સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/વિનોબા ભાવે/કમ્બલ કી કહાની

એક બાર મૈં બાજાર મેં કમ્બલ ખરીદને ગયા. એક બાઈ કમ્બલ બેચને બૈઠી થી. ઉસને ભાવ બતાયા : “ડેઢ રૂપયા કમ્બલ.” મૈંને ઉસસે પૂછા : “ઉન ક્યા ભાવ પડા? બુનાઈ મેં કિતના લગા? ભેડ પાલને મેં કિતના ખર્ચ આતા હૈ?” વહ મેરી ઓર સાશ્ચર્ય દેખને લગી કિ યહ સબ પૂછને વાલા કૌન હૈ? ફિર ઉસને મુઝે સબ બતા દિયા. ઔર મૈંને હિસાબ લગા કર કહા : “યહ કમ્બલ પાંચ રૂપયે સે કમ પર પડેગા હી નહીં, ફિર તૂ ડેઢ રૂપયા કૈસે લગાતી હૈ?” વહ મેરી ઓર દેખતી હી રહ ગઈ. કહને લગી : “પાંચ રૂપયા કૈસે બતાય? ડેઢ બતાયા, તો લોગ સવા કહતે હૈં!” મૈંને કમ્બલ લે લિયા ઔર ઉસે પાંચ રૂપયે દે દિયે. ફિર ક્યા હુઆ? હમારે આશ્રમ મેં સૂત કાંતને કે લિયે બચ્ચેં આયા કરતે. વે તીન-ચાર આના કમાતે. ઉન દિનોં મજદૂરોં કો ભી દો-સવા દો આના મજદૂરી મિલતી થી. ઉન બચ્ચોં કો મૈંને કમ્બલકી કહાની બતાયી ઔર કહા કિ, “આપ લોગોં કો ૩-૪ આના મજદૂરી મિલતી હૈં ન? તો ઐસા કીજિયે કિ બરસાત મેં ઘાસ કા બોઝ બાંધકર ઔરતેં આતી હૈં; આપ ઉસે દો આને મેં ખરીદેં.” બચ્ચોં ને માન લિયા ઔર બાજારમેં પહુંચે. વહાં ઘાસ બેચને વાલી કહતી થી : “તીન પૈસા બોઝ,” તો દૂસરે કહતે : “દો પૈસા લે.” યે બચ્ચેં કહને લગે, “ઈસકી કીમત તો દો આને હૈ.” વહ ગ્રાહક કહતા, “બહુત બઢ-ચઢ કર બોલતા હૈ બચ્ચા! ક્યા કોઈ ઈસે દો આના દેગા?” બચ્ચેને કહા : “મૈં હી દૂંગા!” ઔર સચમુચ દો આને દેકર ઉસને વહ બોઝ ખરીદ લિયા.