કુંવરબાઈનું મામેરું/શબ્દાર્થ અને ટિપ્પણ: Difference between revisions

no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 52: Line 52:
'''૩૧ ફાંસુ''' = ફોગટ, વ્યર્થ
'''૩૧ ફાંસુ''' = ફોગટ, વ્યર્થ
<br>
<br>
કડવું ૬.
'''કડવું ૬.'''


'''૧ ભારે''' = ઉંમરમાં, વજનમાં (?), સત્તામાં  
'''૧ ભારે''' = ઉંમરમાં, વજનમાં (?), સત્તામાં  
Line 64: Line 64:
<br>
<br>
'''કડવું ૭'''.  
'''કડવું ૭'''.  
<br>
'''૧ ડાટ વાળ્યો''' = ગજબ કર્યા, પાયમાલ કરી નાખ્યા  
'''૧ ડાટ વાળ્યો''' = ગજબ કર્યા, પાયમાલ કરી નાખ્યા  
'''૨ કાતી''' = છરી દગો, ડંખ,  
'''૨ કાતી''' = છરી દગો, ડંખ,  
'''૬ સધારો''' = સિધાવો, પાછા જાઓ
'''૬ સધારો''' = સિધાવો, પાછા જાઓ
<br>
'''કડવું ૮'''.


'''કડવું ૮'''.
'''૩.  કંદર્પસરીખો લાજે''' –કંદર્પ(કામદેવ) જેવો પણ નરસિંહના રૂપ આગળ શરમાય, ભોંઠો પડે– એવો કટાક્ષ  
<br>
'''૩.  કંદર્પસરીખો લાજે''' –કંદર્પ(કામદેવ) જેવો પણ નરસિંહના  
                        રૂપ આગળ શરમાય, ભોંઠો પડે– એવો કટાક્ષ  
'''૫ કળકળતું''' = ઊકળતું
'''૫ કળકળતું''' = ઊકળતું
<br>
<br>
Line 81: Line 79:
'''૮ સાધ''' = સાધુ, સજ્જન
'''૮ સાધ''' = સાધુ, સજ્જન
'''૧૦ માવઠું''' = માઘ-વૃષ્ટિ, કઋતુનો વરસાદ
'''૧૦ માવઠું''' = માઘ-વૃષ્ટિ, કઋતુનો વરસાદ
<br>
'''કડવું૧૧.'''


'''કડવું૧૧.'''
<br>
'''૨ વહેવાર''' = રિવાજ
'''૨ વહેવાર''' = રિવાજ
'''૩ ટોપીવાળા''' = કાન-ઢંકાતી ટોપી પહેરેલા સાધુઆ
'''૩ ટોપીવાળા''' = કાન-ઢંકાતી ટોપી પહેરેલા સાધુઆ
Line 92: Line 90:
::::::                      કડવું- ૧૫(કડી ૨૫)માં એના સાચા અર્થમાં.  
::::::                      કડવું- ૧૫(કડી ૨૫)માં એના સાચા અર્થમાં.  
૧૫ સાધર પહોંતી છે = મનના કોડ પૂરા કર્યા છે (વક્રોક્તિ છે)
૧૫ સાધર પહોંતી છે = મનના કોડ પૂરા કર્યા છે (વક્રોક્તિ છે)
<br>
'''કડવુ ૧૨'''
'''કડવુ ૧૨'''
<br>
 
'''૨ વેદીઆ''' = વેદ જાણનાર નાગર બ્રાહ્મણ (અહીં કટાક્ષમાં)
'''૨ વેદીઆ''' = વેદ જાણનાર નાગર બ્રાહ્મણ (અહીં કટાક્ષમાં)
'''૨ માધવ શું ભેદિયા''' = પ્રભુમાં તલ્લીન થયા છે.  
'''૨ માધવ શું ભેદિયા''' = પ્રભુમાં તલ્લીન થયા છે.  
'''૩ દામોદર, બાલમુકુંદ...''' =  કડી ૩થી ભગવાનનાં વિવિધ નામો અને પૌરાણિક સંદર્ભો સાથે ભક્તોને ઈશ્વરે કરેલી સહાયના ઉલ્લેખો છે (કડી ૧૯ સુધી)  
'''૩ દામોદર, બાલમુકુંદ...''' =  કડી ૩થી ભગવાનનાં વિવિધ નામો અને પૌરાણિક સંદર્ભો સાથે ભક્તોને ઈશ્વરે કરેલી સહાયના ઉલ્લેખો છે (કડી ૧૯ સુધી)  
'''૨૪ પિંગાણી''' = માથામાં નાખવાના તેલની લાકડાની વાટકી
'''૨૪ પિંગાણી''' = માથામાં નાખવાના તેલની લાકડાની વાટકી
<br>
'''કડવું૧૩'''


'''કડવું૧૩'''
<br>
'''૧  પુરુષપુરાણી''' = પુરાણ પુરુષ ભગવાન
'''૧  પુરુષપુરાણી''' = પુરાણ પુરુષ ભગવાન
'''૩. વાણોતર''' – શેઠના મદદનીશો, ગુમાસ્તા
'''૩. વાણોતર''' – શેઠના મદદનીશો, ગુમાસ્તા
Line 114: Line 112:
'''૨૩ ઓથ''' = મદદ  
'''૨૩ ઓથ''' = મદદ  
'''સાંસે''' = શ્વાસે,આશ્ચર્ય અને ભોંઠપથી શ્વાસ ઊંચો થઈ ગયો
'''સાંસે''' = શ્વાસે,આશ્ચર્ય અને ભોંઠપથી શ્વાસ ઊંચો થઈ ગયો
<br>
'''કડવું૧૪'''. 


'''કડવું૧૪'''. 
<br>
'''૪ કમાઈ''' = કમાણી, વળતર
'''૪ કમાઈ''' = કમાણી, વળતર
'''૫ ઉમા-મહેશ્વર આપ્યાં આણી''' = શિવપાર્વતીના યુગલને શણગારે, એમાં ત્રણ સ્ત્રીનાં અને આઠ પુરુષોનાં વસ્ત્રો હોય.  
'''૫ ઉમા-મહેશ્વર આપ્યાં આણી''' = શિવપાર્વતીના યુગલને શણગારે, એમાં ત્રણ સ્ત્રીનાં અને આઠ પુરુષોનાં વસ્ત્રો હોય.  
'''૬ પલવટ વાળી''' = કમર ઉપર કપડું બાંધી
'''૬ પલવટ વાળી''' = કમર ઉપર કપડું બાંધી
'''૯ બુસટિયો''' = સીમંતિનીને કંકુવાળા હાથ ગાલે લગાવવાની વિધિ કરનાર પતિનો નાનો ભાઈ (દિયર)
'''૯ બુસટિયો''' = સીમંતિનીને કંકુવાળા હાથ ગાલે લગાવવાની વિધિ કરનાર પતિનો નાનો ભાઈ (દિયર)
<br>
'''કડવું ૧૫'''


'''કડવું ૧૫'''
<br>
'''૬ ખીરોદક''' = ક્ષીરોદક; એક જાતનું રેશમી વસ્ત્ર કડી ૬થી૨૩ વિવિધ વસ્ત્રો, સાડીઓ, તથા અલંકારોનાં નામ છે  
'''૬ ખીરોદક''' = ક્ષીરોદક; એક જાતનું રેશમી વસ્ત્ર કડી ૬થી૨૩ વિવિધ વસ્ત્રો, સાડીઓ, તથા અલંકારોનાં નામ છે  
'''૨૪ ઓડે''' = ધરે, લંબાવે
'''૨૪ ઓડે''' = ધરે, લંબાવે
<br>
'''કડવું૧૬'''


'''કડવું૧૬'''
<br>


'''૧ કોડ''' = અંતરની ઇચ્છા, અભિલાષા  
'''૧ કોડ''' = અંતરની ઇચ્છા, અભિલાષા  
18,450

edits