Ekatra Foundation

વસ્તુસંખ્યાકોશ/પરિશિષ્ટ-૨: Difference between revisions

વસ્તુસંખ્યાકોશ/પરિશિષ્ટ-૨ (view source)

Revision as of 00:30, 13 April 2023

9,727 bytes added ,  00:30, 13 April 2023
full chapter proof reading completed. પરિશિષ્ટ-૨
(Table "જુદા જુદા ધર્મો અંગેની માહિતી" completed)
(full chapter proof reading completed. પરિશિષ્ટ-૨)
 
(11 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 56: Line 56:
|બુધ
|બુધ
|રોહિણી
|રોહિણી
|દ્વાપર
|દ્વાપરો
|-
|-
|બુદ્ધ
|બુદ્ધ
Line 84: Line 84:
|'''કારણ'''
|'''કારણ'''
|-
|-
|મત્સ્ય
|મત્સ્ય
|શંખાવતી
|શંખાવતી
|શંકર
|શંકર
|માંધાતા
|માંધાતા
Line 93: Line 93:
|કૂર્મા
|કૂર્મા
|ચંદ્રાવતી
|ચંદ્રાવતી
|પુરુવા
|પુરૂવા
|સહસ્ત્રાદિત્ય
|સહસ્ત્રાદિત્ય
|શિવપુર
|શિવપુર
Line 109: Line 109:
|હરિતાક્ષ
|હરિતાક્ષ
|ઈકાક્ષ
|ઈકાક્ષ
|મરુસ્થલી
|મરૂસ્થલી
|હિરણ્યકશ્યપ
|હિરણ્યકશ્યપ
|-
|-
Line 121: Line 121:
|પરશુરામ
|પરશુરામ
|રેણુકા
|રેણુકા
|જમદગ્નિ
|જમદઅગ્નિ
|ભાર્ગવ
|ભાર્ગવ
|૨નહર
|૨નહર
|સહસ્ત્રાર્જુન
|સહસ્ત્રાર્જુન
|-
|-
|રામ
|રામ
|કૌશલ્યા
|કૌશલ્યા
|દશરથ
|દશરથ
Line 143: Line 143:
|સાવિત્રી
|સાવિત્રી
|વત્સરાજ
|વત્સરાજ
|નરસ
|નોંરસ
|કોણ
|કોણ
|બલ
|બલ
Line 170: Line 170:
|-
|-
|વસંત
|વસંત
|મીન
|મીન
|મેષ
|મેષ
|૧૯ ફેબ્રુ.
|૧૯ ફેબ્રુ.
|૨૦ એપ્રિલ
|૨૦ એપ્રિલ
Line 201: Line 201:
|ધનુ
|ધનુ
|૨૩ ઓક્ટો.
|૨૩ ઓક્ટો.
|૨૨ ડિસે.
|૨૨ ડીસે.
|કારતક, માગશર
|કારતક, માગશર
|-
|-
Line 207: Line 207:
|મકર
|મકર
|કુંભ
|કુંભ
|૨૨ ડિસે.
|૨૨ ડીસે.
|૧૯ ફેબ્રુ.
|૧૯ ફેબ્રુ.
|પોષ, મહા
|પોષ, મહા
Line 229: Line 229:
|ક્ષિતિ
|ક્ષિતિ
|શ્રીફલ
|શ્રીફલ
|શ્વેત
|શ્વેત
|દ્વિજ
|દ્વિજ
|-
|-
|ન
|ન
|૩ લઘુ
|૩ લઘુ
|સુર
|સુર
Line 255: Line 255:
|જ
|જ
|મધ્ય ગુરુ
|મધ્ય ગુરુ
|ગુરુ
|સૂર્ય
|પિતૃ
|પિતૃ
|પીત
|પીત
Line 300: Line 300:
|વાસુદેવ
|વાસુદેવ
|તાંબાની
|તાંબાની
|વર્તુળ
|વર્તુલ
|મધ્ય
|મધ્ય
|-
|-
|ચંદ્ર
|ચંદ્ર
|મૃગ
|મૃગ
|વરુણ
|વરૂણ
|હીરાની
|હીરાની
|અર્ધચંદ્રાકાર
|અર્ધચંદ્રાકાર
Line 318: Line 318:
|-
|-
|બુધ
|બુધ
|શાર્દૂલ
|શાર્દૂલ
|વિષ્ણુ
|વિષ્ણુ
|પંચધાતુની
|પંચધાતુની
|ધનુષ્યાકાર
|ધનુષ્યાકાર
|ઈશાન
|ઇશાન
|-
|-
|ગુરુ
|ગુરૂ
|ઐરાવત
|ઐરાવત
|બ્રહ્મા
|બ્રહ્મા
Line 349: Line 349:
|સર્પ
|સર્પ
|સીસાની
|સીસાની
|મકરાકાર
|મકરાકાર
|નૈઋત્ય
|નૈઋત્ય
|-
|-
|કેતુ
|કેતુ
|મત્સ્ય
|મત્સ્ય
|મંગળકારી
|મંગળકારી
|કાંસાની
|કાંસાની
|વસર્પાકાર
|સર્પાકાર
|વાયવ્ય
|વાયવ્ય
|-
|-
Line 392: Line 392:
|-
|-
|મણિપુર
|મણિપુર
|નાભિ
|નાભિ
|રાતો
|રાતો
|૧૦
|૧૦
|વિષ્ણુ
|વિષ્ણુ
Line 404: Line 404:
|-
|-
|વિશુદ્ધ
|વિશુદ્ધ
|કંઠ
|કંઠ
|ચંદ્રમા જેવો
|ચંદ્રમા જેવો
|૧૬
|૧૬
Line 413: Line 413:
|રાતો
|રાતો
|૨
|૨
|સદ્ગરુ
|સદ્‌ગરુ
|-
|-
|બ્રહ્મરંધ્ર
|બ્રહ્મરંધ્ર
Line 422: Line 422:
|-
|-
|}
|}




Line 428: Line 429:
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:800px;padding-right:0.5em;"
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:800px;padding-right:0.5em;"
|-
|-
|ધર્મ
|'''ધર્મ '''
|પ્રાર્થના સ્થળ
|'''પ્રાર્થના સ્થળ '''
|તીર્થસ્થાન
|'''તીર્થસ્થાન'''
|શબ વિસર્જન
|'''શબ વિસર્જન'''
|ધર્મપુસ્તક
|'''ધર્મપુસ્તક'''
|સ્થાપનસમય
|'''સ્થાપનસમય'''
|મુખ્યદેવ
|'''મુખ્યદેવ '''
|મુખ્યપંથ
|'''મુખ્યપંથ'''
|પ્રતીક
|'''પ્રતીક'''
|-
|-
|હિંદુ
|હિંદુ
Line 518: Line 519:
|કિરપાણ
|કિરપાણ
|-
|-
|}
{{center|<big><big>'''તીર્થંકર'''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
|-
|''' તીર્થકર '''
|''' લાંછન '''
| '''યક્ષ '''
| '''યક્ષિણી'''
|-
| ઋષભદેવ
| નંદી
| ગોમુખ
| ચક્રેશ્વરી
|-
| અજિતનાથ
| હાથી
| મહાયક્ષ
| અજિતાદેવી
|-
| સંભવનાથ
| અશ્વ
| ત્રિમુખ
| દુરિતાદેવી
|-
| અભિનંદન
| વાંદરુ
| ઈશ્વર
| કાલિકા
|-
| સુમતિનાથ
| ક્રૌંચ
| તુંબરૂ
| મહાકાલી
|-
| પદ્મપ્રભુ
| કમળ
| કુસુમ
| અચ્યુતાદેવી
|-
| સુપાર્શ્વનાથ
| સ્વસ્તિક
| માતંગ
| શાંતાદેવી
|-
| ચન્દ્રપ્રભુ
| ચંદ્ર
| વિજય
| ભૃકુટીદેવી
|-
| સુવિધિનાથ
| મગર
| અજિત
| સુતાશ
|-
| શીતલનાથ
| શ્રીવત્સ
| બ્રહ્મ
| અશોકાદેવી
|-
| શ્રેયાંસનાથ
| ખંગ
| ઈશ્વર
| માનવી
|-
| વાસુપૂજ્ય
| પાશ
| કુમાર
| પ્રચંડા
|-
| વિમલનાથ
| વરાહ
| ષડ્મુખ
| વિદિતા
|-
| અનંતનાથ
| શ્યેન
| પાતાલ
| અંકુશા
|-
| ધર્મનાથ
| વજ્ર
| કિન્નર
| કંદર્પા
|-
| શાંતિનાથ
| મૃગ
| ગરુડ
| નિર્વાણીદેવી
|-
| કુંથુનાથ
| બકરો
| ગંધર્વ
| અચ્યુંતા
|-
| અરનાથ
| નંદ્યાવર્ત
| યક્ષેન્દ્ર
| ધારિણીદેવી
|-
| મલ્લિનાથ
| કલશ
| કુબેર
| વૈરાઢ્યા
|-
| મુનિસુવ્રત
| કૂર્મ
| વરુણ
| નરદત્તા
|-
| નેમિનાથ
| નીલકમલ
| ભૃકુટિ
| ગાંધારી
|-
| નેમનાથ
| શંખ
| ગોમેધ
| અંબિકા
|-
| પાર્શ્વનાથ
| સર્પ
| પાર્શ્વ
| પદ્માવતી
|-
| મહાવીર સ્વામી
| સિંહ
| માતંગ
| સિદ્ધિદાયિકા
|}
{{center|<big><big>'''દેવતા–દેવી તથા તેમના વાહન દેવ–વાહન '''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
| દેવ–વાહન
| દેવ–વાહન
|-
| બ્રહ્મ – હંસ
| લક્ષ્મી – કમળ
|-
| વિષ્ણુ – ગરુડ
| સરસ્વતી – હંસ, મોર
|-
| મહેશ – વૃષભ
| વાયુ – હરણ
|-
| ગણેશ – મૂષક
| કાર્તિકેય – મોર
|-
| સૂર્ય – સાત અશ્વનો રથ
| ઇન્દ્ર – ઐરાવત
|-
| ચંદ્ર – દશઅશ્વનો રથ
| નટરાજ – વામન દૈત્ય
|-
| મંગળ – ઘેટું
| બાલકૃષ્ણ – કાલિનાગ
|-
| બુધ – સિંહ
| યમ – પાડો
|-
| ગુરુ – હંસ
| વરાહ – નાગ
|-
| શુક્ર – ઘોડો, દેડકો
| વરુણ – મગર
|-
| શનિ – પાડો
| વામન – બલિ
|-
| રાહુ – શાર્દૂલ સિંહ
| નિઋતિ – શ્વાન
|-
| કેતુ – મત્સ્ય, સર્પગુચ્છ
| દુર્ગા – વાઘ, સિંહ
|}
{{center|<big><big>'''દિશા'''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
| દિશા
| દેવ
| વાહન
| આયુધ
| નગરી
|-
| પૂર્વ
| ઇન્દ્ર
| ઐરાવત
| વજ્ર
| અમરાવતી
|-
| પશ્ચિમ
| વરુણ
| મકર
| પાશ
| શ્રદ્ધાવતી
|-
| ઉત્તર
| કુબેર
| હાથી
| નિધિ
| મહોદાપુરી
|-
| દક્ષિણ
| યમ
| પાડો
| દંડ
| સંયમનીપુરી
|-
| ઈશાન
| શિવ
| વૃષભ
| ત્રિશૂલ
| યશોવતીપુરી
|-
| અગ્નિ
| અગ્નિ
| મેષ
| શક્તિ
| તેજોવતીપુરી
|-
| નૈઋત્ય
| નૈઋતિ
| શ્વાન
| કત્રિકા
| કૃષ્ણાંગપુરી
|-
| વાયવ્ય
| વાયુ
| હરણ
| ધ્વજ
| ગંધવતીપુરી
|-
| પાતાલ
| અનંત
| સર્પ
| ચક્ર
| બ્રહ્મપુરી
|-
| આકાશ
| બ્રહ્મા
| હંસ
| પુસ્તક
| પાતાલપુરી
|}
{{center|<big><big>'''પંચતત્ત્વ કોઠો-૧'''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
| પંચતત્તવ
| આકાર
| વર્ણ
| શસ્ત્ર
| સ્વાદ
| મુખ
| ઘર
|-
| પૃથ્વી (ગંધ)
| ચોખૂણાકાર
| પીળો
| ફરસી
| મીઠો
| રસના
| કાળજું
|-
| જળ (રસ)
| ગોળાકાર
| શ્વેત
| છરી
| મધુર
| શિશ્ન
| ઈન્દ્રિય
|-
| તેજ (રૂપ)
| ત્રિકોણાકાર
| લોહિત
| ભાલો
| તીખો
| નયન
| પિત્ત
|-
| વાયુ (સ્પર્શ)
| નિરાકાર
| નિર્મળ
| ખડ્ગ
| ખાટો
| નાસિકા
| ફેફસું
|-
| આકાશ (શબ્દ)
| સર્વવ્યાપી
| કાળો
| બાણ
| કડવો
| શ્રવણ
| ચુનાળ
|}
{{center|<big><big>'''કોઠો-૨'''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
| કમેન્દ્રિય
| કર્મ
| ઉત્પત્તિ
| દેવ
|-
| વાક્
| વીણા
| આકાશ
| અગ્નિ
|-
| પાણિ
| ગ્રહણ કરવું
| વાયુ
| ઈન્દ્ર
|-
| પાદ
| ચાલવું
| તેજ
| ઉપેન્દ્ર
|-
| પાયુ
| મલવિસર્જન
| પૃથ્વી
| મૃત્યુ
|-
| ઉપસ્થ
| મૈથુન
| જલ
| પ્રજાપતિ
|}
{{center|<big><big>'''નવરસ '''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
| રસ
| વર્ણ
| સ્થાયીભાવ
| દેવ
|-
| શૃંગાર
| શ્યામ
| રતિ
| કૃષ્ણ
|-
| હાસ્ય
| શ્વેત
| હાસ્ય
| વામન
|-
| કરુણ
| ધૂમ્ર
| શોક
| ધર્મ
|-
| રૌદ્ર
| અરુણ
| ક્રોધ
| રુદ્ર
|-
| વીર
| પીત
| ઉત્સાહ
| ઈન્દ્ર
|-
| ભયાનક
| અસિત
| ભય
| કાલ
|-
| બિભત્સ
| નીલ
| જુગુપ્સા
| મહાકાલ
|-
| અદ્‌ભુત
| ગીત
| આશ્ચર્ય
| મદન
|-
| શાંત
| ચંદ્ર
| સમતા, નિર્વેદ
| શ્રીહરિ
|}
{{center|<big><big>'''રાગ '''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
| રાગ
| ઋતુ
| રાગિણી
|-
| હિંદોલ
| વસંત
| રામકલી, દેશાખ, લલન, બિલાવલ, પટમંજરી
|-
| ભૈરવ
| ગ્રીષ્મ
| ભૈરવ, મધુમાઘ, સિંધવી, બંગાલી, બેરારી.
|-
| મેઘ
| વર્ષા
| તંકા, મલાર, ગુર્જરી, ભોપાલી, દેશાકરી.
|-
| માલકોશ
| શરદ
| ટોડી, ગુલકળી, કોકબ, ખંભાતી, ગોડી.
|-
| દીપક
| હેમંત
| કામોદ, દેશ, નટ, કેદાર, કાનરા.
|-
| શ્રીરામ
| શિશિર
| માલશ્રી, મારાવી, ધનાશ્રી, બસંત, આશાવરી.
|}
{{center|<big><big>'''સ્વર  '''</big></big>}}
<center>
{|style="border-right:૦px #000 solid;width:500px;padding-right:0.5em;"
| સ્વર
| મૂળાક્ષર
| ઉચ્ચારસ્થાન
| પંખી/પશુ
| દેવતા
|-
| સા
| ષડ્જ
| નાભિ
| મોર
| અગ્નિ
|-
| રે
| ઋષજ
| નાસિકા
| બપૈયો
| બ્રહ્મા
|-
| ગ
| ગાંધાર
| ગાલ
| મેંઢક
| સરસ્વતી
|-
| મ
| મધ્યમ
| હૃદય
| કોલંગ
| મહાદેવ
|-
| પ
| પંચમ
| કંઠ
| કોયલ
| લક્ષ્મી
|-
| ધ
| ધૈવત
| લલાટ
| ઘોડો
| ગણપતિ
|-
| ની
| નિષાદ
| તાલુ
| હાથી
| ઇન્દ્ર
|}
|}
Retrieved from "https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/Special:MobileDiff/58005...59933"