સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/પ્રકીર્ણ/દરેક દીકરી...

હિંદુસ્તાનની દરેક દીકરી પારકી છે, સાવકી છે—તે બાળકી હોય, કન્યા હોય, યુવતી હોય, પ્રૌઢા હોય કે વૃદ્ધા હોય. બધી દીકરીઓ સાથેનો વ્યવહાર ભેદભાવભરેલો, ઓરમાયો, પારકો હોય છે. આ ઘર તો પિતાનું, આ ઘર તો પતિનું, આ ઘર તો દીકરાનું. પણ સ્ત્રીનું પોતાનું ઘર ક્યાં? પિતાને ઘેર એ પારકી—પારકે ઘેર જવાની છે. પતિને ઘેર પણ પારકી—પારકે ઘેરથી આવેલી છે. પુત્રના ઘરમાંયે પારકી—જુનવાણી ને પુરાણી છે. એવી જગ્યા છે ક્યાંય કે જ્યાં સ્ત્રી પરાઈ ન હોય? પારકી ન હોય? સ્ત્રી એટલે દયાની દેવી. કરુણાની મૂર્તિ. ત્યાગમયી. સાક્ષાત નમ્રતા. પ્રેમમયી, સેવામયી અને સૌથી વિશેષ તો મૂંગી—છતી જીભે મૂંગી! હિંદુસ્તાનની દરેક દીકરી મૂંગી છે ને પારકી છે. એક જ વાત એને શીખવવામાં આવી છે: ચૂપ રહેવું, એક હરફ પણ કાઢવો નહીં, બધું સહન કર્યે જ રાખવું. સ્ત્રીના એ મૂંગાપણાને હિંદુસ્તાને મહાનતાની ચૂંદડી ઓઢાડેલી છે. [‘ભોર કી પલકેં’ માસિક: ૧૯૯૯]