શાહજહાં/બીજો પ્રવેશ4

બીજો પ્રવેશ

અંક પાંચમો

સ્થળ : આરાકાનનો રાજમહેલ. સમય : રાત્રિ.

[સૂજા અને પિયારા.]

સૂજા :

તકદીર આપણને તગડતું તગડતું છેક આંહીં, જંગલી આરાકાનના રાજાને આશરે ફેંકી જશે એની કોને ખબર હતી, પિયારા?

પિયારા :

અને હવે વળી ક્યાં ઉપાડી જશે તેની પણ કોને ખબર છે?

સૂજા :

ને આ જંગલી રાજાએ કેવી અફવા ફેલાવી છે, ખબર છે?

પિયારા :

શી? નક્કી કાંઈક ભારી મજા પડે તેવી હશે! જલદી બોલી નાખો ને, શી અફવા? સાંભળવા માટે મારું દિલ તલપાપડ થઈ રહ્યું છે.

સૂજા :

એ જંગલીએ એવી અફવા ફેલાવી છે કે સૂજા ચાળીસ ઘોડેસવારોને લઈને આરાકાન સર કરવા આવ્યો છે!

પિયારા :

હા જ તો, એનો કાંઈ ભરોસો છે? સાંભળ્યું છે કે બખ્તિયાર ખિલજીએ સત્તર માણસોથી બંગાળા જીતેલો.

સૂજા :

અરે, બને નહિ. નક્કી એણે કાંઈક બૂરા ઇરાદાથી જ આ અફવા ફેલાવી છે. મને ભરોસો નથી.

પિયારા :

પણ એમાં આપણું શું જાય છે?

સૂજા :

પિયારા, રાજાએ શી આજ્ઞા દીધી છે, જાણે છે? આપણને કાલે સવારે આંહીંથી ચાલ્યા જવાની આજ્ઞા દીધી છે.

પિયારા :

ક્યાં વળી? નક્કી એણે આપણને કોઈ સરસ સગવડવાળી જગ્યાનો બંદોબસ્ત કરી દીધો હશે.

સૂજા :

પિયારા, તું શું એક વાર ભૂલથી પણ આ કઠોર સત્યજગતમાં નહિ ઊતરી આવે? આમાંયે હાંસી!

પિયારા :

ત્યારે શું આમાં હાંસી કરવાની નહોતી? તો પછી આગળથી જ કહી દેવું જોઈએ ને! સારું, લો, હું ગંભીર બની ગઈ.

સૂજા :

હા, ગંભીર બનીને સાંભળ. અને એક બીજી વાત કહું? જો સાંભળીશ તો તારી આંખો બહાર નીકળી પડશે, ગુસ્સામાં ગળું રૂંધાઈ જશે, આખે શરીરે આગ ઊઠશે, હો કે!

પિયારા :

ઓ બાપ રે!

સૂજા :

સાંભળ. એ પાપાત્મા આપણને આશરો દેવાના બદલામાં શું મૂલ્ય માગે છે ખબર છે? એ તને માગે છે — કેમ થંભી ગઈ! — લે, કર હવે હાંસી!

પિયારા :

સાચે જ આ રાજા પ્રત્યે મારો પ્યાર એકદમ ઊભરાવા લાગે છે. રાજા સમજદાર ખરો!

સૂજા :

પિયારા, એમ ન કર. નહિ તો હું દીવાનો બની જઈશ. તારે મન આ હાંસી હશે, પણ મારું તો કલેજું ચિરાઈ જાય છે, પિયારા. તું મારે શું થાય, જાણે છે?

પિયારા :

મને લાગે છે કે — ઓરત.

સૂજા :

ના, મારું રાજ્ય, મારી દોલત, મારું સર્વસ્વ, મારો આ લોક અને પરલોક! હું હાર્યો છું — પણ આટલા દિવસો એનો અભાવ મેં નહોતો અનુભવ્યો — આજે અનુભવ્યો!

પિયારા :

કેમ?

સૂજા :

કેમ કે મારે મન જે જીવસટોસટની વાત છે, તેની સાથે તું હાંસી રમી રહી છે.

પિયારા :

અહં! તમારી વાત તો બહુ વધી ગઈ. બીજી વારની શાદી તો બીજા ઘણા કરતા હશે, પણ તમારા જેટલું તો કોઈનું ફટકી ગયું જાણ્યું નથી.

સૂજા :

હં! હું સમજી ગયો — તું માત્ર મોંએથી હાંસી કરે છે. અંતરથી તો વીંધાઈ મરતી લાગે છે. તારા મોંમાં હાસ્ય છે, પણ આંખોમાં આંસુ છે.

પિયારા :

ઓહો, પકડી પાડી કે! ના ના, કોણ કહે છે કે મારી આંખમાં પાણી છે! આ લો, [આંખો લૂછી નાખે છે] હવે ક્યાં છે આંસુ?

સૂજા :

હવે આપણે શું કરવાનું ધાર્યું?

પિયારા :

બીજું વળી શું? મને વેચી નાખવી.

સૂજા :

પિયારા, જો તું મને ચાહતી હો તો આ મર્મવેધક મશ્કરી રાખી જા, સાંભળ — હું શું કરીશ, જાણે છે?

પિયારા :

ના.

સૂજા :

હું પણ નથી જાણતો. ઔરંગજેબના આંગણે જાઉં? — ના. એથી તો મૉત ભલું. બોલતી કેમ નથી, પિયારા?

પિયારા :

ઠેરો, હું વિચાર કરું છું.

સૂજા :

કર.

પિયારા :

[ઘડીભર વિચારી] પણ પાછળ આ બેટા-બેટીનું શું?

સૂજા :

શું?

પિયારા :

કાંઈ નહિ.

સૂજા :

હું શું કરીશ, જાણે છે?

પિયારા :

ના.

સૂજા :

કાંઈ સમજાતું નથી. આપઘાત કરવાની ઇચ્છા થાય છે, પણ તને છોડીને જઈ શકાતું નથી.

પિયારા :

ને હું પણ જો સાથે ચાલું તો?

સૂજા :

તો તો સુખથી મરી શકું — ના, મારે ખાતર તું શા માટે મરવા આવે?

પિયારા :

ના, બસ એમ જ કરીએ. કાલે સવારે આપણે નીકળવું નથી, લડવું છે. આ ચાળીસ અસવારો લઈને આ રાજ્ય પર હલ્લો કરો અને મર્દની માફક મરો. હું પણ તમારી બાજુએ જ ઊભીને મરીશ. અને બેટા, બેટી — તેઓ પણ પોતાની ઇજ્જતની રક્ષા પોતાની મેળે કરી લેશે એમ મને આશા છે. બોલો, શું મત છે?

સૂજા :

ભલે; પણ તેથી ફાયદો શો?

પિયારા :

પણ બીજો ઇલાજ જ શો? તમે મરી ગયા પછી મારી કોણ રક્ષા કરે? અને તમે જો આજ સુધી વીરની માફક જ જીવ્યા છો, તો વીરની માફક જ કાં ન મરો! આ જંગલી રાજાને એની અધમ માગણીનો યોગ્ય જવાબ આપો.

સૂજા :

એ બરાબર. તો હવે કાલે આપણે બન્ને પાસોપાસ ઊભાં રહીને મરશું, પિયારા! ત્યારે તો આજે શું આપણા આ જીવનમાં મિલનની છેલ્લી રાત છે? તો પછી હસો, ગુફતેગો કરો, ગાઓ જે વડે તું મને આજ સુધી છવરાવી દેતી, મને ઘેરી રાખતી! હસી લે, ગાઈ લે. છેલ્લી વાર હું એ નીરખી લઉં ને સાંભળી લઉં. તારી વીણાના તાર ખેંચી લે! ગા — ભલે સંસારમાં ઘડીભર સ્વર્ગ ઊતરતું. તારા ઝંકારથી આસમાનને છવરાવી દે. તારા સૌંદર્યથી એક વાર આ અંધકારને ઉજાળી દે. જોઉં! તારા પ્યારમાં મને લપેટી લે — ઠેર. હું મારા ઘોડેસવારોને પણ કહી આવું. આજ સારી રાત સૂવું નથી.

[જાય છે.]

પિયારા :

મૃત્યુ! ભલે આવે! મૃત્યુ — જ્યાં તમામ સંસારી આશાઓનો અંત ને સુખદુઃખની સમાપ્તિ આવે છે; જે ઘેરી નીંદમાંથી આંહીં ફરી જાગવાનું જ નથી; જે અંધકાર ઉપર અહીં ફરી પ્રભાત પડવાનું નથી; જે શાંતિ આંહીં કદી તૂટવાની નથી — એવું એ મૃત્યુ! શું ખોટું? એક દિવસ તો આવવાનું જ છે ને! તો પછી દિવસ બાકી છે ત્યાં જ કાં ન મરવું? ભલે — ભલે આજ આ સૌંદર્ય, ઓલવાતા દીવાની માફક, પોતાની આખરી જ્યોત ઝળહળાવી મૂકે; ભલે આ ગાન તીવ્ર સૂરે આસમાન સુધી પહોંચી આભામંડળને લૂંટી લે; આજનું સુખ ભલે આફતની માફક કાંપી ઊઠે; આજનો આનંદ ભલે દુઃખની માફક આક્રંદ કરી મૂકે; સમસ્ત જીવન ભલે આજે એક જ ચુંબન સાથે ખતમ થઈ જાય. આજે અમારા મિલનની છેલ્લી રાત છે.

[જાય છે.]