કુંવરબાઈનું મામેરું/શબ્દાર્થ અને ટિપ્પણ: Difference between revisions

કડવું ૧.  

૧.  મામેરું (મોસાળું) = કન્યાના માતૃપક્ષ તરફથી–મામાના

ઘેરથી  કરવામાં આવતી પહેરામણી  

૧ મનમુદા = મનને આનંદ આપનારું

૬. કર્પૂરગૌર – ઉમિયા (પાર્વતી)નો કપૂર જેવો ગોરો દેહ

કડવું ૨  

૬ઉદ્ધવ-વિદૂર – એવા મહાન ભક્તોની હરોળમાં નરસિંહને  

                                                      સ્થાન આપ્યું

૯. ત્રિપુરાર – ત્રણ પુર(નગર)ને જીતનાર મહાદેવ શંકર

૧૪. તું ગોરાણી, મેં પ્રમાણી – તારી મને સાચી ઓળખ થઈ,  

                  તારા વજ્ર(કડવા) વચનથી જ છેવટે હું હરિને પામ્યો

કડવું ૩

૨. ચંગ = એક વાદ્ય  

૩ તદાકાર = તન્મય  

૭ જંજાલ = સંસારની કડાકૂટ

૧૧. છે લઘુવય નાનો ભરથાર – પતિ નાની વયનો છે એટલે પરિવારમાં         એનો પોતાનો કોઈ અવાજ નથી, કુંવરબાઈને એનો સધિયારો નથી.

૧૩ દુર્બલની = આર્થિક રીતે નબળા કુટુંબની  

૧૪ સીમંત = સ્રીની પ્રથમ સગર્ભાવસ્થા પ્રસંગે કરવાનો સંસ્કાર, રીત  

૧૫. દ્યામણી – દયામણી, લાચાર

૧૯ ફ્જેત = બેઆબરૂ  

૨૧ ફગો = છકી જાવ છો  

કડવું ૪

૧. પત્ર જ આપ્યું.. –સંસ્કૃતમાં ને મધ્યકાલીન ગુજરાતીમાં પત્ર(પત્રમ્‌)  

                                              શબ્દ નપુંસક લિંગનો છે.

૨ દામ = દ્રવ્ય  

૫ વહેલ = ઉપર ઓઢાવાળું શણગારેલું ગાડું

  કડી ૫-માં ધૂંસરી, સાંગી, સોટા, તલાવા, પીંજણી વગેરે  

                                  ગાડાના વિવિધ ભાગોનાં નામ છે.  

૧૧ ગળિયો =  અશક્ત, થાકીને બેસી પડેલો

૧૨ ચીચૂએ = ચૂંચૂં એવો અવાજ કરે.

૧૪. વિષયીપુરના લોક – સંસારની ભૌતિકતા, લાલસામાં ફસાયેલા.  

                        એ લોકો વૈષ્ણવ નરસિંહનો ભક્તિમાર્ગ શું જાણે?  

૨૫.  સુરભિ – ગાય

કડવું ૫.

૨,૬ જૂઆ-બગાઈઓ = ઢોર (પ્રાણી)ના શરીર પરનાં જીવડાં  

૫ ફૂટડો = સુંદર  

૯ ઠીઠોલી = ઠઠ્ઠા મશ્કરી

૧૩ મચ્છર = મત્સર, અભિમાન  

૧૪ મેર = મેરુ પર્વત  

૨૨ નાડાછડી, મોડ વગેરે મંગલ પ્રસંગે જરૂરી સામગ્રી  

૨૨. ઘાટ = રેશમી સાડી  

૨૫ તલફે = તરફડિયાં મારે  

૨૯ આસામી = વ્યક્તિ, મનુષ્ય  

૩૧ ફાંસુ = ફોગટ, વ્યર્થ