ગુજરાતી ટૂંકીવાર્તાસંપદા/બકુલેશ/આભાસની ગલીમાં: Difference between revisions

{{Heading|આભાસની ગલીમાં | બકુલેશ}}

{{Poem2Open}}

‘કલ કિરાયા દેના હોગા!… વરના સમજે! વરના મકાન સે નિકાલ દિયા જાયગા.’

‘જુઓ ભાઈ! બીજી બધી વાત ઠીક છે પણ આજે પાંચ મહિના થયા દવાનું બિલ તમે ચૂકવ્યું નથી! દિલગીર છું કે એ હવે નભાવી શકું તેમ નથી! કાલે પૈસા જોઈએ.’

રતિલાલ મૂંઝાયો! ગળા પર દબાણ આવ્યું હોય એમ એણે ખખરી ખાધી… અને પછી ઊંચે જોયું તો કોઈ એની સામે હસી રહ્યું હતું! હેં! એ હાસ્ય શું એની આ જાતની મૂંઝવણને લીધે હતું?

રતિલાલને એ બધું રોજિંદું થઈ ગયું હતું! પણ આખરે એ બધું અસહ્ય હોવું જોઈએ, એમ રતિલાલના દિલે પુકાર્યું — અને એટલા માટે જ આમાંથી માર્ગ શોધવા એણે વિચાર કરવા માંડ્યો… પણ વિચાર? જેમ જેમ તે વધુ વિચાર કરવા લાગ્યો તેમ તેમ એને વધુ મૂંઝવણ દેખાવા લાગી. વિચારોએ એને ઘેરી લીધો!… એની હાર થવા લાગી! વિચારોમાં ફસાઈ જવાથી રતિલાલે ધાર્યું કે વિચાર કરવા છોડી દેવા!… પણ વિચાર એને છોડતા જ નહોતા! ત્યારે હવે શું કરવું?

…અને એ નોકરીએથી છૂટીને બહાર પડ્યો! આજે ઓગણત્રીસમી તારીખ હતી!… આવતી કાલે ત્રીસમી એટલે મહિનાની છેલ્લી તારીખ થશે!… શેઠને પગારમાં કંઈક વધારો કરી આપવાની વિનંતી કરવા જેવું એવો મનસૂબો એણે કરી લીધો!

રતિલાલે એના પર ખાસ ધ્યાન ન આપ્યું. એ તો ચાલ્યો!… ધૂળવાળો કચરો એના મોં આગળ આવ્યો — અથડાયો! એણે દરકાર ન કરી, પણ એથી એને બેત્રણ જબરજસ્ત છીંક આવી. એણે છીંક ખાઈ લેવાનું સાહસ પણ કર્યું!… કરી લીધું! એ બીજું શું કરે? છીંક ખાધા સિવાય છૂટકો નહોતો!

જિંદગીમાં પહેલી જ વાર નોટિસના આઘાતને રતિલાલે દૂર રાખવાનો પ્રયાસ કર્યો. આઘાતોથી ટેવાઈ ગયેલા એના હૈયાએ આ નોટિસથી અને હવે આવી પડનારી બેકારીથી ઊભી થનારી કપરી પરિસ્થિતિના વિચારને બહુ ઝાઝી વાર હૃદયને હેરાન કરવાની છૂટ ન આપી. અને એથી આ આઘાત પણ અપમાનિત થઈ દૂર ખસી ગયો.

રતિલાલને જિંદગીમાં આ ક્ષણ કંઈક જુદી જ જણાઈ! ઘડી પહેલાં જ એણે છીંક ખાધી હતી… ઘડી પહેલાં જ એણે કચરામાં વૃદ્ધ અને જુવાન સ્ત્રીના પડેલાં વાળનાં ગૂંચળાંને ગટરમાં પડેલાં જોયાં હતાં!… ઘડી પહેલાં જ એણે ઉંદર અને બિલાડીનું દૃશ્ય નિહાળ્યું હતું!… એ બધું એને યાદ તો આવ્યું અને એની મનોભૂમિ થોડીક પળોમાં બદલાઈ ગઈ!

થોડુંક ચાલ્યો હશે ત્યાં તો પાસેની ગલીને નાકે આવેલી એક ઈરાનીની મુસ્લિમ હોટેલના ખૂણામાં રેડિયો-ગ્રામોફોન સૂરો કાઢતું હતુંઃ

અને રતિલાલ વિચારમાં પડી ગયો — ખૂબ ખૂબ! ઊંડા ઊંડા! …જીવનના અટપટા પ્રશ્નો વિશે વિચાર કરવાનું એને આવે સમયે કેમ સૂઝ્યું હશે? ઘણીયે વાર એ કપરી અને કટોકટની પરિસ્થિતિમાંથી પસાર થતો ત્યારે એને કંઈ સૂઝતું નહીં. પણ આજે આવા સંજોગોમાં પેઢી પરથી નોટિસ લઈ, બેકારીની ‘ટિકિટ’ લઈ આઘાતને સોંઘો કરી નાખીને, નિઃશ્વાસો નાખ્યા વિના એ આ ગલીમાં આવી પહોંચ્યો હતો અને આ ઘરનો દાદર ચઢી ગયો હતો!… જ્યાં એણે નફરત કલ્પી હતી, જ્યાં એણે નીચતા કલ્પી હતી ત્યાંથી એને કંઈક જુદું જ જડી આવ્યું!

જ્યારે એ ઓરતે પોતાની ચોલીને ફરી વાર પહેરવા માંડી ત્યારે તેણે રતિલાલને પૂછ્યુંઃ

એ ગયો!… એની પાછળની બત્તીની રોશની ફરી નાચી ઊઠી!… એ ઓરતે ‘પફ-પાઉડર-લિપસ્ટિક’નાં ચુંબન કરીને ફરી બારી પાસેની ઊંચી ખુરશીમાં ઝુકાવી દીધું!

રતિલાલને ખબર નહોતી કે એના પગ એને કેટલે દૂર લઈ આવ્યા હતા! જે રસ્તાને તેણે અને તેણે વાંચેલાં બીજાં પુસ્તકોએ ‘નીચ’ અને ‘કમીનો’ ધારી લીધો હતો. એ જ રસ્તા પરથી એને કંઈક જડી આવ્યું!… એને ત્યાંથી એક ‘જીવન’ જડી આવ્યું! જાણે એને ખરેખર કોઈક કીમતી વસ્તુ મળી આવી હોય ને એવી સાચી ભાવના કે પછી ભ્રમણા સેવતો એ આગળ ને આગળ ચાલતો હતો.