય
+:::ઉરની વાત કાનમાં કહે
+હું સાંભળતો રહું એ મારી આંખ ભીંજવી જતી.
+:::ક્યાંક ગંધના રેલા જેવી
+::::દડે અને ખળખળ
+:::ક્યાંક હવાનાં ઝાંઝર જેવી
+::::જડે મને ઝળહળ
+ક્યાંક દીવાનું અજવાળું થઈ અંધારામાં મળી.
+::સદીઓ પહેલા હતી અને છે હજી
+::::ચારેબાજુ નદી
+</poem>
+{{HeaderNav
+|previous = [[પ્રતિપદા/૧૫. સંજુ વાળા|૧૫. સંજુ વાળા]]
+|next = [[પ્રતિપદા/૧૭. મનીષા જોષી|૧૭. મનીષા જોષી]]
+}}