શાહજહાં/પાંચમો પ્રવેશ

પાંચમો પ્રવેશ

અંક પહેલો

         સ્થળ : ઉજ્જડ મેદાન. સમય : રાત્રિ.

[ઔરંગજેબ એકલો]

ઔરંગજેબ :

ઘનઘોર આસમાન! કદાચ વાવાઝોડું જાગશે. એક નદી તો ઓળંગી કાઢી; આ વળી બીજી નદી : ભયાનક, ઉછાળા દેતી ને મોજાં મચાવતી. એટલો પહોળો પટ કે સામો કિનારો જ નથી દેખાતો. છતાં પાર તો ઊતરવું જ પડશે. આ જ હોડીમાં.

[મુરાદ આવે છે.]

ઔરંગજેબ :

કેમ મુરાદ, શા નવીન?

મુરાદ :

દારાની સાથે એક લાખ ઘોડેસવાર છે ને એકસો તોપો.

ઓરંગજેબ :

સાચા સમાચાર?

મુરાદ :

બરાબર સાચા. એકેએક જાસૂસની એ જ ગણતરી.

ઔરંગજેબ :

[ટેલતો ટેલતો] હં — ના — એમ!

મુરાદ :

દારાએ આ પહાડની પેલી બાજુ પડાવ નાખ્યો છે.

ઔરંગજેબ :

આ પહાડ?

મુરાદ :

હા, ભાઈ.

ઔરંગજેબ :

એમ! એક લાખ અસવારો અને —

મુરાદ :

આપણે પણ કાલ સવારે જ

ઔરંગજેબ :

ચૂપ, બોલ ના, મને વિચાર કરવા દે. આટલી ફોજ દારાને મળી ક્યાંથી? અને એકલો! સારું, તું હમણાં જા — મુરાદ, મને વિચાર કરવા દે.

[મુરાદ જાય છે.]

ઔરંગજેબ :

ત્યારે હવે તો પાછા ફર્યેયે સત્યનાશ, અને હુમલો કરવામાંયે પાયમાલી. એકસો તોપો! જો — ના — પણ એમ બને જ શી રીતે? — હં — [ઊંડો નિસાસો નાખીને] ઔરંગજેબ! અત્યારે કાં તો તારો સિતારો ચડે છે, કાં પડે છે. પડે? કદી નહિ. ચડવાનો. પણ ઇલાજ શો? કાંઈ ગમ પડતી નથી.

[મુરાદ આવે છે.]

ઔરંગજેબ :

પાછો કેમ આવ્યો?

મુરાદ :

ભાઈ, દુશ્મનોની છાવણીમાંથી શાયસ્તખાં તમને મળવા આવેલ છે.

ઔરંગજેબ :

આવ્યો? ઠીક થયું. દબદબા સાથે તેડી લાવો. ના, હું પોતે જ જઈશ.

[ઔરંગજેબ જાય છે.]

મુરાદ :

આ શું? શાયસ્તખાં અમારી છાવણીમાં શા માટે આવે! — ભાઈ ભીતરથી શી પેરવી કરી રહ્યો છે તેની ગમ પડતી નથી. શાયસ્તખાં શું ભાઈના હાથમાં ભોળવાઈ વિશ્વાસઘાતી બનશે? જોઈએ.

[મુરાદ ટેલે છે. ઔરંગજેબ આવે છે.]

ઔરંગજેબ :

ભાઈ મુરાદ, આ જ ઘડીએ ફોજ લઈને આગ્રા જવા રવાના થવું પડશે. તૈયાર થઈ જા.

મુરાદ :

એ શું! આજ રાતે જ?

ઔરંગજેબ :

હા, આજ રાતે, છાવણી ભલે જેમ છે તેમ પડી. આપણે દારાની ફોજ પર હલ્લો નથી કરવો. આ પહાડની બીજી બાજુ થઈને આગ્રા જવાનો એક રસ્તો છે. ત્યાં થઈને ચાલ્યા જશું, એટલે દારાને કાંઈ શક નહિ આવે. આપણે એના પહેલાં આગ્રા પહોંચવું પડશે. તૈયાર થઈ જા.

મુરાદ :

આજ રાતે જ?

ઔરંગજેબ :

દલીલનો વખત જ નથી. જો તખ્ત જોઈતું હોય તો પૂછાપૂછ ન કર, નહિતર સત્યાનાશ જશે. નક્કી સમજજે!

[બન્ને જાય છે.]