મધ્યકાલીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા /રણયજ્ઞ કડવું ૨૧

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.


કડવું ૨૧

પ્રેમાનંદ

છંદ ભુજંગની ચાલ
ઊઠ્યા લક્ષ્મણવીર, કપિ સર્વ સાથી,
જીવતદાન આપ્યું હનુમંત હાથી,
રઘુનાથ કોપ્યામ ધર્યું ચાપ મૂઠે;
લંકાનાથ નાઠો, થયાં બાણ પૂંઠે.          ૧

દશસ્કંધ સાહામું નહીં મુખ માંડે,
શ્રીરામનાં બાણ ક્યમ પૂંઠ છાંડે?
લે પતિતની પૂંઠ જમદૂત જેવા,
લંકાનાથ પૂંઠે છૂટે બાણ તેવાં.          ૨

સભાસ્થાનકે આવિયો વેગમાંહ્ય,
ફરે નાસ્તો ત્રાસતો લંકરાય,
ગુફા ભોંયરાં કોટડી માળ મેડી,
ચઢે-ઊતરે, નાસતો ચર્ણ ખેડી.          ૩

ભર્યો શ્વાસ, ને મુખ નિ:શ્વાસ નાખે
‘મુને રામનાં બાણથી કોણ રાખે?’
વહુ સુંદરી દીકરી સર્વ દાસી
ભીડે બારણાં, સર્વ કો જાય નાસી.          ૪

નિજ પુત્ર ભત્રિજ પરધાન સ્નેહી
દેખી રાયને જાય મુખટાળો દેઈ.
જોયાં સપ્ત પાતાળ ને સપ્ત દ્વીપ,
જ્યહાં જાય ત્યાં બાણ દેખે સમીપ.          ૫

થયો રાય ભયભીત ત્રિલોક ફરતાં,
ધાયે બાણ પૂંઠે ઘુઘવાટ કરતાં.
આવ્યો મામ મૂકી જ્યહાં જ્યેષ્ઠ નારી:
‘મુને રાખ, મંદોદરી!’ ક્હે અહંકારી.          ૬

તવ માન દીધું, નમી પાય રાણી,
રહ્યાં બારણે બાણ મરજાદ આણી.
કરી સ્તવન-પૂજંન પરણામ કરિયા,
સતીનારનાં વેણથી બાણ ફરિયાં.          ૭

નિજ નાથ પ્રત્યે કહે હસ્ત જોડી:
‘કરું વિનતી, નાથ! મુજ બુધ થોડી;
લાગે બોલ કડવા પ્રથમ, તેહ મીઠા:
આજ જાનકીનાથના હાથ દીઠા?           ૮