મધ્યકાલીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા /સુદામાચરિત્ર કડવું ૧૩: Difference between revisions

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
(Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|કડવું ૧૩|રમણ સોની}} <poem> રાગ રામગ્રી શુકજી ભાખે હરિગુણગ્રામ...")
 
No edit summary
 
(One intermediate revision by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
{{SetTitle}}
{{SetTitle}}


{{Heading|કડવું ૧૩|રમણ સોની}}
{{Heading|કડવું ૧૩|પ્રેમાનંદ}}
<poem>
<poem>
રાગ રામગ્રી
રાગ રામગ્રી
Line 18: Line 18:


સંકલ્પ-વિકલ્પ કોટિ કરતો, આવાગમન-હીંડોળે ચડ્યો;
સંકલ્પ-વિકલ્પ કોટિ કરતો, આવાગમન-હીંડોળે ચડ્યો;
બારીએ બેઠાં પંથ જોતાં કંથ સ્રીની દૃષ્ટે પડ્યો. ૧૨
બારીએ બેઠાં પંથ જોતાં કંથ સ્રીની દૃષ્ટે પડ્યો.{{space}} ૧૨


સાહેલી એક સહસ્ર સાથે સતી જતી પતિને તેડવા;
સાહેલી એક સહસ્ર સાથે સતી જતી પતિને તેડવા;
જલ-ઝારી ભરીને નારી જાયે, જ્યમ હસ્તિની કળશ ઢોળવા. ૧૩
જલ-ઝારી ભરીને નારી જાયે, જ્યમ હસ્તિની કળશ ઢોળવા.{{space}} ૧૩


હંસગામિની હર્ષપૂરણ, અભિલાષ થયા મન-ઇચ્છિયા;
હંસગામિની હર્ષપૂરણ, અભિલાષ થયા મન-ઇચ્છિયા;
ઝમક ઝાંઝર, ઠમક ઘૂઘર, વાજે અણવટ-વીંછિયા. ૧૪
ઝમક ઝાંઝર, ઠમક ઘૂઘર, વાજે અણવટ-વીંછિયા.{{space}} ૧૪


સાહેલી સર્વ વીંટી વળી, પછે પદ્મિની લાગી પાય;
સાહેલી સર્વ વીંટી વળી, પછે પદ્મિની લાગી પાય;
પૂજા કરી પાલવ ગ્રહ્યો, તવ ઋષિજી નાઠા જાય. ૧૫
પૂજા કરી પાલવ ગ્રહ્યો, તવ ઋષિજી નાઠા જાય.{{space}} ૧૫
દિશ ન સૂઝે, વપુ ધ્રૂજે, છૂટી જટા, ઉઘાડું શીશ;
દિશ ન સૂઝે, વપુ ધ્રૂજે, છૂટી જટા, ઉઘાડું શીશ;
હસ્તે ગ્રહવા જાય સ્રી તવ ઋષિજી પાડે ચીસ. ૧૬
હસ્તે ગ્રહવા જાય સ્રી તવ ઋષિજી પાડે ચીસ.{{space}} ૧૬


‘હું સહેજે જોઉં છું ઘર નવાં, મુને નથી કપટ-વિચાર;
‘હું સહેજે જોઉં છું ઘર નવાં, મુને નથી કપટ-વિચાર;
હું વૃદ્ધ ને તમો યુવા નારી, છે કઠણ લોકાચાર. ૧૭
હું વૃદ્ધ ને તમો યુવા નારી, છે કઠણ લોકાચાર.{{space}} ૧૭


ભોગાસક્ત હું નથી આવ્યો, મુને પરમેશ્વરની આણ;
ભોગાસક્ત હું નથી આવ્યો, મુને પરમેશ્વરની આણ;
જાવા દ્યો મુને શોભા સાથે, તમને હજો કલ્યાણ. ૧૮
જાવા દ્યો મુને શોભા સાથે, તમને હજો કલ્યાણ.{{space}} ૧૮


આ નગરમાં કો નરપતિ નથી, દીસે છે સ્રીનું રાજ;
આ નગરમાં કો નરપતિ નથી, દીસે છે સ્રીનું રાજ;
પાપણીઓ! ઈશ્વર પૂછશે, મુને કાં આણો છો વાજ?’ ૧૯
પાપણીઓ! ઈશ્વર પૂછશે, મુને કાં આણો છો વાજ?’{{space}} ૧૯


ઋષિપત્ની કહે: ‘સ્વામી મારા! રખે દેતા શાપ!
ઋષિપત્ની કહે: ‘સ્વામી મારા! રખે દેતા શાપ!
દુ:ખદારિદ્ર ગયાં, ને ઘર થયાં, શ્રીકૃષ્ણચરણ-પ્રતાપ.’ ૨૦
દુ:ખદારિદ્ર ગયાં, ને ઘર થયાં, શ્રીકૃષ્ણચરણ-પ્રતાપ.’{{space}} ૨૦


એવું કહી કર ગ્રહી ચાલી, સાંભળ પરીક્ષિત ભૂપ!
એવું કહી કર ગ્રહી ચાલી, સાંભળ પરીક્ષિત ભૂપ!
સુદામો પેઠા પોળ માંહે, થયું કૃષ્ણના સરખું રૂપ. ૨૧
સુદામો પેઠા પોળ માંહે, થયું કૃષ્ણના સરખું રૂપ.{{space}} ૨૧
::::: વલણ
::::: વલણ
રૂપ બીજા કૃષ્ણનું, ગઈ જરા, જોબન થયું;
રૂપ બીજા કૃષ્ણનું, ગઈ જરા, જોબન થયું;
બેલડીએ વળગ્યાં દંપતી, રતિકામ-જોડું લજાવિયું. ૨૨
બેલડીએ વળગ્યાં દંપતી, રતિકામ-જોડું લજાવિયું.{{space}} ૨૨
</poem>
</poem>

Latest revision as of 07:52, 14 August 2021


કડવું ૧૩

પ્રેમાનંદ

રાગ રામગ્રી
શુકજી ભાખે હરિગુણગ્રામ જી, ગોઠવણ કરતાં આવ્યું ગામ જી;
દીઠાં મંદિર કંચનધામ જી, ઋષિ વિચારે: ‘શું ભૂલ્યો ઠામ જી? ૧
ઢાળ
ઠામ ભૂલ્યો પણ ગામ નિશ્ચે, ધામ કો ધનવંતનાં;
એ ભવનમાં વસતો હશે, જેણે સેવ્યાં ચરણ ભગવંતનાં.’          ૨

એવું વિચારીને વિપ્ર વળિયો, નગરી અવલોકન કરી;
એંધાણી સહુ જોતો જોતો આવ્યો મંદિર તે ફરી.          ૩

પછે સુદામો સાંસે પડિયા, વિચાર કીધો વેગળે જઈ:
‘આ ભવન ભારે કોણે કીધાં? કુટિર મારી ક્યાં ગઈ?          ૪


સંકલ્પ-વિકલ્પ કોટિ કરતો, આવાગમન-હીંડોળે ચડ્યો;
બારીએ બેઠાં પંથ જોતાં કંથ સ્રીની દૃષ્ટે પડ્યો.          ૧૨

સાહેલી એક સહસ્ર સાથે સતી જતી પતિને તેડવા;
જલ-ઝારી ભરીને નારી જાયે, જ્યમ હસ્તિની કળશ ઢોળવા.          ૧૩

હંસગામિની હર્ષપૂરણ, અભિલાષ થયા મન-ઇચ્છિયા;
ઝમક ઝાંઝર, ઠમક ઘૂઘર, વાજે અણવટ-વીંછિયા.          ૧૪

સાહેલી સર્વ વીંટી વળી, પછે પદ્મિની લાગી પાય;
પૂજા કરી પાલવ ગ્રહ્યો, તવ ઋષિજી નાઠા જાય.          ૧૫
દિશ ન સૂઝે, વપુ ધ્રૂજે, છૂટી જટા, ઉઘાડું શીશ;
હસ્તે ગ્રહવા જાય સ્રી તવ ઋષિજી પાડે ચીસ.          ૧૬

‘હું સહેજે જોઉં છું ઘર નવાં, મુને નથી કપટ-વિચાર;
હું વૃદ્ધ ને તમો યુવા નારી, છે કઠણ લોકાચાર.          ૧૭

ભોગાસક્ત હું નથી આવ્યો, મુને પરમેશ્વરની આણ;
જાવા દ્યો મુને શોભા સાથે, તમને હજો કલ્યાણ.          ૧૮

આ નગરમાં કો નરપતિ નથી, દીસે છે સ્રીનું રાજ;
પાપણીઓ! ઈશ્વર પૂછશે, મુને કાં આણો છો વાજ?’          ૧૯

ઋષિપત્ની કહે: ‘સ્વામી મારા! રખે દેતા શાપ!
દુ:ખદારિદ્ર ગયાં, ને ઘર થયાં, શ્રીકૃષ્ણચરણ-પ્રતાપ.’          ૨૦

એવું કહી કર ગ્રહી ચાલી, સાંભળ પરીક્ષિત ભૂપ!
સુદામો પેઠા પોળ માંહે, થયું કૃષ્ણના સરખું રૂપ.          ૨૧
વલણ
રૂપ બીજા કૃષ્ણનું, ગઈ જરા, જોબન થયું;
બેલડીએ વળગ્યાં દંપતી, રતિકામ-જોડું લજાવિયું.          ૨૨