સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/વિનોબા ભાવે/પાખાનાવાલા સાધુ

          હૈદરાબાદકેએકસાધુપુરુષકી૪૦૦સાલપહલેકીકહાનીહૈ. ઉન્હોંનેએકમંદિરબનવાયા; પરદેખાકિમંદિરમેંહિન્દુલોગઆતેથે, મુસલમાનનહીંઆતેથે. ઉન્હેંલગાકીયહપૂરીમાનવતાકીસેવાનહીંહોતીહૈ. મુસલમાનીરાજ્યહૈ, તોશાયદમસ્જિદબનાનેસેલોગઆયેં, યહસોચકરઉન્હોંનેમંદિરકીમસ્જિદબનવાયી. મુસલમાનખુશહોગયે, વેઆનેલગે; પરંતુહિન્દુઓનેઆનાછોડદિયા. અબવહસાધુસોચનેલગાકિ, મસ્જિદબનાતાહૂંતોહિન્દુનહીંઆતે, મંદિરબનાતાહૂંતોમુસલમાનનહીંઆતે; લેકિનમૈંતોસારીદુનિયાકીસેવાકરનાચાહતાહૂં. ઈસલિયેઉસનેમસ્જિદતોડકરપાખાનાબનાદિયા! યદદેખકરબાદશાહકોગુસ્સાઆગયા, મુસલમાનલોકચિઢગયે; ઉસેબુલાકરપૂછા : “તુમનેયહક્યાકિયા? મસ્જિદતોડકરપાખાનાક્યોંબનાયા?” સાધુનેકહા : “જબમૈંનેમંદિરબનાયા, તોઉસમેંમુસલમાનનહીંઆતેથે; ઉસેતોડકરમસ્જિદબનાઈ, તોઉસમેંહિંદુલોગનહીંઆતેથે. પરંતુજબસેમૈંનેમસ્જિદતોડકરપાખાનાબનાયાહૈ, તબસેદોનોંઆતેહૈં.” [‘ભૂદાનયજ્ઞ’ અઠવાડિક :૧૯૫૭]