The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
સ્થળ : આરાકાનનો રાજમહેલ. સમય : રાત્રિ.
[સૂજા અને પિયારા.]
સૂજા :
|
તકદીર આપણને તગડતું તગડતું છેક આંહીં, જંગલી આરાકાનના રાજાને આશરે ફેંકી જશે એની કોને ખબર હતી, પિયારા?
|
પિયારા :
|
અને હવે વળી ક્યાં ઉપાડી જશે તેની પણ કોને ખબર છે?
|
સૂજા :
|
ને આ જંગલી રાજાએ કેવી અફવા ફેલાવી છે, ખબર છે?
|
પિયારા :
|
શી? નક્કી કાંઈક ભારી મજા પડે તેવી હશે! જલદી બોલી નાખો ને, શી અફવા? સાંભળવા માટે મારું દિલ તલપાપડ થઈ રહ્યું છે.
|
સૂજા :
|
એ જંગલીએ એવી અફવા ફેલાવી છે કે સૂજા ચાળીસ ઘોડેસવારોને લઈને આરાકાન સર કરવા આવ્યો છે!
|
પિયારા :
|
હા જ તો, એનો કાંઈ ભરોસો છે? સાંભળ્યું છે કે બખ્તિયાર ખિલજીએ સત્તર માણસોથી બંગાળા જીતેલો.
|
સૂજા :
|
અરે, બને નહિ. નક્કી એણે કાંઈક બૂરા ઇરાદાથી જ આ અફવા ફેલાવી છે. મને ભરોસો નથી.
|
પિયારા :
|
પણ એમાં આપણું શું જાય છે?
|
સૂજા :
|
પિયારા, રાજાએ શી આજ્ઞા દીધી છે, જાણે છે? આપણને કાલે સવારે આંહીંથી ચાલ્યા જવાની આજ્ઞા દીધી છે.
|
પિયારા :
|
ક્યાં વળી? નક્કી એણે આપણને કોઈ સરસ સગવડવાળી જગ્યાનો બંદોબસ્ત કરી દીધો હશે.
|
સૂજા :
|
પિયારા, તું શું એક વાર ભૂલથી પણ આ કઠોર સત્યજગતમાં નહિ ઊતરી આવે? આમાંયે હાંસી!
|
પિયારા :
|
ત્યારે શું આમાં હાંસી કરવાની નહોતી? તો પછી આગળથી જ કહી દેવું જોઈએ ને! સારું, લો, હું ગંભીર બની ગઈ.
|
સૂજા :
|
હા, ગંભીર બનીને સાંભળ. અને એક બીજી વાત કહું? જો સાંભળીશ તો તારી આંખો બહાર નીકળી પડશે, ગુસ્સામાં ગળું રૂંધાઈ જશે, આખે શરીરે આગ ઊઠશે, હો કે!
|
સૂજા :
|
સાંભળ. એ પાપાત્મા આપણને આશરો દેવાના બદલામાં શું મૂલ્ય માગે છે ખબર છે? એ તને માગે છે — કેમ થંભી ગઈ! — લે, કર હવે હાંસી!
|
પિયારા :
|
સાચે જ આ રાજા પ્રત્યે મારો પ્યાર એકદમ ઊભરાવા લાગે છે. રાજા સમજદાર ખરો!
|
સૂજા :
|
પિયારા, એમ ન કર. નહિ તો હું દીવાનો બની જઈશ. તારે મન આ હાંસી હશે, પણ મારું તો કલેજું ચિરાઈ જાય છે, પિયારા. તું મારે શું થાય, જાણે છે?
|
પિયારા :
|
મને લાગે છે કે — ઓરત.
|
સૂજા :
|
ના, મારું રાજ્ય, મારી દોલત, મારું સર્વસ્વ, મારો આ લોક અને પરલોક! હું હાર્યો છું — પણ આટલા દિવસો એનો અભાવ મેં નહોતો અનુભવ્યો — આજે અનુભવ્યો!
|
સૂજા :
|
કેમ કે મારે મન જે જીવસટોસટની વાત છે, તેની સાથે તું હાંસી રમી રહી છે.
|
પિયારા :
|
અહં! તમારી વાત તો બહુ વધી ગઈ. બીજી વારની શાદી તો બીજા ઘણા કરતા હશે, પણ તમારા જેટલું તો કોઈનું ફટકી ગયું જાણ્યું નથી.
|
સૂજા :
|
હં! હું સમજી ગયો — તું માત્ર મોંએથી હાંસી કરે છે. અંતરથી તો વીંધાઈ મરતી લાગે છે. તારા મોંમાં હાસ્ય છે, પણ આંખોમાં આંસુ છે.
|
પિયારા :
|
ઓહો, પકડી પાડી કે! ના ના, કોણ કહે છે કે મારી આંખમાં પાણી છે! આ લો, [આંખો લૂછી નાખે છે] હવે ક્યાં છે આંસુ?
|
સૂજા :
|
હવે આપણે શું કરવાનું ધાર્યું?
|
પિયારા :
|
બીજું વળી શું? મને વેચી નાખવી.
|
સૂજા :
|
પિયારા, જો તું મને ચાહતી હો તો આ મર્મવેધક મશ્કરી રાખી જા, સાંભળ — હું શું કરીશ, જાણે છે?
|
સૂજા :
|
હું પણ નથી જાણતો. ઔરંગજેબના આંગણે જાઉં? — ના. એથી તો મૉત ભલું. બોલતી કેમ નથી, પિયારા?
|
પિયારા :
|
ઠેરો, હું વિચાર કરું છું.
|
પિયારા :
|
[ઘડીભર વિચારી] પણ પાછળ આ બેટા-બેટીનું શું?
|
સૂજા :
|
હું શું કરીશ, જાણે છે?
|
સૂજા :
|
કાંઈ સમજાતું નથી. આપઘાત કરવાની ઇચ્છા થાય છે, પણ તને છોડીને જઈ શકાતું નથી.
|
પિયારા :
|
ને હું પણ જો સાથે ચાલું તો?
|
સૂજા :
|
તો તો સુખથી મરી શકું — ના, મારે ખાતર તું શા માટે મરવા આવે?
|
પિયારા :
|
ના, બસ એમ જ કરીએ. કાલે સવારે આપણે નીકળવું નથી, લડવું છે. આ ચાળીસ અસવારો લઈને આ રાજ્ય પર હલ્લો કરો અને મર્દની માફક મરો. હું પણ તમારી બાજુએ જ ઊભીને મરીશ. અને બેટા, બેટી — તેઓ પણ પોતાની ઇજ્જતની રક્ષા પોતાની મેળે કરી લેશે એમ મને આશા છે. બોલો, શું મત છે?
|
સૂજા :
|
ભલે; પણ તેથી ફાયદો શો?
|
પિયારા :
|
પણ બીજો ઇલાજ જ શો? તમે મરી ગયા પછી મારી કોણ રક્ષા કરે? અને તમે જો આજ સુધી વીરની માફક જ જીવ્યા છો, તો વીરની માફક જ કાં ન મરો! આ જંગલી રાજાને એની અધમ માગણીનો યોગ્ય જવાબ આપો.
|
સૂજા :
|
એ બરાબર. તો હવે કાલે આપણે બન્ને પાસોપાસ ઊભાં રહીને મરશું, પિયારા! ત્યારે તો આજે શું આપણા આ જીવનમાં મિલનની છેલ્લી રાત છે? તો પછી હસો, ગુફતેગો કરો, ગાઓ જે વડે તું મને આજ સુધી છવરાવી દેતી, મને ઘેરી રાખતી! હસી લે, ગાઈ લે. છેલ્લી વાર હું એ નીરખી લઉં ને સાંભળી લઉં. તારી વીણાના તાર ખેંચી લે! ગા — ભલે સંસારમાં ઘડીભર સ્વર્ગ ઊતરતું. તારા ઝંકારથી આસમાનને છવરાવી દે. તારા સૌંદર્યથી એક વાર આ અંધકારને ઉજાળી દે. જોઉં! તારા પ્યારમાં મને લપેટી લે — ઠેર. હું મારા ઘોડેસવારોને પણ કહી આવું. આજ સારી રાત સૂવું નથી.
|
[જાય છે.]
પિયારા :
|
મૃત્યુ! ભલે આવે! મૃત્યુ — જ્યાં તમામ સંસારી આશાઓનો અંત ને સુખદુઃખની સમાપ્તિ આવે છે; જે ઘેરી નીંદમાંથી આંહીં ફરી જાગવાનું જ નથી; જે અંધકાર ઉપર અહીં ફરી પ્રભાત પડવાનું નથી; જે શાંતિ આંહીં કદી તૂટવાની નથી — એવું એ મૃત્યુ! શું ખોટું? એક દિવસ તો આવવાનું જ છે ને! તો પછી દિવસ બાકી છે ત્યાં જ કાં ન મરવું? ભલે — ભલે આજ આ સૌંદર્ય, ઓલવાતા દીવાની માફક, પોતાની આખરી જ્યોત ઝળહળાવી મૂકે; ભલે આ ગાન તીવ્ર સૂરે આસમાન સુધી પહોંચી આભામંડળને લૂંટી લે; આજનું સુખ ભલે આફતની માફક કાંપી ઊઠે; આજનો આનંદ ભલે દુઃખની માફક આક્રંદ કરી મૂકે; સમસ્ત જીવન ભલે આજે એક જ ચુંબન સાથે ખતમ થઈ જાય. આજે અમારા મિલનની છેલ્લી રાત છે.
|
[જાય છે.]