કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – ઝવેરચંદ મેઘાણી/૧૨. શિવાજીનું હાલરડું: Difference between revisions

કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – ઝવેરચંદ મેઘાણી/૧૨. શિવાજીનું હાલરડું (view source)

Revision as of 11:40, 13 September 2021

214 bytes added , 11:40, 13 September 2021

no edit summary

MeghaBhavsar

18,450

edits

@@ Line 13: / Line 13: @@
 પેટમાં પોઢીને સાંભળેલી બાળે
-	રામ-લખમણની વાત
+:::	રામ-લખમણની વાત
-		માતાજીને મુખ જે દિ’થી
+::::		માતાજીને મુખ જે દિ’થી
-		ઊડી એની ઊંઘ તે દિ’થી. – શિવાજીનેo
+::::		ઊડી એની ઊંઘ તે દિ’થી. – શિવાજીનેo
 પોઢજો રે, મારાં બાળ!
-	પોઢી લેજો પેટ ભરીને આજ
+:::	પોઢી લેજો પેટ ભરીને આજ
-		કાલે કાળાં જુદ્ધ ખેલાશે
+::::		કાલે કાળાં જુદ્ધ ખેલાશે
-		સૂવા ટાણું ક્યાંય નૈ રે’શે. – શિવાજીનેo
+::::		સૂવા ટાણું ક્યાંય નૈ રે’શે. – શિવાજીનેo
 ધાવજો રે, મારાં પેટ!
-	ધાવી લેજો ખૂબ ધ્રપીને આજ
+:::	ધાવી લેજો ખૂબ ધ્રપીને આજ
-		રે’શે નહિ, રણઘેલુડા!
+::::		રે’શે નહિ, રણઘેલુડા!
-		ખાવા મૂઠી ધાનની વેળા. – શિવાજીનેo
+::::		ખાવા મૂઠી ધાનની વેળા. – શિવાજીનેo
 પે’રી ઓઢી લેજો પાતળાં રે!
-	પીળાં લાલ પીરોજી ચીર
+:::	પીળાં લાલ પીરોજી ચીર
-		કાયા તારી લોહીમાં ના’શે
+::::		કાયા તારી લોહીમાં ના’શે
-		ઢાંકણ તે દિ’ ઢાલનું થાશે. – શિવાજીનેo
+::::		ઢાંકણ તે દિ’ ઢાલનું થાશે. – શિવાજીનેo
 ઘૂઘરા, ધાવણી, પોપટ-લાકડી
-	ફેરવી લેજો આજ!
+:::	ફેરવી લેજો આજ!
-		તે દિ’ તારે હાથ રે’વાની
+::::		તે દિ’ તારે હાથ રે’વાની
-		રાતી બંબોળ ભવાની. – શિવાજીનેo
+::::		રાતી બંબોળ ભવાની. – શિવાજીનેo
 લાલ કંકુ કેરા ચાંદલા ને
-	ભાલે તાણજો કેસર-આડ્ય
+:::	ભાલે તાણજો કેસર-આડ્ય
-		તે દિ’ તો સિંદોરિયા થાપા
+::::		તે દિ’ તો સિંદોરિયા થાપા
-		છાતી માથે ઝીલવા, બાપા. – શિવાજીનેo
+::::		છાતી માથે ઝીલવા, બાપા. – શિવાજીનેo
 આજ માતા ચોડે ચૂમીયું રે, બાળા!
-	ઝીલજો બેવડ ગાલ
+:::	ઝીલજો બેવડ ગાલ
-		તે દિ’ તારાં મોઢડાં માથે
+::::		તે દિ’ તારાં મોઢડાં માથે
-		ધૂંવાધાર તોપ મંડાશે. – શિવાજીનેo
+::::		ધૂંવાધાર તોપ મંડાશે. – શિવાજીનેo
 આજ માતાજીની ગોદમાં રે
-	તુંને હૂંફ આવે આઠ પો’ર
+:::	તુંને હૂંફ આવે આઠ પો’ર
-		તે દિ’ કાળી મેઘલી રાતે
+::::		તે દિ’ કાળી મેઘલી રાતે
-		વાયુ ટાઢા મોતના વાશે. – શિવાજીનેo
+::::		વાયુ ટાઢા મોતના વાશે. – શિવાજીનેo
 આજ માતા દેતી પાથરી રે
-	કૂણાં ફૂલડાં કેરી સેજ
+:::	કૂણાં ફૂલડાં કેરી સેજ
-		તે દિ’ તારી વીર-પથારી
+::::		તે દિ’ તારી વીર-પથારી
-		પાથરશે વીશ-ભુજાળી. – શિવાજીનેo
+::::		પાથરશે વીશ-ભુજાળી. – શિવાજીનેo
 આજ માતાજીને ખોળલે રે
-	તારાં માથડાં ઝોલે જાય
+:::	તારાં માથડાં ઝોલે જાય
-		તે દિ’ તારે શિર ઓશીકાં
+::::		તે દિ’ તારે શિર ઓશીકાં
-		મેલાશે તીર-બંધૂકાં. – શિવાજીનેo
+::::		મેલાશે તીર-બંધૂકાં. – શિવાજીનેo
 સૂઈ લેજે, મારા કેસરી રે!
-	તારી હિંદવાણું જોવે વાટ
+:::	તારી હિંદવાણું જોવે વાટ
-		જાગી વે’લો આવ, બાળુડા!
+::::		જાગી વે’લો આવ, બાળુડા!
-		માને હાથ ભેટ બંધાવા.
+::::		માને હાથ ભેટ બંધાવા.
-		જાગી વે’લો આવજે, વીરા!
-		ટીલું માના લોહીનું લેવા.
+::::		જાગી વે’લો આવજે, વીરા!
-		શિવાજીને નીંદરું ના’વે
+::::		ટીલું માના લોહીનું લેવા.
-		માતા જીજાબાઈ ઝુલાવે.
+::::		શિવાજીને નીંદરું ના’વે
+::::		માતા જીજાબાઈ ઝુલાવે.
 ૧૯૨૮
+</poem>
+{{Poem2Open}}
 ભાવનગર મુકામે, સ્વ. મિત્ર અમૃતલાલ દાણી વગેરે સ્નેહીજનોની હૂંફમાં બાલ-કિશોરોને માટે ગીતો રચવાના ઊર્મિપ્રવાહમાં ભીંજાયેલો હતો ત્યારે, અમારા આંગણામાં ચૂનો કૂટતી મજૂરણો એક ગીત ગાતી હતી:
+{{Poem2Close}}
+<poem>
 	પરભાતે સૂરજ ઊગિયો રે
-	સીતા રામની જોવે વાટ:
+::	સીતા રામની જોવે વાટ:
 શેરડીએ સંતો આવે
-	ભિક્ષા તેને કોઈ નો લાવે.
+::	ભિક્ષા તેને કોઈ નો લાવે.
+</poem>
+{{Poem2Open}}
 એ પરથી ઢાળ સૂઝ્યો. આ ઢાળ ‘કાચબા-કાચબી’થી જુદો પડે છે. રચનામાં પણ એ ભજનની કડીથી એક મોટું ચરણ આમાં કમતી છે. દસમી કડીમાં ‘બંધૂકાં’ એ ‘બંદૂકો’નું ચારણી બહુવચન-રૂપ છે.
+{{Poem2Close}}
 {{Right|(સોના-નાવડી, પૃ. ૨૭૩-૨૭૫)}}
-</poem>