કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – હસમુખ પાઠક/૫૦. પિતાને: Difference between revisions

કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – હસમુખ પાઠક/૫૦. પિતાને (view source)

Revision as of 02:05, 16 September 2023

6,991 bytes added , 02:05, 16 September 2023

+1

Meghdhanu

17,546

edits

@@ Line 2: / Line 2: @@
 <br>
-<center><big><big>'''૨૮. જાગરણ'''</big></big></center>
+<center><big><big>'''૫૦. પિતાને'''</big></big></center>
 {{Block center|<poem>
-દિવસ ઊગે
+‘... હવે, તું થોડી વાર બહાર જા.’
-સૂરજ સળગાવે આગ—
+એ હતા તમારા છેલ્લા શબ્દો
-તું નથી મળ્યો.
+મને આપેલાં થોડાંક સૂચનોમાં.
-દિવસભરનાં કામ—
+અને હું બહાર જઈ ઊભો છજામાં
-ફાંફાં, ફાંફાં, ફાંફાં,
+જ્યાંથી જૂન-મધ્યનું પૂર્વાકાશ
-કયાં છે તું? ક્યાં છે તું?
+સ્લેટિયું પથરાયું હતું જેમાં
-પાછલી રાતનો ચંદ્ર
+બે પછીના બપોરની સમળીઓ
-જાગરણ શીતાવતો
+ઘૂમતાં ઘૂમતાં આલેખતી રહેતી હતી
-મને રાહ જોવરાવે.
+તે લિપિ ઉકેલવામાં મન પરોવવા
+મથતો રહ્યો, ક્યાંય સુધી.
+તે સમયે અંદરના ઓરડામાંથી
+‘સ્વામી અને નારાયણ, અક્ષર અને પુરુષોત્તમ,
+હરિ હરિ બોલ, બોલ હરિ બોલ,’
+એવા અવાજો સાથે વૃદ્ધોએ મૂકેલી
+મરણ-પોક સાંભળી, તમારી ના હતી છતાં
+હું તમારી પાસે આવ્યો.
+તમે માથું ઢાળી દીધું હતું,
+ચાદર ઓઢી હતી, મોં ઢાંકેલું હતું.
+મેં ઓરડામાં ઊભેલાં સ્વજનો સામે જોયું,
+સૌ રડતાં હતાં, ચીખતાં હતાં, અમળાતાં હતાં.
+તમે હતા નિઃશબ્દ; એવી જ હતી બા,
+જેનાં સજળ-નેણ તમારી ભણી જ હતાં;
+તે પોતાને જાણે ના ના કહેતી હોય તેમ
+માથું હલાવતી, મોં ઉપર સાડલાનો છેડો
+દબાવતી, અવાજ ન નીકળે એમ મથતી મથતી
+એકમાત્ર તમને જ જોતી હતી,
+એને ઘરની વૃદ્ધ સ્ત્રીઓ પકડીને લઈ ગઈ
+અંદરના બીજા ઓરડામાં, હું પણ નિઃશબ્દ રહ્યો.
+તમારા અંતિમ શબ્દો સાંભળનારો પુત્ર
+હું હતો. તમે કહ્યું હતું કે ચારેય જણાં
+ભણી રહો એટલી વ્યવસ્થા છે, નાનું એવું
+ઘર છે, અને છે સૌ સાથે ઠાકોરજી.
+એટલું કહ્યા પછી તમે મોકલ્યો હતો મને બહાર.
+અંતિમ યાત્રામાં ધુમાડો ફેલાવતી સળગતી
+દોણી સાથે, મને જ સ્વજનોએ આગળ કર્યો
+અને સૂર્યાસ્ત સમયે હજી ઠંડી નહિ પડેલી
+ડામરની સડક ઉપર, દાઝતા અડવાણા પગે
+નાચતો દોડતો હતો, સ્વજનોના ખભે રાખેલા
+તમારા દેહથી આગળ.
+ચેહ ઠાર્યા પછી રાત્રે જ્યારે સૌ સાથે
+પાછો ઘરે આવીને સીધો બા પાસે એકલો
+અંદરના ઓરડામાં ગયો, ત્યારે ચૂડી ભાંગી,
+વાળ ઊતરાવી બેઠેલી બાએ સજળ-નેણે હસી
+એટલું જ પૂછ્યું, ‘કેવા લાગતા હતા?’
+મેં માંડ માંડ કહ્યું, ‘એ તો હસતા હતા,
+વેદનાની એકેય રેખા ન હતી —’ ત્યારે
+બાથી રડી પડાયું, બોલી, ‘એ જીતી ગયા
+એ જ જીતી ગયા, હું હારી, હું જ હારી!’
+મેં બાને ત્યારે જે કહી તે પરોઢના મારા
+સપનાની વાત, તે દિવસે તમને કહી
+શક્યો ન હતો, ભૂલી ગયો હતો, તે આજે
+કહું છું કે પરોઢમાં તે દિવસે મારા સપનામાં
+ઘરમાં આવેલા સાધુઓના ટોળા સાથે
+મારા જન્મ પહેલાં દેહાન્ત પામેલા દાદા જોયા
+હતા, મારા ધબકતા હૈયાની પાસે મલકતા મુખે
+કહેતા હતા, હરુને લેવા આવ્યો છું!
+સવારે જાગ્યો અને તમારી પાસે આવ્યો
+ત્યારે તમને સારું હતું, તમે આનંદિત હતા,
+એટલે કદાચ તમને આ સપનું કહેવાનું
+ભૂલી ગયો હોઈશ.
+બાનો દેહ પડ્યો, ત્યારે અડિસ-અબાબાના
+મારા એકલ-નિવાસમાં બા સાથે તમે
+આવ્યા હતા, ત્રણ દિવસ ત્રણ રાત્રિ
+મારા અનશન લીધેલ દેહને, તમારા
+વાત્સલ્યામૃતથી શાંત કર્યો હતો.
+વાણીમાં જે જીવંત અક્ષરાય તેથી અદકું
+સ્મૃતિમાં સંઘરાય અને સ્મૃતિમાં જે જીવંત
+તે તો જીવતા-જીવતથી પણ મોંઘેરું,
+એની સાથેનો સંબંધ અમૃત જેવો સ્વાદ આપે;
+ઈશ્વરની શાશ્વત કરુણા સાથે આ છે
+મનુષ્યની અણુ સરખી અમરતા.
+તમારા દેહાન્ત પછી તમે મારી અંદર જ રહ્યા છો,
+એ વાત જ્યારે જ્યારે બહાર રહ્યો રહ્યો ભૂલ્યો છું
+ત્યારે ત્યારે ભૂલ કરી બેઠો છું. મારી ભૂલો
+તમે જાણો છો તેમ છતાં તમે હસતામલકતા
+નિઃશબ્દ રહ્યા છો.
+તમે આપેલા, બાએ આપેલા, શબ્દે
+ચાલવા મથ્યો છું, તેથી સંસારના કાદવે
+ખરડાયા છતાં, તમારી પાસે આવવા ચાહું છું,
+તમે જ મને ચોખ્ખો કરો એમ છો, એટલું કહેવા.
+શનિ બે રાશિ-ચક્ર પૂરાં કરી ત્રીજાની અધવચ્ચ
+પહોંચવા આવ્યો છે ત્યારે તમારી સમક્ષ
+આટલું કહી નિઃશબ્દ થવા ચાહું છુંઃ
+મને અંદર લો, પિતા, મને અંદર લો!
+છોરુ હસમુખ તમારી પાસે હરિ-સંગે હસે.
-<small>૧૯-૮-૮૩</small>
+<small>૮-૯ ઑક્ટોબર ૨૦૦૨</small>
-{{gap|8em}}<small>(જાગરણ — પાછલી ખટઘડી, ૧૯૯૧, પૃ. ૧)</small>
+{{gap|8em}}<small>(એકાન્તિકી, પૃ. ૪૬-૪૯)</small>
 </poem>}}
 <br>
 {{HeaderNav2
-|previous = ૪૯. વહાલ
+|previous = ૫૦. પિતાને
-|next = ૫૧. હરખપદૂડાં
+|next = કવિ અને કવિતાઃ હસમુખ પાઠક
 }}