ગુજરાતી અછાંદસ કવિતા-સંપદા/વગડો

વગડો
રાજેશ વણકર

ઝાડની ક્યાં વાત કરો છો
આખો વગડો જ અમારો છે
એ લૂગડાં અમારાં
એને ઓઢી પાથરી પહેરી જીવીએ
એને ખાઈ પી ન્હાઇ ધોઈ જીવીએ
ને એટલે જ
એકાદ વેંત દાતણ તોડવું હોય ને
તોય માફી માગીએ છીએ બે હાથથી એ ઝાડની
ભોંય પર પેશાબ કરવો હોય તોય
એનો મંતર બોલીએ કે
મા માફ કરજે
કારણ એ જીવાડે છે ને જીવીએ છીએ
કદી ભૂખ્યા સૂવા દીધા નથી આ વગડે
કદી તરસ્યા રાખ્યા નથી આ નદીએ આ તળાવે
હા
પેલા પેન્ટમાં બુશટ ખોસીને ધસ્યા આવે છે ને ગાડીઓમાં
એ ભૂખે મારવાના છે
એ તરસ્યા રાખવાના છે
એ છોરાં ને ઢોરાં મેલાવવાના છે
એમ લાગે
અલ્યો તમે ફક્ત આ વગડાઉ માણસને બસ માણસ કહી દો ને
એટલે આખુંય પર્યાવરણ પર્યાવરણ
કારણ વગડો જ તો અમે છીએ
અમારાથી જ આ હર્યોભર્યો
ને ગાતો નાચતો લહેરાતો.
આ વગડો અમારો બાપ છે
એના ખોળે અમે ઉછર્યા છીએ
એનાં ડુંગરે ડુંગરે અમારા ઉઘાડા પગનાં છાલાંનાં નિશાન છે
ને એની વેલીઓએ વ્હાલથી ભુસ્યાનો અનુભવ છે
એમાં નાચ્યાં છીએ મનમૂકીને
જાણે વગડો ખભે બેસાડી નચાડે એમ
મ્હાલ્યા છીએ મેળા
ને ઉજવ્યા છે પીઠોરા
એનાં ઝરણાંએ હેતનાં અમરત પાયાં છે
અમારાં ઢોર બકરાંને એ નધણીયાતાં રેવા દેતો નથી
એના ગુંજતા કલશોરમાં અમે ઝબોળી છે જાતને
ટહુકે ટહુકે પોષ્યા છે શ્વાસને
પછી બધોય ભાર ધોઈ નાખ્યો છે એના હેલકારે હેલકારે
એણે કદી ભૂખ્યા રાખ્યા નથી અમને
અમારી શોષ પાડતી તરસને બુઝાવી છે આવતામાં
ગીતો આપ્યા છે ગાવા
કથાઓ આપી છે કહેવા
આકાશ આપ્યું છે હોંકારો પાડવા
ને ધરતી આપી છે નિરાંતે સાવ ખુલ્લાપણું જાળવવા
એ દર વખતે સાવ નવો થઈને
અમને પાળે પોષે છે યુગોથી
આ વગડો અમારો બાપ છે ખરો બાપ
એનાથી વિખુટા પાડવાનું પાપ ન કરતા કોઈ
નહિતર, એણે જ આપ્યાં છે કામઠાં, ભાથા ને ભાલા
વગડે અમને જીવવા નિરાંત આપી છે
તો ઝઝૂમવા હિંમત પણ આપી છે
પેલા જુગજૂના અડીખમ ડુંગર જેવી.
આખરે તો એ બાપ છે ને અમારો.