અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/નર્મદ/કબીરવડ: Difference between revisions

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
No edit summary
No edit summary
 
(7 intermediate revisions by 4 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{SetTitle}}
{{Heading|કબીરવડ| નર્મદ}}
<poem>
<poem>
{{Center|''(શિખરિણી)''}}
{{Center|'''(શિખરિણી)'''}}
ભૂરો ભાસ્યો ઝાંખો, દૂરથી ધૂમસે પ્હાડ સરખો,
ભૂરો ભાસ્યો ઝાંખો, દૂરથી ધૂમસે પ્હાડ સરખો,
નદી વચ્ચે ઊભો, નિરભયપણે એકસરખો;
નદી વચ્ચે ઊભો, નિરભયપણે એકસરખો;
દીસ્યો હાર્યો જોદ્ધો, હરિ તણું હૃદે ધ્યાન ધરતો,
દીસ્યો હાર્યો જોદ્ધો, હરિ તણું હૃદે ધ્યાન ધરતો,
સવારે એકાંતે, કબીરવડ એ શોક હરતો.<br>
સવારે એકાંતે, કબીરવડ એ શોક હરતો.
 
કહે દેખાવે એ, અચરતી જણાયે જગતમાં,
કહે દેખાવે એ, અચરતી જણાયે જગતમાં,
ખરે એ મ્હોરાંનો, મગરૂબ રહે દેશ નવ કાં?
ખરે એ મ્હોરાંનો, મગરૂબ રહે દેશ નવ કાં?
મનાયે સત્સંગે પવિતર કબીરા ભગતમાં,
મનાયે સત્સંગે પવિતર કબીરા ભગતમાં,
પ્રજાની વૃદ્ધિએ નિત અમર કહેવાય નવ કાં?<br>
પ્રજાની વૃદ્ધિએ નિત અમર કહેવાય નવ કાં?
 
જતાં પાસે જોઉં, વડ નહિ વડોનું વન ખરે,
જતાં પાસે જોઉં, વડ નહિ વડોનું વન ખરે,
મળે આડા ઊભા, અતિ નિકટ નીચે ઉપર જે;
મળે આડા ઊભા, અતિ નિકટ નીચે ઉપર જે;
વડે ઝાઝા તોએ, સહુ ભળી ગયે એક દીસતો,
વડે ઝાઝા તોએ, સહુ ભળી ગયે એક દીસતો,
વળી સંધાઓનું, અસલ જીવતું એક મૂળ તો.<br>
વળી સંધાઓનું, અસલ જીવતું એક મૂળ તો.
 
ફૂટી ડાળોમાંથી, પ્રથમ તરૂ કેરી નીકળતા,
ફૂટી ડાળોમાંથી, પ્રથમ તરૂ કેરી નીકળતા,
ખૂંચે તેવા તંતુ, વધી જઈ નીચે જે લટકતા;
ખૂંચે તેવા તંતુ, વધી જઈ નીચે જે લટકતા;
જટાની શોભાથી, અતિશ શરમાઈ શિવ ઊઠ્યા,
જટાની શોભાથી, અતિશ શરમાઈ શિવ ઊઠ્યા,
જટાને સંકેલી, વડ તજી ગિરિએ જઈ રહ્યા.<br>
જટાને સંકેલી, વડ તજી ગિરિએ જઈ રહ્યા.
 
જટા લાંબી લાંબી, મૂળ થડથી થોડેક દૂર જે,
જટા લાંબી લાંબી, મૂળ થડથી થોડેક દૂર જે,
નીચે ભૂમિ સાથે, અટકી પછી પેસે મહીં જ તે;
નીચે ભૂમિ સાથે, અટકી પછી પેસે મહીં જ તે;
મળી મૂળિયામાં, ફરી નીકળી આવે તરૂ રૂપે,
મળી મૂળિયામાં, ફરી નીકળી આવે તરૂ રૂપે,
થડો બાંધી મોટાં, ઘણીક વડવાઈ કરી રહે.<br>
થડો બાંધી મોટાં, ઘણીક વડવાઈ કરી રહે.
 
વડો વચ્ચે વચ્ચે, તરૂ અવર આસોપાલવનાં,
વડો વચ્ચે વચ્ચે, તરૂ અવર આસોપાલવનાં,
વડોથી ઊંચાં છે, ખીચ ખીચ ભર્યાં પત્રથી ઘણાં;
વડોથી ઊંચાં છે, ખીચ ખીચ ભર્યાં પત્રથી ઘણાં;
ઘણા આંબા ભેગા, વળી ઘણીક સીતાફળી ઊગે,
ઘણા આંબા ભેગા, વળી ઘણીક સીતાફળી ઊગે,
બીજાં ઝાડો છોડો, વડની વચમાં તે જઈ ઘૂસે.<br>
બીજાં ઝાડો છોડો, વડની વચમાં તે જઈ ઘૂસે.
 
ઉનાળો ભાનુ, અતિશ મથી ભેદી નવ શકે,
ઉનાળો ભાનુ, અતિશ મથી ભેદી નવ શકે,
ઘટા ઊંચે એવી, જન શીતળ છાયા સુખ લિયે;
ઘટા ઊંચે એવી, જન શીતળ છાયા સુખ લિયે;
ખૂલી બાજૂઓથી, બહુ પવન આવી જમીનને,
ખૂલી બાજૂઓથી, બહુ પવન આવી જમીનને,
કરે ચોખ્ખી રૂડી, પછી મિત થઈને ખુશી કરે.<br>
કરે ચોખ્ખી રૂડી, પછી મિત થઈને ખુશી કરે.
 
ઘણાં જંતુ પંખી, અમળ સુખ પામે અહીં રહી,
ઘણાં જંતુ પંખી, અમળ સુખ પામે અહીં રહી,
ઘણા જાત્રાળુઓ, અહીં ઊતરતાં પુણ્ય સમજી;
ઘણા જાત્રાળુઓ, અહીં ઊતરતાં પુણ્ય સમજી;
ઘણા શિકારીઓ, ગમત કરતા રહે બહુ અહીં,
ઘણા શિકારીઓ, ગમત કરતા રહે બહુ અહીં,
હજારો લોકોને, અડચણ સમાતાં અહીં નહિ.<br>
હજારો લોકોને, અડચણ સમાતાં અહીં નહિ.
 
અહીંયાંથી જોવી, ચકચકતી વ્હેતી નદી દૂરે,
અહીંયાંથી જોવી, ચકચકતી વ્હેતી નદી દૂરે,
પશુ કો જોવાં જે, અહીંતહીં ચરે બેટ ઉપરે;
પશુ કો જોવાં જે, અહીંતહીં ચરે બેટ ઉપરે;
ઘટા ભારે જોવી, શબદ સુણવા કોઈ ખગના,
ઘટા ભારે જોવી, શબદ સુણવા કોઈ ખગના,
દિલે વાયુ લેવો, સુખ નવ હીણા લે કરમના.<br>
દિલે વાયુ લેવો, સુખ નવ હીણા લે કરમના.
 
ઘટા થાળાં લીધે, ઘણીક ફરવાને ગલી થઈ,
ઘટા થાળાં લીધે, ઘણીક ફરવાને ગલી થઈ,
બખોલો બંધાઈ, રમણીય બહુ બેઠક બની;
બખોલો બંધાઈ, રમણીય બહુ બેઠક બની;
નિરાંતે જેમાં તો, ખુશી થકી રમે લાલ લલના,
નિરાંતે જેમાં તો, ખુશી થકી રમે લાલ લલના,
નિરાંતે જેમાં તો, ખુશી થકી રહે જોગી જપમાં.<br>
નિરાંતે જેમાં તો, ખુશી થકી રહે જોગી જપમાં.
 
દીપે છાયી જાડાં, હરિત કુમળાં પત્ર ઠુમસાં,
દીપે છાયી જાડાં, હરિત કુમળાં પત્ર ઠુમસાં,
વળી રાતા ટેટા, ચૂગી બહુ જીવો પેટ ભરતા;
વળી રાતા ટેટા, ચૂગી બહુ જીવો પેટ ભરતા;
પડે બાજૂએથી, બહુ ખુશનુમા રંગકિરણો,
પડે બાજૂએથી, બહુ ખુશનુમા રંગકિરણો,
નીચે ચળકે તડકે, બરફ સરખાં ઠારથી પડો.<br>
નીચે ચળકે તડકે, બરફ સરખાં ઠારથી પડો.
 
ઠરી મારી આંખો, કબીરવડ તુંને નિરખીને,
ઠરી મારી આંખો, કબીરવડ તુંને નિરખીને,
ખરી પાપી બુદ્ધિ, ખરી જ રૂડી જાત્રા થઈ મને;
ખરી પાપી બુદ્ધિ, ખરી જ રૂડી જાત્રા થઈ મને;
Line 50: Line 63:
કૃતાર્થી મોટો હું, દરશન વડે છું નરમદા.
કૃતાર્થી મોટો હું, દરશન વડે છું નરમદા.
</poem>
</poem>
{{HeaderNav2
|previous = અવસાન-સંદેશ
|next = જય! જય! ગરવી ગુજરાત!
}}

Latest revision as of 08:04, 19 October 2021

કબીરવડ

નર્મદ

(શિખરિણી)


ભૂરો ભાસ્યો ઝાંખો, દૂરથી ધૂમસે પ્હાડ સરખો,
નદી વચ્ચે ઊભો, નિરભયપણે એકસરખો;
દીસ્યો હાર્યો જોદ્ધો, હરિ તણું હૃદે ધ્યાન ધરતો,
સવારે એકાંતે, કબીરવડ એ શોક હરતો.

કહે દેખાવે એ, અચરતી જણાયે જગતમાં,
ખરે એ મ્હોરાંનો, મગરૂબ રહે દેશ નવ કાં?
મનાયે સત્સંગે પવિતર કબીરા ભગતમાં,
પ્રજાની વૃદ્ધિએ નિત અમર કહેવાય નવ કાં?

જતાં પાસે જોઉં, વડ નહિ વડોનું વન ખરે,
મળે આડા ઊભા, અતિ નિકટ નીચે ઉપર જે;
વડે ઝાઝા તોએ, સહુ ભળી ગયે એક દીસતો,
વળી સંધાઓનું, અસલ જીવતું એક મૂળ તો.

ફૂટી ડાળોમાંથી, પ્રથમ તરૂ કેરી નીકળતા,
ખૂંચે તેવા તંતુ, વધી જઈ નીચે જે લટકતા;
જટાની શોભાથી, અતિશ શરમાઈ શિવ ઊઠ્યા,
જટાને સંકેલી, વડ તજી ગિરિએ જઈ રહ્યા.

જટા લાંબી લાંબી, મૂળ થડથી થોડેક દૂર જે,
નીચે ભૂમિ સાથે, અટકી પછી પેસે મહીં જ તે;
મળી મૂળિયામાં, ફરી નીકળી આવે તરૂ રૂપે,
થડો બાંધી મોટાં, ઘણીક વડવાઈ કરી રહે.

વડો વચ્ચે વચ્ચે, તરૂ અવર આસોપાલવનાં,
વડોથી ઊંચાં છે, ખીચ ખીચ ભર્યાં પત્રથી ઘણાં;
ઘણા આંબા ભેગા, વળી ઘણીક સીતાફળી ઊગે,
બીજાં ઝાડો છોડો, વડની વચમાં તે જઈ ઘૂસે.

ઉનાળો ભાનુ, અતિશ મથી ભેદી નવ શકે,
ઘટા ઊંચે એવી, જન શીતળ છાયા સુખ લિયે;
ખૂલી બાજૂઓથી, બહુ પવન આવી જમીનને,
કરે ચોખ્ખી રૂડી, પછી મિત થઈને ખુશી કરે.

ઘણાં જંતુ પંખી, અમળ સુખ પામે અહીં રહી,
ઘણા જાત્રાળુઓ, અહીં ઊતરતાં પુણ્ય સમજી;
ઘણા શિકારીઓ, ગમત કરતા રહે બહુ અહીં,
હજારો લોકોને, અડચણ સમાતાં અહીં નહિ.

અહીંયાંથી જોવી, ચકચકતી વ્હેતી નદી દૂરે,
પશુ કો જોવાં જે, અહીંતહીં ચરે બેટ ઉપરે;
ઘટા ભારે જોવી, શબદ સુણવા કોઈ ખગના,
દિલે વાયુ લેવો, સુખ નવ હીણા લે કરમના.

ઘટા થાળાં લીધે, ઘણીક ફરવાને ગલી થઈ,
બખોલો બંધાઈ, રમણીય બહુ બેઠક બની;
નિરાંતે જેમાં તો, ખુશી થકી રમે લાલ લલના,
નિરાંતે જેમાં તો, ખુશી થકી રહે જોગી જપમાં.

દીપે છાયી જાડાં, હરિત કુમળાં પત્ર ઠુમસાં,
વળી રાતા ટેટા, ચૂગી બહુ જીવો પેટ ભરતા;
પડે બાજૂએથી, બહુ ખુશનુમા રંગકિરણો,
નીચે ચળકે તડકે, બરફ સરખાં ઠારથી પડો.

ઠરી મારી આંખો, કબીરવડ તુંને નિરખીને,
ખરી પાપી બુદ્ધિ, ખરી જ રૂડી જાત્રા થઈ મને;
વિશેષે શોભે છે, ગભીર વડ તુંથી નરમદા,
કૃતાર્થી મોટો હું, દરશન વડે છું નરમદા.