અનુભાવન/રાવજીની કવિતામાં કૃષિજીવનનાં કલ્પનો અને પ્રતીકો: Difference between revisions

પણ રાવજીની કવિતા કંઈ આટલાં કલ્પનો/પ્રતીકોમાં સીમિત થઈ ગઈ નથી : કુટુંબજીવન ગ્રામજીવન અને તેને વીંટાઈ રહેલી સમસ્ત પ્રકૃતિ તેમાં ઊતરી આવી છે. તળપદા લોકજીવનની અનેક વિગતો એકદમ ખબરે ન પડે તે રીતે કૃતિમાં ઓતપ્રોત બની રહી દેખાશે. ‘નવ જન્મમૃત્યુ કાવ્યો’નો આ સંદર્ભ જુઓ :

{{Poem2Close}}

ઘાસ પાણી જેવું બેઉ કાંઠે વહ્યે જાય;  

અને આગળ ધકેલી પૂંઠે રહી ગયું—  

ઋજુ રેષાઓને ઊંચી કરી

હચમચ

{{Poem2Open}}

‘અંગત’ની કવિતાના હાર્દમાં આવા કૃષિપરિવેશના અસંખ્ય અંશો સીધા ઊતરી આવ્યા છે. એમાં માનવઅસ્તિત્વનાં પ્રાકૃત બળોનો નિર્દેશ થતો હોય એમ વારંવાર જોવા મળશે. અને, રસપ્રદ મુદ્દો એ છે કે, સૂક્ષ્મ અને શુદ્ધ ચૈતસિક સ્પંદનો ઓળખાવવા રાવજી સુવાસ કે સુગંધનાં પણ અનેક કલ્પનો લઈ આવ્યો છે. ‘કવિતાને મોગરાની ખપે બસ વાસ’ એમ રાવજી ગાય છે, ત્યાં કવિતાને અસ્તિત્વના અર્ક જેવા કોઈ સૂક્ષ્મ તત્ત્વ રૂપે તે ઉલ્લેખે છે. સુગંધનાં આવાં અનેક કલ્પનો તેની રચનાઓમાં એક આગવી ભાત રચે છે :

{{Poem2Close}}

{{gap|1.6em}}સ્વપ્નોનું વન અને હું...  

{{gap|1.6em}}પ્રાણનો તરલ મૃગ સુગંધની પથારીમાં પડ્યો રહે!

(ક) આ દીર્ઘરાત્રિએ  

{{gap|1.6em}}હું મને સ્વપ્નમાં આવ્યો છું  

{{gap|1.6em}}મને મેઘની વાસ આવતી લાગે છે.

(બ) વિસ્મય  

{{gap|1.6em}}સમયમાં પણ વ્યાપી ગયાં સ્તન  

{{gap|1.6em}}કસ્તૂરી હવાનો બધે પાસ  

(ડ) હમણાં રે હમણાં  

{{gap|1.6em}}અંધારું પૂરશે  

{{gap|1.6em}}પુષ્પો પુષ્પો પુષ્પો  

સુવાસ પણ ધરતીનું જ પરાગ તત્ત્વ છે. એ રીતે સુવાસનાં કલ્પનો ૫ણ તેની સંવિત્તિના કેન્દ્રમાંથી વિસ્તર્યાં છે એમ સમજાશે.

કૃષિજીવનનાં તેનાં આ જાતનાં કલ્પનો/પ્રતીકોની તરેહોની સામે નગરજીવનનાં કલ્પનો/પ્રતીકો વળી એક નવું જ પરિમાણ રચી આપે છે પણ અહીં એ વિશેની ચર્ચા આપણે હાથ ધરીશું નહિ.