કોડિયાં/વર્ષામંગલ

વર્ષામંગલ

1

અંધારી રાતમાં વાદળી ટબૂકે,
          માંહી માંહી વીજળી વાંકી વળે;
ટાઢા શરીરના એકલ આવાસમાં,
          ઉરની પારેવડી આજ કકળે.

ફાટ ફાટ થાતાં સામાં સરોવર,
          નદીઓનાં નીરમાં ધોધવા દડે;
દિલના દરિયાવની માઝા મુકાણી,
          કોળ્યાં કદંબ બે હેલે ચડે!
આજ અભિસાર શો વર્ષાઅએ આદર્યો,
          વાદળે વાદળે પગ આથડે;
અંગ અંગમાંથી ઊઠે અવાજ સો
          અંતરના બેટમાં પડઘા પડે.

પાંદડે પાંદડે વિજોગની વાતડી,
          નેવલે નેવલે આંસુ ઢળે!
ઊંચેરા ગોખમાં વેણી સમારતી,
          મનડાનું માનવી ક્યારે મળે?
8-8-’32

2

ગહન ઘનશ્યામની મધુરરવ મોરલી
          ગગનપટ ઊભરતી પ્રણયનાદે;
ઉભય અશ્વિન કરે તાલ મરદંગના
          ગગન-ગોરંભ ભરી મેઘનાદે.

દિવ્ય સૂર — તાલ સૂણી ગગનની ગોપિકા,
          મૂર્છના વાદળી-વૃંદ જાગે;
તાલ કરતાલ ધરી, પ્રણય નયને ભરી,
          મલપતી સરકતે નૃત્ય-પાદે... ગહન0

સહુ દિશા આવરી રાસકુંડળ રચ્યું,
          ઝડપ પદતાલથી રાસ જામે;
અંગ કટિભંગ કરી, નયન નર્તન કરી,
          કાન ગોપી હૃદય ઐક્ય પામે... ગહન0

નયન નયને ઢળ્યાં, વીજ ચમકા થાય,
          મદનમદ નેન મરજાદ મેલે!
હાસ્ય-મોજાં ચડ્યાં, ગાલ ગોળા થયા,
          હર્ષ-અશ્રુ ખરી પૃથ્વી રેલે... ગહન0
8-8-’21

3

કૂદી આભથી ઊંડા આવી નાચે મેઘની ધારા
ડાળેડાળ ડોલે!
ડાળેડાળ ડોલે! નાચે પાંદડાં મંજરી!
          મોરલા ગાતા મેઘમલ્હારા... કૂદી0
          નાચે દળ ફૂલડાં કેરાં!
          નાચે નવ શ્વેત પારેવાં!
માળામાં જોડાલાં હૂંફે સૂતાં ભેળા!
ઘરોઘર નેવલાં રુએ: નદીએ નાળે
          ઘોડલા દોડે પૂર બહારા... કૂદી0
કોટિ કોટિ ભાવના નાચે ઉરસાગરે નવ કવિના!
હજારો ગીતડાં ગાજે મેઘના તાલે ભીનાં ભીનાં!
          અરે જો મેઘલો જાણે!
          કવિનું સુખ પિછાણે!
અરે તો વરસ્યો એથી વરસે ઝાઝું મનડું માને!
દિગન્તે ચમકે સાળુ-કોર નિશાની
          ઉર કવિને કાવ્યતારા!... કૂદી0
25-8-’31

4

આજ વાદળીએ આખી રાત વરસ્યા કીધું!
          મેહુલાએ માંડી મીટ;
ધરણીએ પ્રેમરસ-પ્યાલું પીધું!... આજ0

નદીઓનાં નીર માંહી જોબન ચડ્યાં!
          એની ફાટ ફાટ કાય;
          એની છાતી ના સમાય;
ટમકીને મેઘલાએ ચુંબન મઢ્યાં!... આજ0

ઉરને એકાન્ત ગોખ એકલતા આરડે!
          કોઈ આવો વેચાઉં;
          જ્યાં દોરો ત્યાં જાઉં;
          મારાં અંગ અંગ ભૂખ્યાં;
          —ઝરો પ્રેમરસ! સૂક્યાં;

લઈ જાઓ! આ એકલતા શેય ના સહાય!
વર્ષા રડે, રડું હું તોય ના રડાય!... આજ0
3-7-’32

5

સેજ પથારી સૂની પડી રે,
          હું તો ઝબકીને જાગું;
નેવલાં! શીદ રડી રહ્યાં રે?
          ઊઠી ઉત્તર માગું.
નીર ટબુ ટબુ સારતાં રે,
          ઝરો લોહીનાં વ્હેણે;
યજ્ઞ આંસુ તણો આદર્યો રે,
          કહો બાંધવ શેણે?
રાત અને રજનીપતિ રે,
          પોઢ્યાં સેજ પથારી;
તારલાની ઊડી ઊછળે રે
          રૂડી ફૂલ-ફુવારી.
આભના પાથર્યા ઢોલિયા રે,
          ચાર દિગ્ગજ પાયા;
વાયુ ઢળે શત વીંઝણે રે,
          દધિએ ગીત ગાયાં.
આવ્યાં અસુર શાં વાદળાં રે,
          શશીરાજને બાંધ્યો;
તારલા સર્વ ઠરી ગયા રે,
          વાયુ યુદ્ધનો વાધ્યો.
નાથવિહોણી વિભાવરી રે,
          ઊભી બ્હાવરી જેવી;
જીવવુંદ ઝેર સમું થયું રે,
          એ તો સ્નેહની દેવી.
વીજ-કટારી ઉછાળતી રે,
          રાત વેણી ઝુલાવી;
ઊછળી ઊછળી આભમાં રે,
          ત્યાં તો હૈયે હુલાવી.
નેવલાં તેથી રડી રહ્યાં રે,
          નવ થોભતાં વારિ;
નેવલાં, બ્હેન-વિભાવરીની
          ઝણે મૂક સિતારી
12-7-’30

6

વાદળાંને આવડ્યું ના રે,
          આવડ્યું ના!
વર્ષા સૂતેલ એના સોનેરી સોણલે:
ભારી વીજળી વિશાળ પાંપણો તળે:
એ આવ્યો ગર્જંત,
હસી ચમકાવે દંત,
એના અંગ પરે અંગ મૂકતો દળે:
ચૂમે; વર્ષાની કૂંળી ચામળી બળે:
ખરે આંસુ ચોધારે!
વાદળાંને આવડ્યું ના રે,
આવડ્યું ના!
સૌથીદ તને જ હું વિશેષ ચાહતો હતો,
જોતાં તને જુવાળ અંતરે ચડી જતો;
તને લીધી મેં બાથ,
કર્યાં અંગ સર્વ સાથ,
દળી દેહ અકળામણે અદ્ધૈત માનતો થતો!
મને સ્થાન નહિ ઉર તારે,
મને આવડ્યું ના રે,
                   આવડ્યું ના!
29-8-’32