બીજી થોડીક/વસ્ત્રાહરણ
સુરેશ જોષી
નમતા સૂરજનાં કિરણો પશ્ચિમ તરફની બારીમાંથી કિશોરીદેવીની આંખ પર પડવા માંડ્યાં. એણે આંખો ખોલી. ધાર્યા કરતાં વધારે વાર પોતે ઊંઘી રહી એવા ખ્યાલથી એ સફાળી બેઠી થવા ગઈ, પણ એનાં અસ્તવ્યસ્ત અંગ એકદમ એકઠાં થયાં નહીં; ને વળી થોડી વાર એને પડી રહેવાનું મન થયું. આમ ને આમ એ થોડી વાર પડી રહી, પણ પાંચના ટકોરા પડતાં જ એણે બેઠા થવાનો બીજો પ્રયત્ન કર્યો ને આખરે એ બેઠી થઈ. સાડા પાંચે તો રમણલાલ શેઠ આવી પહોંચશે. એના શરીરમાંથી હજુ આળસનો ભાર ઊતર્યો નહોતો. એ મોઢું ધોવા ‘વોશ બેસિન’ તરફ વળી. એના આયનામાં પોતાનું મોઢું જોઈને એ સહેજ ઊભી રહી ગઈ. આગળ છડેચોક ધસી આવેલી છસાત ધોળા વાળની લટ, આંખનાં સૂઝેલાં પોપચાં, એક સમયની એની નાજુક કાયાની આજુબાજુ ખડકાયેલા ચરબીના લોચા….
‘માજી, યે આપકે લિયે શેઠજીને ભેજા હૈ.’
‘માજી’ શબ્દની શૂળ એને વાગી, એના અવાજમાં રોષ આવી ગયો: ‘રક્ખો વહાં.’
પછી એ ટોયલેટ ટેબલ તરફ વળી. આજુબાજુનાં પ્રસાધનની મદદથી એણે ચહેરાને આકર્ષક બનાવવાનો પ્રયત્ન આરંભ્યો. તીરની કમાન જેવી આંખની ભમર બની ગઈ. ડાબા ગાલ પર નાના તલનું કાળું ટપકું કર્યું. તલ પર સમરકન્દબુખારા ન્યોચ્છાવર કરવાની વાત કિશોરીદેવી કે રમણલાલ શેઠે કદાચ સાંભળી નહોતી. હોઠ પરની વાળની રુવાંટીને પાવડરના માફકસરના ઉપયોગથી ઢાંકી. હોઠને લિપસ્ટીકથી રંગ્યા. લબડી પડેલા ગાલનો તો કશો ઉપાય નહોતો, શરીરને શણગારવાના શ્રમથી કંટાળીને એણે બહાર રસ્તા પર નજર કરી. લુંગી પહેરેલા કેટલાક મુસલમાન ખાટકીઓ તાજા જ હલાલ કરેલાં ઘેટાંબકરાંના માંસના લોચા લોહીનીતરતી કોથળીમાં ભરીને રસ્તા પર થઈને ચાલ્યા જતા હતા. એક બાજુ તાજાં ફૂલોની મઘમઘતી વેણી વેચનારો બેઠો હતો. એણે ઉપરથી બૂમ પાડીને વેણીવાળાને બોલાવ્યો ને વેણી લીધી. વળી ટોયલેટ ટેબલ આગળ આવીને માથામાંના ધોળા વાળને સિફતથી ઢાંકવા માંડ્યા. વેણી પહેરી. એના પ્રૌઢ શરીર પર મહાપ્રયત્ને આકર્ષક બનાવેલો ચહેરો એને પોતાને જ એવો તો જુગુપ્સાજનક લાગ્યો કે એ એને મોહક સાડીમાં લપેટીને ઢાંકવા માટે ‘વોર્ડરોબ’ તરફ વળી.
‘વોર્ડરોબ’ના હેન્ગર પર રમણલાલ શેઠે આપેલી ઘણી સાડીઓ ઝૂલતી હતી. એમાંની ઘણી અર્ધપારદર્શક હતી. એમાંથી એણે આસમાની રંગની નાયલોનની સાડી લીધી, ને શરીર પર લપેટવા માંડી. એ સાડીએ પ્રૌઢ શરીરના કદરૂપાપણાને ઢાંકવામાં મદદ કરી નહીં. કમર આગળની ચરબીના લબડતા લોચાને કેવી રીતે સંભાળીને ઢાંકવા તેના વિચારમાં એ પડી, ને રોષમાં ને રોષમાં એ સાડી ઉતારીને મસળી નાખીને ફેંકી દીધી. સાડીના બન્ધનથી મુક્ત બનેલું શરીર એના ચાલવાની સાથે ચારે બાજુથી હાલી ઊઠ્યું. માંસના લોચાની શિથિલતા જોઈને એ અકળાઈ. પણ ઘડિયાળમાં સવાપાંચ તો થઈ ચૂક્યા હતા. એ ફરી ‘વોર્ડરોબ’ તરફ વળી. આ વખતે એણે સફેદ રંગની રેશમી મુલાયમ સાડી પસંદ કરી. માથામાં ધોળાં મોગરાનાં ફૂલની વેણી હતી. ગળામાં ધોળાં મોતીનો હાર હતો. એને લાગ્યું કે ધોળી સાડી જ ઠીક થઈ પડશે. શરીર તરફ ઝાઝી નજર કર્યા વિના એણે જલદી જલદી સાડી પહેરવા માંડી. ગાલ પરથી રતાશ અને લિપસ્ટીકની કાળાશ પડતી રતાશ આ ધોળા રંગની વચ્ચે વધારે ઉગ્ર બનીને ધ્યાન ખેંચવા લાગી. પણ એનો કોઈ ઉપાય નહોતો. વળી એ આયના આગળ આવીને ઊભી રહી. સામે જોતાં એને લાગ્યું કે શરીરને એણે વધારે પડતું ઢાંકી દીધું હતું. એણે ધીમે ધીમે જાળવીને થોડી થોડી જગ્યાએથી વસ્ત્રને અળગું કરવા માંડ્યું. વાંસાને લગભગ ખુલ્લો રાખતી ચોળી એણે પહેરી જોઈ, ને આયનામાં જોતાં રસ્તા પરથી જતા પેલા ખાટકીઓની માંસના લોચાથી ભરેલી થેલી એની આંખ સામે તરતરવા લાગી. પણ ચોળી નહીં પહેરે તો શું પહેરે? રેશમી સાડી રહીરહીને ખભા પરથી સરી પડતી હતી. ત્યાં ડાયમન્ડ પીન લગાડે? પણ એય એને ગમ્યું નહીં. ધીમે ધીમે એણે હિંમત કરીને શરીરનો વધારે ને વધારે ભાગ ખુલ્લો કરવા માંડ્યો. સાંજના આછા પ્રકાશમાં એનું કદરૂપાપણું ઝાઝું ખૂંચતું નહોતું. પણ રાતના વીજળીના દીવાના નિષ્ઠુર પ્રકાશમાં ને રમણલાલ શેઠની તરસી નજર આગળ તો એ કદરૂપાપણું એટલું ઢંકાયેલું રહેશે નહીં. આ ખ્યાલથી એને પોતા પ્રત્યે રોષ પ્રકટ્યો. આ રોષ, અણગમો, થાક – આ બધાંએ એના ચહેરા પર જે કરચલી પાડી તેનાથી એ વધારે કદરૂપો બની ગયો. ત્યાં કમર આગળના દરાજના ચાઠા તરફ એની નજર પડી. એને પાવડરના લપેડાથી ઢાંક્યું. દાદર પર પગલાંનો અવાજ સંભળાતાં એ પોતાનાં લબડી પડતાં અંગોને સંભાળી લઈને બારણાં આગળ, કમરમાંથી શરીરને સહેજ વંકાવીને, બંને હાથ ઊંચા કરીને બારસાખે ટેકવીને લાંબા વખતથી રાહ જોતી હોય તેવા ભાવ સાથે ઊભી રહી ગઈ. ત્યાં બહાર રસ્તા પર કશુંક એકાએક પડી ગયાનો અવાજ થયો. રમણલાલ શેઠ આવીને સીધા જ, આ અવાજ સાંભળતાં, બાલ્કનીમાં ધસી ગયા. શેઠના આ ધસી જવાના વેગથી એ સહેજ હડસેલાઈ ગઈ. એના ખભા પરથી સાડી સરી પડી. તે એણે સરખી કરી નહીં, ને શેઠના આવવાની રાહ જોતી એ સોફાને એક છેડે બેસી પડી. પણ શેઠ તો અંદર આવ્યા નહીં, એટલે કુતૂહલથી એ પણ બાલ્કનીમાં ગઈ. જોયું તો યુવાન વયની એક મજૂરણ બાઈ મુશ્કેલીમાં આવી પડી હતી. પાતળી કાથાની દોરીથી બાંધેલા ‘ડાલડા’ના ત્રીસેક ડબ્બા દોરી તૂટી જતાં નીચે પડીને રસ્તા પર વેરાઈ ગયા હતા. એ ડબ્બાને એકઠા કરીને હવે શું કરવું તેના વિચારમાં બાઈ સહેજ ઊભી રહી ગઈ હતી. એનું શરીર ઘાટીલું હતું. સાંજની રતાશ પડતી ઝાંયમાં રસાઈને એ વધારે મોહક લાગતું હતું, અંગેઅંગેમાં સ્વાસ્થ્યની ખુમારી હતી. રમણલાલ શેઠની નજર એના પર ચોંટી ગઈ હતી. ત્યાં એ બાઈએ ઓચિંતાનો પોતાની મુશ્કેલીનો નિકાલ લાવી નાખ્યો. જાણે કશું જ ન બન્યું હોય તેમ એણે સાવ સ્વાભાવિકતાથી પોતાના શરીર પરનું લૂગડું ખેંચી કાઢ્યું. એને જમીન પર પાથરીને એમાં બધા ડબ્બા ભરી લીધા ને એનું પોટકું બાંધીને માથે મૂકીને એણે ચાલવા માંડ્યું. શેઠના મોંઢામાંથી બીભત્સ સિસકાર નીકળી ગયો. કિશોરીદેવી રોષથી ધૂંઆફૂંઆ થતી અંદર આવીને પલંગ પર ફસડાઈ પડી. એણે પોતાના અંગ પરની સાડી ઉતારીને દૂર ફગાવી દીધી.