ઓખાહરણ/કડવું ૫

કડવું ૫

[પાર્વતીના વરપ્રાપ્તિના વરદાન પછી યૌવનમાં પ્રવેશેલી અને પિયુમિલન માટે અધીર બનેલી ઓખાની ઉત્કટ વિરહવ્યથાનું ્ર આલેખન થયું છે.]

રાગ ગોડી

વર વરવાને જોગ થઈને પ્રગટ્યાં સ્ત્રીનાં ચિહ્ન જી,
ઓખા કહે છે ચિત્રલેખાને, એક વાત સાંભળ, બહેન જી!’
સહિયર! શું કીજે? હાં હાં રે દહાલડા કેમ લીજે? એ તો દોષ કરમને દીજે ૧

જમ-પેં ભૂંડું જોબનિયું રે, મદપૂરણ મુજ કાય જી;
પિતા તો પ્રીછે નહિ રે, બાઈ! કુંવારો ભવ ક્યમ જાય જી?
સહિયર! શું કીજે? ૨

સહુ કો’ સાસરે જાય ને આવે સખીઓ મુજ સમાણી જી,
હું અપરાધણ હરખે હણાઈ, આંખે ભરું નિત પાણી જી;
સહિયર! શું કીજે? ૩

એણે દુખે હું દૂબળી, મુને અન્ન-ઉદક નવ ભાવે જી,
આવાસ-રૂપી શૂળીએ સૂતાં નિદ્રા કેઈ પેર આવે જી?
સહિયર! શું કીજે? ૪

મરજાદા સહિત ભરથાર બોલાવે, કરે આંખ તણો અણસારો જી,
તેવાં સુખ નયણે નવ નીરખ્યાં, મારો એળે ગયો જન્મારો જી;
સહિયર! શું કીજે? ૫

સ્વામી કેરો સંગ નહિ સ્ત્રીને, તેથી શું હોય નરતું જી?
હવે આશા શી પરણ્યા કેરી? મારું જોબનિયું જાય ઝરતું જી;
સહિયર! શું કીજે? ૬

બીજી વાત મુજને નવ રુચે, મારું મન ભરથારમાં મગ્ન જી,
આંહી કોઈ પુરુષ આવે તો સદ્ય પરણું, નવ પૂછું જોશીને લગ્ન જી;
સહિયર! શું કીજે? ૭

વેણ રસિક કહેતો કરુણાવર, આવે લટકતી ચાલે જી,
પ્રેમકટાક્ષે પિયુને બોલાવું, હૃદયા-ભીતર વહાલે જી;
સહિયર! શું કીજે? ૮

મરકલડે મુખે, મધુરે વચને, મરજાદા મન આણી જી,
શાક-પાક પિયુને નવ પીરસ્યાં, આઘો પાલવ તાણી જી!
સહિયર! શું કીજે? ૯

એવાં સુખ નયણે નવ નીરખ્યાં, દાખવ્યું કર્મ કઠોર જી,
મારો જનમારો એળે ગયો, જેમ વગડા કેરું બોર જી;
સહિયર! શું કીજે? ૧૦

જળ વિના જેમ માછલી રે, ચંદ્ર વિના રેન જેવી જી,
પિયુ વિના જોબનિયું વૃથા, હું અભાગણી પૂરી તેવી જી;
સહિયર! શું કીજે? ૧૧

અઘોર વનમં વેલ ફૂલી, ન મળે ભમરો ભોગી જી,
વપુવેલી જોબનિયું ફૂલ્યું, મળ્યો નાથ સંજોગી જી;
સહિયર! શું કીજે? ૧૨

એ સુખ-દુઃખ મિથ્યા કરું, હું લેવાઈ મારા પાપે જી,
આ બંધેગીરી કરમે કરી રે, બાઈ! શૂળીએ ચડાવ્યાં બાપે જી;
સહિયર! શું કીજે? ૧૩

જળ વિના જેમ વેલડી રે, લવણ વિના જેમ અન્ન જી,
ભરથાર વિના તેમ ભામિની રે, દોહિલે નાખે દિન્ન જી;
સહિયર! શું કીજે? ૧૪

અકળ ગતિ છે ગોવિંદની, શું નીપજશે બહેની જી?
ગોપાળનું ગમતું થાશે, પણ મનડું મારું રહે નહિ જી;
સહિયર! શું કીજે? ૧૫
વલણ
મનડું મારું રહે નહિ, વિરહ-વહ્નિ થયો ઉદે;’
વલવલતી ઓખાને દેખી, ચિત્રલેખા વાણી વદે. ૧૭