મધ્યકાલીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/૯૭.ગિરધર
ગિરધર(૧૮મી ઉત્તરાર્ધ–૧૯મી પૂર્વાર્ધ; જ.૧૭૮૭–અવ.૧૮૫૨)
પદો, આખ્યાનો, સ્તુતિઓ એમ બહોળું લેખન કરનાર આ કવિનું રામાયણ(‘ગિરધરકૃત રામાયણ’) ખૂબ લોકપ્રચલિત થયેલી, ૨૯૯ કડવાંની ૯૫૫૧ કડીની મહત્ત્વની કૃતિ છે.
રામાયણ -માંથી
(કૌશલ્યાની વેદના)
ત્યારે માતા કૌશલ્યાજી બોલિયાં હો વાલા રે;
તુંને નહિ જાવા દઉં વન, કુંવર કાલા રે. ૧
ઘણી કોમળ છે તારી દેહડી, હો વાલા રે;
મારા લાડકવાયા તન, કુંવર કાલા રે. ૨
તને ગુપ્ત રાખું મારી વાડીમાં, હો વાલા રે;
બીજું અવર ન જાણે જ્યમ, કુંવર કાલા રે. ૩
મેં તો તુજ વિણ રહેવાયે નહિ, હો વાલા રે;
મુંને મૂકીને જાશો ક્યમ? કુંવર કાલા રે. ૪
પાયે કંકર કંટક ખૂંચશે, હો વાલા રે;
નહિ ચલાયે વસમી વાટ, કુંવર કાલા રે. ૫
વેઠવી શીત આતપ ને વૃષા, હો વાલા રે;
ક્યમ ઓળંગશો ગિરિઘાટ? કુંવર કાલા રે. ૬
વ્યાઘ્ર સિંહ વનમાં ઘણા, હો વાલા રે;
સર્પ સૌહર ને વૃક રક્ષ, કુંવર કાલા રે. ૭
રજનીચર સાથે જુદ્ધ થશે, હો વાલા રે;
કોણ કરશે તમારી પક્ષ? કુંવર કાલા રે. ૮
વનમાં વલ્કલ ક્યમ પહેરશો? હો વાલા રે;
તજી વસ્ર આભૂષણ સાર, કુંવર કાલા રે. ૯
અહીં જમતા ભોજન ભાવતાં, હો વાલા રે;
ક્યમ કરશો વનફળ આહાર? કુંવર કાલા રે. ૧૦
તજી સજ્જા ભમરપલંગની, હો વાલા રે;
ક્યમ પોઢશો પૃથ્વી માંહ્ય? કુંવર કાલા રે. ૧૧
તારે બાલપણામાં વન શું? હો વાલા રે;
મારું વચન માની રહો આંહ્ય, કુંવર કાલા રે. ૧૨
મારે કિયા જનમનાં કરમ હશે? હો વાલા રે;
તે આવીને નડિયાં આજ, કુંવર કાલા રે. ૧૩
તે દૈવ રંગમાં ભંગ કર્યો, હો વાલા રે;
કર્યું વન તજીને રાજ, કુંવર કાલા રે. ૧૪
વાત સાંભળી વંન જવા તણી, હો વાલા રે;
વહેરે કરવત કાળજામાંહ્ય, કુંવર કાલા રે. ૧૫
દવ લાગ્યો મારા અંગમાં, હો વાલા રે;
હવે નાસીને જઈએ ક્યાંય, કુંવર કાલા રે. ૧૬
મારો પાપી પ્રાણ જતો નથી, હો વાલા રે;
હશે કોણ કરમના ભોગ, કુંવર કાલા રે. ૧૭
એમ કહીને રૂએ રૂદેફાટ તે, હો વાલા રે;
ક્યમ સહેવાય પુત્રવિયોગ? કુંવર કાલા રે. ૧૮