સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/કાકા કાલેલકર/જીવન-દર્શન
હરેક માતા અપને બાલ-બચ્ચોં કી સેવામેં ઐસી તલ્લીન હો જાતી હૈ કિ ઉનકી સેવા કરતે વહ અપની ભૂખ-પ્યાસ ભી ભૂલ જાતી હૈ. સબ અપને બાલ— બચ્ચોં કો દે ડાલને મેં ઉસે પરમ આનંદ હોતા હૈ. અપને કો લૂટા દેને મેં હી પ્રેમ સબ કુછ પાતા હૈ. ઐસે આત્માર્પણ મેં સફલતા પાને કે લિએ યહ જરૂરી હોતા હૈ કિ હમ ઈસ સારી દુનિયા કો ઔર ઉસકે કાનૂન કો અચ્છી તરહ સે પહચાને. અજ્ઞાની મનુષ્ય કી સેવા ભી બેકાર હોતી હૈ. ઈસલિએ દુનિયા કે હર પહલૂ સે પરિચય પાના અપની શક્તિ બઢાને કે લિએ જરૂરી હોતા હૈ. ઈસે કહતે હૈં જ્ઞાનોપાસના. જ્ઞાન હી સચ્ચી તાકત હૈ. જિતના જ્ઞાન બઢે, હમારી સેવા-શક્તિ બઢતી હૈ. લેકિન કેવલ દિમાગ મેં જ્ઞાન ભર દેને સે હી હમારી સેવાશક્તિ નહીં બઢતી. ઉસકે લિએ હમેં હર તરહ કા કૌશલ્ય હાસિલ કરના ચાહિયે. જબ હમ સોચતે હૈં કિ કોશિશ કરને પર હમારી આંખોં સે, હમારે કાન સે, હમારી જબાન સે ઔર હમારી ઉંગલિયોં સે હમ કિતના સૂક્ષ્મ ઔર સુંદર કામ કર સકતે હૈં, તો હમ તાજ્જુબ હો જાતે હૈં. જબ હમ વિજ્ઞાન કે નયે-નયે સાધન દેખતેં હૈં, તબ હમેં આશ્ચર્ય હી હોતા હૈ. લેકિન જબ ઈસ બાત કો હમ ધ્યાન મેં લેતે હૈં કિ યહ સબ બનાનેવાલા તો હમારા મન હી હૈ, હમારી બુદ્ધિ હૈ, હમારી ઉંગલિયાં હૈં, તબ હમારે મુંહ સે કૃતજ્ઞતા કી વાણી નિકલતી હૈ કિ ભગવાન ને ઇતની બડી ન્યામતેં હમેં દી હૈં કિ હમ સબ કુછ કર સકતે હૈં. ઔર જબ હમ યહ સબ કુછ સોચને કી અપની શક્તિ કા ખ્યાલ કરતે હૈં, ઔર દૂસરોં કો સમઝાને કી અપની શક્તિ કા ભી હિસાબ લગાતે હૈં, તબ લગતા હૈ કિ દૂસરોં કો સમઝને કી શક્તિ ઔર દૂસરોં કો સમઝાને કી શક્તિ — ઈસ સે બઢકર કોઈ શક્તિ હો નહીં સકતી. જ્ઞાનકી સતત ઉપાસના કરના, હર તરહ કા કૌશલ્ય હાસિલ કરના, સબ કો સમઝને કી ઔર સમઝાને કી કોશિશ કરતે રહના, ઔર સબ કી ઉન્નતિ મેં અપની ઉન્નતિ પાના — યહી હૈ પૂર્ણ જીવન-દર્શન. [‘મંગલ પ્રભાત’ માસિક : ૧૯૬૧]