અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/ઝવેરચંદ મેઘાણી/શિવાજીનું હાલરડું

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
શિવાજીનું હાલરડું

ઝવેરચંદ મેઘાણી

આભમાં ઊગેલ ચાંદલો, ને જીજીબાઈને આવ્યાં બાળ —
         બાળુડાને માત હીંચોળે :
         ધણણણ ડુંગરા બોલે!
         શિવાજીને નીંદરું ના’વે :
         માતા જીજીબાઈ ઝુલાવે.

પેટમાં પોઢીને સાંભળેલી બાળે રામ-લખમણની વાત —
         માતાજીને મુખ જે દીથી,
         ઊડી એની ઊંઘ તે દીથી. — શિવાજીને.

પોઢજો રે, મારા બાળ! પોઢી લેજો ભેટ ભરીને આજ—
         કાલે કાળાં જુદ્ધ ખેલાશે :
         સૂવાટાણું ક્યાંય નૈ ર્‌હેશે. — શિવાજીને.

ધાવજો રે, મારા પેટ! ધાવી લેજો ખૂબ ધ્રપીને આજ—
         ર્‌હેશે નહિ, રણઘેલૂડા!
         ખાવા મૂઠી ધાનની વેળા. — શિવાજીને.

પ્હેરી-ઓઢી લેજો પાતળા રે! પીળાં-લાલ-પીરોજી ચીર—
         કાયા તારી લોહીમાં ન્હાશે :
         ઢાંકણ તે દી ઢાલનું થાશે. — શિવાજીને.

ઘૂઘરા, ધાવણી, પોપટ-લાકડી ફેરવી લેજો આજ —
         તે દી તારે હાથ રહેવાની
         રાતી બંબોળ ભવાની. — શિવાજીને.

લાલ કંકુ કેરા ચાંદલા ને ભાલે તાણજો કેસર-આડ્ય —
         તે દી તો સિંદોરિયા થાપા
         છાતી માથે ઝીલવા, બાપા! — શિવાજીને.

આજ માતા ચોડે ચૂમીયું રે, બાળા! ઝીલજો બેવડ ગાલ—
         તે દી તારાં મોઢડાં માથે
         ધૂંવાધાર તોપ મંડાશે. — શિવાજીને.

આજ માતાજીની ગોદમાં રે, તુંને હૂંફ આવે આઠ પ્હોર —
         તે દી કાળી મેઘલી રાતે
         વાયુ ટાઢા મોતના વાશે. — શિવાજીને.

આજ માતા દેતી પાથરી રે કૂણાં ફૂલડાં કેરી સેજ—
         તે દી તારી વીર-પથારી
         પાથરશે વીશ-ભુજાળી. — શિવાજીને.

આજ માતાજીને ખોળલે રે, તારાં માથડાં ઝોલે જાય—
         તે દી તારે શિર ઓશીકાં
         મેલાશે તીર-બંધૂકાં. — શિવાજીને.

સૂઈ લેજે, મારા કેસરી રે! તારી હિંદવાણું જોવે વાટ—
         જાગી વ્હેલો આવ, બાળુડા!
         માને હાથ ભેટ બંધાવા. — શિવાજીને.

         જાગી વ્હેલો આવજે, વીરા!
         ટીલું માના લોહીનું લેવા!

         શિવાજીને નીંદરું ના’વે :
         માતા જીજીબાઈ ઝુલાવે.

         બાળુડાને માત હીંચોળે :
         ધણણણ ડુંગરા બોલે.

(સોના-નાવડી, પૃ. ૨૭૩-૨૭૫)