મધ્યકાલીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/૧૦૩.રણછોડજી દિવાન

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.


૧૦૩.રણછોડજી દિવાન

રણછોડજી દિવાન (૧૯મી પૂર્વાર્ધ)
નાગર કવિ. સૌરાષ્ટ્રમાં દિવાનપદે. વ્રજ-ગુજરાતીમાં ભક્તિકાવ્યોની રચના સંસ્કૃત, વ્રજ, ફારસીના જાણકાર. ચંડિકા સ્તુતિ, ગરબા તથા આખ્યાનોની રચના
૧ પદ

ચંડિકા સ્તુતિ

મહિષ માર્યો માહેશ્વરી, પ્રગટ્યો સુર આનંદ,
શક્રાદય સુરગણ મળી, સ્તુતિ કરે નરિયંદ;

શક્રાદય સુરગણ મળી, અંબાના ગુણ ગાય;
જગજનની ગિરિનંદની, ભયભંજની માય.

રૂપ અનોપમ માતનું, વાણીથિ ન કહેવાય;
સુંદરતા ત્રેલોકમાં, તેથી છબી શરસાય.

વસ્ર ધર્યાં માયે જરકસી, જાણે પ્રાતદિનેશ;
કમળકોશ માંહી ચંચળા, શોભે યથા સુવેશ.

કેશપાશ રવિનંદિની,ગંગ કુસુમની માળ;
સેંથો સિંદૂર સરસ્વતી, વેણી ત્રિવેણી વિશાળ.

શરદિન્દુ સરખું વદન છે, દંત દાડીમ બીજ;
મંદ મંદ મંજાુલ હસે, જાણે ઝબૂકે છે વીજ.

ચપલાયતન માની આંખડી, પંકજ પાંખડી માન;
કિર–ચંચૂ જ ેવિ નાસિકા, કંઠ કંબૂ સમાન.          શક્રા.

પીન પયોધર ઓપતાં, જાણે કંચન-કુંભ;
બલિહારી ભુજદંડની, ભાંજ્યા દૈત્યના દંભ.

કંઠાભ્રણ હીરે જડ્યાં, ઝાલ ઝુમણું તાંત;
કંકણ સોહે જડાવવાં, ઝુમખ મોતીની પાંત.

રુમઝુમ ફરે મા ફૂદડી, શોભે અપરંપાર;
દેવાંગના રંગ રંગના, અંગ અંગના શણગાર.

વળી વળી પાડે તાળિઓ, લટકાળી સુરનાર;
કટિમેખળા ક્ષુદ્રઘંટિકા, ઝાંઝરનો ઝમકાર.

ચાચરમાં ગરબે રમે, ગાય મધુરાં ગીત;
ચંગ મૃદંગ મધુરાં વાજે, નાચે ગત સંગીત.

ઘૂઘરી પાયે ઘમઘમે, નેપૂરના રણકાર;
પડછંદા પડે ગગનમાં, શેષ સહે નહિ ભાર.

સુંદરતા, લાવણ્યતા, વાણીથી નવ કહેવાય;
સાગરનીર ગંભીર જેમ, ગાગરમાં ન સમાય.

ચંડ પરાક્રમ ચંડિકા, કીધો દૈત્યનો નાશ;
ચરણને શરણે આવી રહ્યાં, જાણે દાસના દાસ.

ચક્ર-ગદા-શર-ચાપથિ, કાતી ખડગ કટાર;
રક્ષા કરો નિજ શસ્રથી, નોધારાનાં આધાર.
પાહિ પાહિ પરમેશ્વરી, પાહિ જગદાધાર;
પાહિ પાહિ મહિષમર્દની, પાહિ શ્રી જનોદ્ધાર."

પ્રસન્ન થઈને દેવી કહે, "માગો સુર વરદાન;"
દેવ કહે, "સુણો અંબિકા, એ દુ:ખ વિપિન કૃશાન.

કષ્ટ સમે સુરસાથને, થાજો તમે રે સહાય;"
તથાસ્તુ કહીને થયાં, અંતર્ધ્યાન ઉમાય.