સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/મુકુલ કલાર્થી/“રોટી વડે નહીં — ”

          સ્પેઈનદેશમાંઆંતરયુદ્ધચાલતુંહતું, તેવખતેફાસીવાદીસેનાએપાટનગરમાડ્રિડનેઘેરોઘાલ્યોહતો. ઘેરોઘણાદિવસસુધીચાલ્યો. શહેરનીઅંદરઅનાજખૂટીગયું. ભૂખમરાથીલોકોપરેશાનથઈગયાહતા. આવીકટોકટીવખતેએકદિવસફાસીવાદીઓએમાડ્રિડશહેરપરવિમાનમાંથીપાંઉરોટીનોવરસાદવરસાવ્યો. એરીતેભૂખેમરતાપ્રજાતંત્રાવાદીઓનેલલચાવીનેતેપોતાનાપક્ષમાંલેવામાગતાહતા. પરંતુમાડ્રિડનાભૂખ્યાનગરજનોએપાંઉરોટીનેઅડયાપણનહીં. વ્યવસ્થાપકોએસડકોપરથીબધીપાંઉરોટીનેભેગીકરી. પછીએનાંબંડલોબાંધીનેશહેરનીબહારફેંકીદીધી. સાથેએકચિઠ્ઠીમૂકી. તેમાંમાડ્રિડવાસીઓનોજવાબલખેલોહતો : “માડ્રિડનગરીનેફાસીવાદીરોટીવડેનહીંજીતીશકાય. એમાટેતોતમારેલડવુંપડશે. પ્રજાસત્તાકનારક્ષણમાટેઅમેએકેએકજણખપીજવાતૈયારછીએ.”