19,010
edits
ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/મહાજનને ખોરડે: Difference between revisions
ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/મહાજનને ખોરડે (view source)
Revision as of 10:38, 8 June 2022
, 10:38, 8 June 2022no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| (5 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 33: | Line 33: | ||
}} | }} | ||
{{ps | {{ps | ||
| | |મંછીનીબા (રસ લેતાં): | ||
|રૂગા માજન નાટકના ભારે રસિયા હોય એમ લાગે છે. | |રૂગા માજન નાટકના ભારે રસિયા હોય એમ લાગે છે. | ||
}} | }} | ||
| Line 56: | Line 56: | ||
{{ps |દુલભઃ | એટલા સારુ થઈને તો મારે આ ઉતાવળ કરવી પડી. હું તો આંધળોભીંત થઈ ગ્યો’તો. માંડમાંડ હરકીસન હાથ આવ્યો.}} | {{ps |દુલભઃ | એટલા સારુ થઈને તો મારે આ ઉતાવળ કરવી પડી. હું તો આંધળોભીંત થઈ ગ્યો’તો. માંડમાંડ હરકીસન હાથ આવ્યો.}} | ||
{{ps | {{ps | ||
| | |મંછીનીબા (મંછીનું નખશિખ માપ લેતા) : | ||
|પણ હરકીસન આના જેટલો હાડેતો નંઈ હો! | |પણ હરકીસન આના જેટલો હાડેતો નંઈ હો! | ||
}} | }} | ||
{{ps |દુલભઃ | હજી તો છોકરું છે; પણ સંધાંય સારાં વાનાં થઈ રે’શે. આ હું પંડ્ય પરણ્યો તંયે ક્યાં તારા જેટલો હડેતો હતો?}} | {{ps |દુલભઃ | હજી તો છોકરું છે; પણ સંધાંય સારાં વાનાં થઈ રે’શે. આ હું પંડ્ય પરણ્યો તંયે ક્યાં તારા જેટલો હડેતો હતો?}} | ||
મંછીનીબા (હુકમ કરતાં) : મૂંગા બેહો હવે! જુવાન જણ્યાંનીય મરજાદ નથી… (મંછીને) : એલી, મેલી દે સાવરણી હેઠી. હું અબઘડી સરકડો કાઢી લઈશ. તું બા’રી જા ને પટારામાંથી રેશમી રજાઇયું કાઢતી થા ઝટ. આ, મારાં મસોતાં કરતાંય મેલા ગાદીતકિયાને ઢાંકવા તો પડશે ને? વાતુંમાં ને વાતુંમાં મોટર બારણામાં ઊભી રે’શે તો તો ખબરે ય નંઈ પડે. દુકાનના આવા દીદાર ભાળશે તો–}} | |||
{{ps |દુલભઃ | તો તને ફૂવડ ગણશે.}} | {{ps |દુલભઃ | તો તને ફૂવડ ગણશે.}} | ||
{{ps | | {{ps |મંછીનીબા (સંજવારી શરૂ કરતાં): |તી રૂગા માજનના ઘરમાં વળી કઈ ઈન્દર રાજાની અપચરા બેઠી છે? નામ મજાનું ચતુરા છે, પણ નામ પરમાણનું એકેય લખણ તો મેં દીઠું નંઈ મંછીને જોવા આવી તંયે ચા પીતાંપીતાં મોઢેથી માખી ઉડાડવાની તો શધસાન નો’તી.}} | ||
{{ps |દુલભઃ | આવડત તો જાણે કે ઠીક. તારા જેવી હુશિયારી સંધેય ઘેરે તો ક્યાંથી હોય? (જરા રહીને) પણ ચતુરાને જણ્યાંની ખોટ રહી ગઈ. એક આ હરકીસન તી ઈંય આગલા ઘરનો. ભર્યાભાદર્યા ઘરમાં પોતાનું તો કાંઈ નંઈ જ ને?}} | {{ps |દુલભઃ | આવડત તો જાણે કે ઠીક. તારા જેવી હુશિયારી સંધેય ઘેરે તો ક્યાંથી હોય? (જરા રહીને) પણ ચતુરાને જણ્યાંની ખોટ રહી ગઈ. એક આ હરકીસન તી ઈંય આગલા ઘરનો. ભર્યાભાદર્યા ઘરમાં પોતાનું તો કાંઈ નંઈ જ ને?}} | ||
{{ps |મંછીની બાઃ | કોઈની કૂખ વે’લી ઊઘડે, કોઈની ચાર દી મોડી. સંધીયુંયને મારી ઘોડ્યે આવતાંવેંત સર્ય થોડી હાલે? }} | {{ps |મંછીની બાઃ | કોઈની કૂખ વે’લી ઊઘડે, કોઈની ચાર દી મોડી. સંધીયુંયને મારી ઘોડ્યે આવતાંવેંત સર્ય થોડી હાલે? }} | ||
| Line 118: | Line 118: | ||
(મંછી સાડલા વડે તાસક લૂછીને ફરીને એમાં મોં જોતાં જોતાં શરમની લાગણી છુપાવવા મથે છે.) | (મંછી સાડલા વડે તાસક લૂછીને ફરીને એમાં મોં જોતાં જોતાં શરમની લાગણી છુપાવવા મથે છે.) | ||
{{ps |મંછીઃ | તું આવું ગીત ગા. એટલે તો ન શરમાતી હોઉં તોય શરમાઉં જ ને?}} | {{ps |મંછીઃ | તું આવું ગીત ગા. એટલે તો ન શરમાતી હોઉં તોય શરમાઉં જ ને?}} | ||
{{ps |મંછીની બા (પુત્રીનું મોં બેય હાથ વડે જકડીને કપાળે બચી કરતાં) | {{ps |મંછીની બા (પુત્રીનું મોં બેય હાથ વડે જકડીને કપાળે બચી કરતાં): |વાહ રે મારી મંછી! કેવી લુચ્ચી થઈ ગઈ! તે દી હરકીસન પોતાને સગે હાથે તારા ભાણામાં લાડવો પીરસતો’તો તે દી તો જરાય નો’તી શરમાણી!}} | ||
{{ps | {{ps | ||
|મંછી (ગભરાતાં): | |મંછી (ગભરાતાં): | ||
| Line 147: | Line 147: | ||
{{ps |મંછીની બાઃ | વાહ રે મારો મરડ! સાસરે ગ્યા પછી આમ કરીશ તો તો –}} | {{ps |મંછીની બાઃ | વાહ રે મારો મરડ! સાસરે ગ્યા પછી આમ કરીશ તો તો –}} | ||
{{ps |મંછીઃ | પણ હજી એક વાર સાસરે જવા તો દે હજી. અટાણથી જ –}} | {{ps |મંછીઃ | પણ હજી એક વાર સાસરે જવા તો દે હજી. અટાણથી જ –}} | ||
{{ps |મંછીની બા (મંછીનો છેલ્લો શબ્દ ઉપાડી લેતાં): અટાણ નથી. જો, (મોટા બારણા ભણી હાથ બતાવતાં) જો આ તડકા ઠેઠ ટોટલે પોંચ્યા… હમણાં મોટર આવીને ઊભી રે’શે બારણામાં–}} | {{ps |મંછીની બા (મંછીનો છેલ્લો શબ્દ ઉપાડી લેતાં): |અટાણ નથી. જો, (મોટા બારણા ભણી હાથ બતાવતાં) જો આ તડકા ઠેઠ ટોટલે પોંચ્યા… હમણાં મોટર આવીને ઊભી રે’શે બારણામાં–}} | ||
{{ps |મંછીઃ | આવતી હોય તો ભલે આવે. કાંઈ આડા હાથ દેવાશે? તમારા તેડાવ્યા આવ્યા છે ને?}} | {{ps |મંછીઃ | આવતી હોય તો ભલે આવે. કાંઈ આડા હાથ દેવાશે? તમારા તેડાવ્યા આવ્યા છે ને?}} | ||
{{ps | {{ps | ||
| Line 165: | Line 165: | ||
{{ps |મંછીની બાઃ | એવા ખોટા વિચાર નો કરીએ. આપણું મન સાફ રાખવું. જા, ઝટ મોઢુંબોઢું ધોઈને સાબદી થા. સાડલો પછી બદલજે. હમણાં તો પટારામાંથી કાઢીને ડામચિયે મૂકી રાખ્ય.}} | {{ps |મંછીની બાઃ | એવા ખોટા વિચાર નો કરીએ. આપણું મન સાફ રાખવું. જા, ઝટ મોઢુંબોઢું ધોઈને સાબદી થા. સાડલો પછી બદલજે. હમણાં તો પટારામાંથી કાઢીને ડામચિયે મૂકી રાખ્ય.}} | ||
{{ps |મંછીઃ | ક્યો સાડલો કાઢું?}} | {{ps |મંછીઃ | ક્યો સાડલો કાઢું?}} | ||
{{ps |મંછીની બા (જરી વાર વિચાર કરીને | {{ps |મંછીની બા (જરી વાર વિચાર કરીને : |બદામી અવરગંડીનો કાઢજે. તારે મોઢે ખૂલતા રંગ જ ભળે છે.}} | ||
{{ps |મંછીઃ | બવ સારું. (જાય છે.)}} | {{ps |મંછીઃ | બવ સારું. (જાય છે.)}} | ||
{{ps | {{ps | ||
| Line 180: | Line 180: | ||
|મારાં હાળાંવ અદેખાં કાંઈ અદેખાં! સાવ કૂતરાં કરતાંય બેજ! | |મારાં હાળાંવ અદેખાં કાંઈ અદેખાં! સાવ કૂતરાં કરતાંય બેજ! | ||
}} | }} | ||
{{ps |મંછીની બાઃ | કોણ પણ?}} | {{ps |મંછીની બાઃ | કોણ પણ?}} | ||
{{ps |દુલભ (એટલે જ ઊંચે અવાજે): |નાતીલાવ, બીજું કોણ વળી? કોઈનું સારું વાંચી જ શકતાં નથી.}} | {{ps |દુલભ (એટલે જ ઊંચે અવાજે): |નાતીલાવ, બીજું કોણ વળી? કોઈનું સારું વાંચી જ શકતાં નથી.}} | ||
| Line 196: | Line 195: | ||
}} | }} | ||
{{ps |દુલભઃ | મને તેં આપણા બાબલા જેવડો બે વરહનો કીકલો ગણ્યો, તી હું મે’માનને હાટની બા’ર જાવા દઉં?}} | {{ps |દુલભઃ | મને તેં આપણા બાબલા જેવડો બે વરહનો કીકલો ગણ્યો, તી હું મે’માનને હાટની બા’ર જાવા દઉં?}} | ||
મંછીની બા (સંતોષથી): મેં તમે કોઈ દી એવા ગણ્યા છે? | {{ps |મંછીની બા (સંતોષથી):| મેં તમે કોઈ દી એવા ગણ્યા છે?}} | ||
{{ps |દુલભઃ | તો ઠીક! | {{ps |દુલભઃ | તો ઠીક!}} | ||
{{ps |મંછીની બાઃ | ઠીક લ્યો, તંયે હવે હું મારે રાંધણિયામાં સમુંનમું કરતી થાઉં. | {{ps |મંછીની બાઃ | ઠીક લ્યો, તંયે હવે હું મારે રાંધણિયામાં સમુંનમું કરતી થાઉં.}} | ||
દુલભ (ડગલો પહેરતાં): ને હું આ ઠોળિયાને જરાક કાનસ મારી લઉં. | {{ps |દુલભ (ડગલો પહેરતાં): |ને હું આ ઠોળિયાને જરાક કાનસ મારી લઉં.}} | ||
(પોતાની અસલ બેઠક ઉપર બેસી જાય છે.) | (પોતાની અસલ બેઠક ઉપર બેસી જાય છે.) | ||
મંછીની બા (જતાં જતાં): જરીક વાર તો વિસામો ખાવ! કે પછી સઈનો દીકરો જીવે ત્યાં લગી સીવે? | {{ps |મંછીની બા (જતાં જતાં):| જરીક વાર તો વિસામો ખાવ! કે પછી સઈનો દીકરો જીવે ત્યાં લગી સીવે?}} | ||
(જાય છે. દુલભ ઠોળિયું ઘસવા માંડે છે.) | (જાય છે. દુલભ ઠોળિયું ઘસવા માંડે છે.) | ||
દુલભ (સ્વગત): બાયડીની જાત! એને આ ધંધાની શું ખબર પડે! ઈ શું જાણે કે આવા લબદા જેવા ઠોળિયામાંથી જીરતી – અર્ધી – રતીભાર રજ ખરશે ઈ આપણા ઘરમાં જ રે’શે! | {{ps |દુલભ (સ્વગત):| બાયડીની જાત! એને આ ધંધાની શું ખબર પડે! ઈ શું જાણે કે આવા લબદા જેવા ઠોળિયામાંથી જીરતી – અર્ધી – રતીભાર રજ ખરશે ઈ આપણા ઘરમાં જ રે’શે!}} | ||
(બહારથી મોટરનું ભૂગળું સંભળાય છે. દુલભ ચોંકીને મોટા બારણાને ઉંબરે આવી ઊભે છે.) | (બહારથી મોટરનું ભૂગળું સંભળાય છે. દુલભ ચોંકીને મોટા બારણાને ઉંબરે આવી ઊભે છે.) | ||
{{ps | |||
| | |||
|ઓહહો! આવી! પૂગ્યા ને! આવો આવો! પધારો! | |||
}} | |||
(મોટરનું બારણું પછડાવાનો અવાજ સંભળાય છે.) | (મોટરનું બારણું પછડાવાનો અવાજ સંભળાય છે.) | ||
{{ps | |||
| | |||
|ઓહહો! તીલા ગોર, તમેય સથવારો કર્યો ને શું! ઠીક ઠીક, બવ સારું કર્યું? | |||
}} | |||
(આગળ રૂગા મહાજન અને પાછળ તીલો ગોર પ્રવેશ કરે છે. રૂગા મહાજને ભરતવાળી ટોપી પહેરી છે. ખભે એક કિંમતી શાલ, અમસ્તો ગાભો નાખ્યો હોય એવી રીતે સ્વાભાવિક બેતમાથી પડી છે. આંખે ચશ્માં છે. તીલા ગોરે ચાંચવાળી પાઘડી પહેરી છે. બન્ને ગાદી પર બેસે છે.) | (આગળ રૂગા મહાજન અને પાછળ તીલો ગોર પ્રવેશ કરે છે. રૂગા મહાજને ભરતવાળી ટોપી પહેરી છે. ખભે એક કિંમતી શાલ, અમસ્તો ગાભો નાખ્યો હોય એવી રીતે સ્વાભાવિક બેતમાથી પડી છે. આંખે ચશ્માં છે. તીલા ગોરે ચાંચવાળી પાઘડી પહેરી છે. બન્ને ગાદી પર બેસે છે.) | ||
{{ps | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | પાછું ‘લટકાળી લલના’માં ટેમસર પૂગવાનું છે ને! | | | ||
{{ps |દુલભઃ | ઈ ખેલ ઠીકઠીકનો જામ્યો હો! | |ખરો તડકો માથે લીધો હો! | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | નાથડીનું અકટિંગ પણ ફાડી નાખે એવું છે ને! પડદા ગીરો મેલાઈ ગ્યા’તા એમાંથી કંપની આજે તરી ગઈ. રૂડા પરતાપ સંધાય નાથડીના. નાથડીને તો એની માએ એક જ જણી છે. | }} | ||
રૂગા મહારાજ (અકળાતા): તીલા, હવે હાંઉ કરીશ? | {{ps |તીલો ગોરઃ | પાછું ‘લટકાળી લલના’માં ટેમસર પૂગવાનું છે ને!}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો, હાઉં. હવે બોલે ઈ બે ખાય. | {{ps |દુલભઃ | ઈ ખેલ ઠીકઠીકનો જામ્યો હો!}} | ||
રૂગા મહારાજ (દુલભને): આ તીલાને તો ઓળખો છો ને? | {{ps |તીલો ગોરઃ | નાથડીનું અકટિંગ પણ ફાડી નાખે એવું છે ને! પડદા ગીરો મેલાઈ ગ્યા’તા એમાંથી કંપની આજે તરી ગઈ. રૂડા પરતાપ સંધાય નાથડીના. નાથડીને તો એની માએ એક જ જણી છે.}} | ||
{{ps |દુલભઃ | એને કોણ ન ઓળખે? | {{ps |રૂગા મહારાજ (અકળાતા): |તીલા, હવે હાંઉ કરીશ?}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો, હાઉં. હવે બોલે ઈ બે ખાય.}} | |||
{{ps |દુલભઃ | પણ તીલા ગોર તો તમારા એ.ડી.સી.થીય અદકા ગણાય. | {{ps |રૂગા મહારાજ (દુલભને): |આ તીલાને તો ઓળખો છો ને?}} | ||
{{ps |દુલભઃ | એને કોણ ન ઓળખે?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | અરે, લંગોટી પેરતાં શીખ્યા ઈ મોરની અમારી તો ભાઈબંધી. ઘીંહોડાંનાં બીની ભૂંગળી વાળીને અમે બેય જણા નાકમાંથી ધુંવાડા કાઢતા. પણ પછી મોટા થાતાં રૂગાભાઈએ મુંબી ખેડવા માંડી; ને હું ઊંટવડમાં જ રાંદલનો ઘોડો ખૂંદવા ને જાર્યના દાણા ગણવા રિયો. મારા કરમમાં જાર્યના ત્રણ પવાલાં ને ત્રણ પવાલાં જ રિયાં, ને રૂગાભાઈનો નસીબો ઊઘડી ગયો ને લખપતિ થઈ બેઠા. પણ આ ભાઈબંધને હજી ભૂલ્યા નથી. મુંબી જાય તંયે પણ આ ભામણને ભેગો લીધા વિના એને સખ ન વળે. | {{ps |રૂગા મહાજનઃ | તો ઠીક! ઊંટવડમાં તો સહુ તીલાને મારો એ.ડી.સી. કહીને બોલાવે છે. મારું હાળું ઊંટવડ ગામ પણ છે ને! જેનાં તેનાં નામ પાડવા સિવાય બીજો ધંધો જ નંઈ.}} | ||
{{ps |દુલભઃ | પણ તીલા ગોર તો તમારા એ.ડી.સી.થીય અદકા ગણાય.}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે ખાય. | {{ps |રૂગા મહાજનઃ | હા, ઈ વાત તમારી સાચી. તીલો ને હું તો ઠેઠ નાનપણના લંગોટિયા ભાઈબંધ.}} | ||
રૂગા મહાજન (કાંડા પરની ઘડિયાળમાં જોતાં): ડ્રાઈવરે મોટર ઠીક દબાવી હો! કલાકમાં આંઈ ફેંકી દીધા. | {{ps |તીલો ગોરઃ | અરે, લંગોટી પેરતાં શીખ્યા ઈ મોરની અમારી તો ભાઈબંધી. ઘીંહોડાંનાં બીની ભૂંગળી વાળીને અમે બેય જણા નાકમાંથી ધુંવાડા કાઢતા. પણ પછી મોટા થાતાં રૂગાભાઈએ મુંબી ખેડવા માંડી; ને હું ઊંટવડમાં જ રાંદલનો ઘોડો ખૂંદવા ને જાર્યના દાણા ગણવા રિયો. મારા કરમમાં જાર્યના ત્રણ પવાલાં ને ત્રણ પવાલાં જ રિયાં, ને રૂગાભાઈનો નસીબો ઊઘડી ગયો ને લખપતિ થઈ બેઠા. પણ આ ભાઈબંધને હજી ભૂલ્યા નથી. મુંબી જાય તંયે પણ આ ભામણને ભેગો લીધા વિના એને સખ ન વળે.}} | ||
દુલભ (અંદરના ઓરડા તરફ મોં કરી ઊંચે અવાજે): એ… ચાનો ઝપાટો કરજો હો! | {{ps |રૂગા મહાજનઃ | હવે હાઉં કરીશ?}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | મોટર ઈ મોટર, ને ગાડાં ઈ ગાડાં. બળધિયા સાત સારા હોય પણ આ તેલની ગાડીને પૂગે? શું જમાનો બદલી ગ્યો, દુલભભાઈ! હજી મારી સાંભરણ્યની જ વાત છે કે ઊંટવડથી આંયા કણે દખણા લેવા હું હાલતો આવતો તંયે મારગમાં તણ વાર ટીમણ કરવાં પડતાં. પાકી પાલીને સાથવો ખડિયો બાંધ્યો હોય તંયે આંયા પુગાતું. એને બદલે આ તેલની ગાડીએ તો બેઠા ભેગા જ આંયાં ઉતાર્યા. ને હમણાં ફરીથી હેંડલ મારશે કે તરત સીધા સોરઠવિજય કંપ – | {{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે ખાય.}} | ||
રૂગા મહાજન (આંખ કાઢીને): હવે હાઉં – | {{ps | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે – | |રૂગા મહાજન (કાંડા પરની ઘડિયાળમાં જોતાં): | ||
દુલભ (વાત બદલવા): શું કરે છે અમારા હરકીસન શેઠ? | |ડ્રાઈવરે મોટર ઠીક દબાવી હો! કલાકમાં આંઈ ફેંકી દીધા. | ||
}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | માનો ન માનો, પણ આજુ ફેરે ગિરનારે જઈ આવ્યા પછી હરુભાઈમાં કાંઈક ફેર પડી ગયો છ હો! | {{ps | ||
{{ps |દુલભઃ | એમ કે? | |દુલભ (અંદરના ઓરડા તરફ મોં કરી ઊંચે અવાજે): | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા. કોઈની હારે બોલચાલ સાવ ઇસ્ટોપ કરી દીધી છે. દી આખો ગૂમસૂમ બેઠા રિયે છે. જાણે કે જોગી જોગ સાધતો ન હોય! | |એ… ચાનો ઝપાટો કરજો હો! | ||
દુલભ (ચાને હજી વાર છે, જાણી વાત લંબાવવા): ગિરનાર ઉપર કોઈ જાલમધર જોગી તો નંઈ ભેટી ગ્યા હોય! | }} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | જોગીય ભેટી જાય ને જોગણેય ભેટી જાતાં વાર ન લાગે. ભાઈ, જમાનો ભારે ખરાબ આવ્યો છે – | {{ps |તીલો ગોરઃ | મોટર ઈ મોટર, ને ગાડાં ઈ ગાડાં. બળધિયા સાત સારા હોય પણ આ તેલની ગાડીને પૂગે? શું જમાનો બદલી ગ્યો, દુલભભાઈ! હજી મારી સાંભરણ્યની જ વાત છે કે ઊંટવડથી આંયા કણે દખણા લેવા હું હાલતો આવતો તંયે મારગમાં તણ વાર ટીમણ કરવાં પડતાં. પાકી પાલીને સાથવો ખડિયો બાંધ્યો હોય તંયે આંયા પુગાતું. એને બદલે આ તેલની ગાડીએ તો બેઠા ભેગા જ આંયાં ઉતાર્યા. ને હમણાં ફરીથી હેંડલ મારશે કે તરત સીધા સોરઠવિજય કંપ –}} | ||
રૂગા મહારાજ (આંખ કાઢીને): હવે તું મૂંગો – | {{ps | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે લ્યો! હવે બોલે ઈ – | |રૂગા મહાજન (આંખ કાઢીને): | ||
|હવે હાઉં – | |||
}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. બોલે ઈ બે –}} | |||
{{ps |દુલભ (વાત બદલવા): |શું કરે છે અમારા હરકીસન શેઠ?}} | |||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | મઝામાં.}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | માનો ન માનો, પણ આજુ ફેરે ગિરનારે જઈ આવ્યા પછી હરુભાઈમાં કાંઈક ફેર પડી ગયો છ હો!}} | |||
{{ps |દુલભઃ | એમ કે?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા. કોઈની હારે બોલચાલ સાવ ઇસ્ટોપ કરી દીધી છે. દી આખો ગૂમસૂમ બેઠા રિયે છે. જાણે કે જોગી જોગ સાધતો ન હોય!}} | |||
{{ps | |||
|દુલભ (ચાને હજી વાર છે, જાણી વાત લંબાવવા): | |||
|ગિરનાર ઉપર કોઈ જાલમધર જોગી તો નંઈ ભેટી ગ્યા હોય! | |||
}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | જોગીય ભેટી જાય ને જોગણેય ભેટી જાતાં વાર ન લાગે. ભાઈ, જમાનો ભારે ખરાબ આવ્યો છે –}} | |||
{{ps |રૂગા મહારાજ (આંખ કાઢીને): |હવે તું મૂંગો –}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે લ્યો! હવે બોલે ઈ –}} | |||
(દુલભ ઊઠીને અંદર જાય છે.) | (દુલભ ઊઠીને અંદર જાય છે.) | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તીલા, તું બોલવા બેહસ તંયે આઘુંપાછું જોતો જ નથી. કળ-વ-કળનું તને ભાન નથી રે’તું. તારા જેવાને ભેગો લાવવામાં નવ્વાણું ટકાની ખોટ; ભામણભાઈ કીધા એટલે હાંઉ. બોલવે બંધી જ નંઈ!}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભોમણનો બોલ તો મોર્ય ભ્રમવાક્ય ગણાતો. હવે તો જમાનો જ સંચોડો બડલી ગ્યો. | {{ps |તીલો ગોરઃ | ભોમણનો બોલ તો મોર્ય ભ્રમવાક્ય ગણાતો. હવે તો જમાનો જ સંચોડો બડલી ગ્યો.}} | ||
(અંદરના ઓરડામાંથી મંછી દાખલ થાય છે. હાથમાં જર્મન સિલ્વરની થાળી છે. થાળીમાં બે કપ-રકાબી છે. થાળી મૂકીને સંકોચ અનુભવતી અંદર ચાલી જાય છે.) | (અંદરના ઓરડામાંથી મંછી દાખલ થાય છે. હાથમાં જર્મન સિલ્વરની થાળી છે. થાળીમાં બે કપ-રકાબી છે. થાળી મૂકીને સંકોચ અનુભવતી અંદર ચાલી જાય છે.) | ||
{{ps |રૂગા મહારાજઃ | તીલા, આ તો… | {{ps |રૂગા મહારાજઃ | તીલા, આ તો…}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા, ઈ જ. ગિરનાર ઉપર ભીમકંડમાંથી પાણીનો પડો કાખમાં લઈને જાતી’તી ઈ જ. મને વહેમ નંઈ કે ઈ દુલભભાઈની દીકરી હશે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | હા, ઈ જ. ગિરનાર ઉપર ભીમકંડમાંથી પાણીનો પડો કાખમાં લઈને જાતી’તી ઈ જ. મને વહેમ નંઈ કે ઈ દુલભભાઈની દીકરી હશે.}} | ||
રૂગા મહાજન (હાથમાં ચાનો પ્યાલો લેતાં): ઠીક, પણ કેમ લાગે છે? હરકીસનને – | {{ps |રૂગા મહાજન (હાથમાં ચાનો પ્યાલો લેતાં): |ઠીક, પણ કેમ લાગે છે? હરકીસનને –}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને મોટી પડે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને મોટી પડે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | પણ વરસમાં તો હરકીસન સરખો જ –}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે ને! પણ હાડ નાનું ને? આની પાંહે હરકીસન છોકરું લાગે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | ભલે ને! પણ હાડ નાનું ને? આની પાંહે હરકીસન છોકરું લાગે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તારી વાત તો સાચી લાગે છે. પણ તો પછી શું કરશું?}} | |||
તાલી ગોરઃ તમે કિયો એમ કરીએ. | {{ps |તાલી ગોરઃ| તમે કિયો એમ કરીએ.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | દુલભભાઈ ગોળ ખવડાવ્યા વિના આંઈથી નીકળવા નંઈ દિયે.}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ખવડાવે ઈ ખાઈ લેવું. ના ન પાડવી. હરકીસન કાલ સવારે મોટો થઈ રે’શે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | ખવડાવે ઈ ખાઈ લેવું. ના ન પાડવી. હરકીસન કાલ સવારે મોટો થઈ રે’શે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તું એમ દાઢમાં બોલ મા. મારા ઉપર ખીજ ચડી હોય તો આ પ્યાલો ચા પેટમાં ઢોળી લે. બાકી સરખી સમી વાત કર્ય. તને આંઈ તારા પગ પૂજવા સારુ નથી લઈ આવ્યો હો! સરખું બોલ્ય, તને શું સૂઝે છે?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ધણીને સૂઝે ઢાંકણીમાં. પાડોશીને સૂઝ્યું શું કામ આવે? | {{ps |તીલો ગોરઃ | ધણીને સૂઝે ઢાંકણીમાં. પાડોશીને સૂઝ્યું શું કામ આવે?}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | હવે તારી વાયડાઈ કરતો સરખું બોલીશ? માળા ભામણભાઈ કીધા એટલે –}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | સાચું કહીશ તો તમને ગમશે નંઈ કદાચ. | {{ps |તીલો ગોરઃ | સાચું કહીશ તો તમને ગમશે નંઈ કદાચ.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | હવે વાયડાઈ છોડીશ? માળા હાળા ભામણ… દુલભભાઈનું મન તો સાચવવું પડશે…}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | સંધુંય સાચવવું હોય તો એક રસ્તો છે – જો દુલભભાઈ કબૂલ કરે તો. | {{ps |તીલો ગોરઃ | સંધુંય સાચવવું હોય તો એક રસ્તો છે – જો દુલભભાઈ કબૂલ કરે તો.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | શું વળી?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને બદલે તમારી વેરે – | {{ps |તીલો ગોરઃ | હરકીસનને બદલે તમારી વેરે –}} | ||
રૂગા મહાજન (ચોંકતાં): હેં?… | {{ps |રૂગા મહાજન (ચોંકતાં): |હેં?…}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા, છોડી તમારા બરની છે. આમેય મારી નવી ભાભીને જણ્યાંની ખોટ રઈ ગઈ છે, ને તમે નવું ઘર કરવાના વેંતમાં તો છો જ. તો આ તો સામું આવીને ઊભું છે. | {{ps |તીલો ગોરઃ | હા, છોડી તમારા બરની છે. આમેય મારી નવી ભાભીને જણ્યાંની ખોટ રઈ ગઈ છે, ને તમે નવું ઘર કરવાના વેંતમાં તો છો જ. તો આ તો સામું આવીને ઊભું છે.}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | એલા, જરાક સાદ હળવો કર્ય!}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. હવે સાવ ઇસ્ટોપ. બોલે ઈ – | {{ps |તીલો ગોરઃ | ઠીક લ્યો. હવે સાવ ઇસ્ટોપ. બોલે ઈ –}} | ||
(અંદરથી દુલભ પ્રવેશે છે. બેઠા પછી બન્ને મહેમાનની સામે જોઈ રહે છે.) | (અંદરથી દુલભ પ્રવેશે છે. બેઠા પછી બન્ને મહેમાનની સામે જોઈ રહે છે.) | ||
{{ps |દુલભઃ | તડકો પણ પડે છે ને કાંઈ! | {{ps |દુલભઃ | તડકો પણ પડે છે ને કાંઈ!}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | એના ય દી છે. રતેરત એના ભાવ ભજવે જ ને? | {{ps |તીલો ગોરઃ | એના ય દી છે. રતેરત એના ભાવ ભજવે જ ને?}} | ||
દુલભ (રૂગા મહાજન તરફ): કાં? કેમ…? | {{ps |દુલભ (રૂગા મહાજન તરફ):| કાં? કેમ…?}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ |હરકીસન જાણે કે નાનકડો લાગે આની પાસે.}} | |||
{{ps |દુલભઃ | પણ વરસની ગણતરીએ તો – | {{ps |દુલભઃ | પણ વરસની ગણતરીએ તો –}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | ઈ વાત તમારી સાચી; પણ દેખાવે તો હરકીસન ઠીંગણો જ લાગે ને? ઈંગરેજી ભણતરીની ઉપાધિમાં ને ઉપાધિમાં છોકરો સાવ હહી (શોષાઈ) ગ્યો. ગજું કાઢતાં હજી બે વરહ વયાં જાશે. }} | |||
{{ps |દુલભઃ | ત્યાં લગણ–? | {{ps |દુલભઃ | ત્યાં લગણ–?}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તમને જાળવવાનું તો કેમ કે’વાય? દીકરીનાં માવતરથી ક્યાં લગણ વાટ જોઈ બેહાય? કોઈ સરખે સરખું –}} | |||
{{ps |દુલભઃ | મારી ગગીમાં કાંઈ કે’વાપણું –? | {{ps |દુલભઃ | મારી ગગીમાં કાંઈ કે’વાપણું –?}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ |ના રે, ઈ તમે શું બોલ્યા!}} | |||
{{ps |દુલભઃ | તો પછી – | {{ps |દુલભઃ | તો પછી –}} | ||
{{ps |રૂગા મહારાજઃ | મેં તમને કીધું ઈ જ. છોકરો હજી હાડેતો નથી. | {{ps |રૂગા મહારાજઃ | મેં તમને કીધું ઈ જ. છોકરો હજી હાડેતો નથી.}} | ||
દુલભ (આવેશમાં): પણ મારે તમને આંઈથી ગોળ ચખાડ્યા વિના ઊઠવા નથી દેવા! તીલા ગોર તમે કેમ કાંઈ બોલતા નથી? | {{ps | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | મને તો રૂગાભાઈએ સંચોડી બોલવાની બંધી ફરમાવી દીધી છે. વણ બોલાવ્યું બોલે, ઈ તણખલાને તોલે. ઠાલું થૂંક ઉડાડવું? | |દુલભ (આવેશમાં): | ||
{{ps |દુલભઃ | પણ મારે એને ગોળ વંદાવ્યા વિના ઊભા નથી થાવા દેવા, એનું શું કરવું હવે! | |પણ મારે તમને આંઈથી ગોળ ચખાડ્યા વિના ઊઠવા નથી દેવા! તીલા ગોર તમે કેમ કાંઈ બોલતા નથી? | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | એનોય ઉપાય છે. | }} | ||
દુલભ (આતુરતાથી): હેં? | {{ps |તીલો ગોરઃ | મને તો રૂગાભાઈએ સંચોડી બોલવાની બંધી ફરમાવી દીધી છે. વણ બોલાવ્યું બોલે, ઈ તણખલાને તોલે. ઠાલું થૂંક ઉડાડવું?}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા. સહુના મન સંચવાઈ રિયે એવો – | {{ps |દુલભઃ | પણ મારે એને ગોળ વંદાવ્યા વિના ઊભા નથી થાવા દેવા, એનું શું કરવું હવે!}} | ||
{{ps |દુલભઃ | તંયે બોલો ને ઝટ, ભાઈસા’બ! એમ થાતું હોય તો ઈથી રૂડું શું? | {{ps |તીલો ગોરઃ | એનોય ઉપાય છે.}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | જુઓ, આમેય રૂગાભાઈને નવા ઘરથી જણ્યાંની ખોટ છે. કહળ્યો હરકીસન ભલે રિયો… પણ લાખુંની ઈસ્કામતવાળાને તો લાંબો વિચાર કરવાનો ને? નવી ભાભી પંડ્યે ઊઠીને કીધા કરે છે કે હવે ક્યાંક બીજે નજર કરો – | {{ps |દુલભ (આતુરતાથી): હેં?}} | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા. સહુના મન સંચવાઈ રિયે એવો –}} | |||
{{ps |દુલભઃ | તંયે બોલો ને ઝટ, ભાઈસા’બ! એમ થાતું હોય તો ઈથી રૂડું શું?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | જુઓ, આમેય રૂગાભાઈને નવા ઘરથી જણ્યાંની ખોટ છે. કહળ્યો હરકીસન ભલે રિયો… પણ લાખુંની ઈસ્કામતવાળાને તો લાંબો વિચાર કરવાનો ને? નવી ભાભી પંડ્યે ઊઠીને કીધા કરે છે કે હવે ક્યાંક બીજે નજર કરો –}} | |||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | આંઈથી વનેચંદનું ઘર કેટલું છેટું, દુલાભાઈ? એણે ઝાંપામાં મોટર આંતરીને ચા પીવા આવવાનું તાણ્ય કરીને કીધું છે.}} | |||
દુલભ (ઉશ્કેરાઈને): પાટમાં પડ્યો વનેચંદિયો! એમ હું આડેથી નંઈ લૂંટાવા દઉં… | દુલભ (ઉશ્કેરાઈને): પાટમાં પડ્યો વનેચંદિયો! એમ હું આડેથી નંઈ લૂંટાવા દઉં… | ||
{{ps |તીલો ગોરઃ | સાચી વાત છે, રૂગાભાઈ! એમનેમ આંયથી ઊઠવું સારું ન કે’વાય આપણે દુલાભાઈને જીભ દીધા પછી એમ બીજે – | {{ps |તીલો ગોરઃ | સાચી વાત છે, રૂગાભાઈ! એમનેમ આંયથી ઊઠવું સારું ન કે’વાય આપણે દુલાભાઈને જીભ દીધા પછી એમ બીજે –}} | ||
{{ps |દુલભઃ | તો ઠીક, તીલા ગોર! કે’નારે કઈ દીધું! | {{ps |દુલભઃ | તો ઠીક, તીલા ગોર! કે’નારે કઈ દીધું!}} | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | પણ તંયે કરવું શું?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | કરવું હોય તો ઘીના ઠામમાં ઘી પડી રિયે એવું છે. કન્યા તો લખમી માતાનો અવતાર ગણાય. એને જાકારો કરવામાં આપણને નિસાસા લાગે. તમારાં ઘરણ-પાણી આ ઘરમાં જ લખાણાં લાગે છે – જો દુલાભાઈ રાજી હોય તો – | {{ps |તીલો ગોરઃ | કરવું હોય તો ઘીના ઠામમાં ઘી પડી રિયે એવું છે. કન્યા તો લખમી માતાનો અવતાર ગણાય. એને જાકારો કરવામાં આપણને નિસાસા લાગે. તમારાં ઘરણ-પાણી આ ઘરમાં જ લખાણાં લાગે છે – જો દુલાભાઈ રાજી હોય તો –}} | ||
દુલભ (હર્ષોવેશમાં): વાહ રે તીલા ગોર! તમારા જેવો તો ભલો ભગવાનેય નંઈ! મારે તો માજનનું ખોરડું જડે ઈથી રૂડું શું? લ્યો, હું ગોળની થાળી લેતો આવું. | {{ps | ||
|દુલભ (હર્ષોવેશમાં): | |||
|વાહ રે તીલા ગોર! તમારા જેવો તો ભલો ભગવાનેય નંઈ! મારે તો માજનનું ખોરડું જડે ઈથી રૂડું શું? લ્યો, હું ગોળની થાળી લેતો આવું. | |||
}} | |||
(ઊઠીને અંદરના ઓરડામાં જાય છે.) | (ઊઠીને અંદરના ઓરડામાં જાય છે.) | ||
{{ps |રૂગા મહાજનઃ | તીલા, આજ હવે ‘લટકાળી લલના’માં જાવાનું માંડી વાળીએ તો?}} | |||
{{ps |તીલો ગોરઃ | હા રે હા. હવે જાનમમાં ગઈ ઈ નાથડી! | {{ps |તીલો ગોરઃ | હા રે હા. હવે જાનમમાં ગઈ ઈ નાથડી!}} | ||
<center>(પડદો)</center> | <center>(પડદો)</center> | ||
{{Right|(રંગદા)}} | {{Right|(રંગદા)}} | ||
<br> | |||
{{HeaderNav2 | |||
|previous = સોયનું નાકું | |||
|next = સીમાંતે | |||
}} | |||