Ekatra Wiki

યજ્ઞેશ દવેનાં કાવ્યો: Difference between revisions

યજ્ઞેશ દવેનાં કાવ્યો (view source)

Revision as of 09:59, 15 March 2022

29,794 bytes added ,  09:59, 15 March 2022
no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 173: Line 173:


<small>મોતીસરીનું વન એ જસદણ પાસે આવેલું પક્ષીઓ માટેનું નાનુંસરખું અભયારણ્ય છે.</small>
<small>મોતીસરીનું વન એ જસદણ પાસે આવેલું પક્ષીઓ માટેનું નાનુંસરખું અભયારણ્ય છે.</small>
</poem>
== વસ્તુઓ ==
<poem>
દાદાની લાકડી, ચશ્માં, જૂનું મકાન,
ખુરશી, પલંગ ને પ્રાઇમસ,
રેશમની સાડી, ટેરીનનું શર્ટ, સુક્કાં ફૂલો
ને અત્તરની શીશી :
વસ્તુઓ ધારણ કરે છે આપણને
સાંખ્યયોગના અદ્ભુત તાટસ્થ્યથી.
આપણી લાખલાખ માયા છતાં
વસ્તુઓ અળગી રહે છે સતત
આપણા ભાવથી,
આપણી માયાથી,
આપણી છાયાથી.
વસ્તુઓ ધુમાય છે, ધરબાય છે,
કટાય છે ને કજળે છે –
કોઈ આપણી પહેલાં, કોઈ આપણી પછી
કોઈ આપણી બહાર
તો કોઈ આપણી જાણ બહાર.
આપણી સામે જ કરમાતાં જતાં ફૂલથી ધીમે,
લીમડાની ડાળડાળ ને પત્રપત્ર પર સરકતા જતા
ચન્દ્રથીય ધીમે,
આપણાં માથાંમાંથી ખરતા જતા
વાળથીય ધીમે
સાવ ધીમે-ધીમે
વસ્તુઓ પામે છે કોઈ બાળકના હાથનો મસૃણ સ્પર્શ
કે
કોઈ બરછટ હાથનો રૂક્ષ તિરસ્કાર.
વસ્તુઓ ચહાય છે ઉપેક્ષાય છે આપણાથી.
કોઈ વિશુદ્ધ આત્માના શાશ્વત તત્ત્વની જેમ જ
વસ્તુઓ દેહ દેહાંતરિત
રૂપ રૂપાંતરિત થઈને આવે છે આપણી સમક્ષ.
અને આપણે તો જાણતા નથી
સાવ સીધી સાદી વસ્તુ-પારના
વસ્તુનું સત્ય.
ઉકરડે ઊભરાતી એક પણ વસ્તુ
ક્યારેય જોતી નથી નરકની ખીણ કે દુરાત્માઓનો દેશ.
કશુંક બીજું જ શુભ
તેનાં બારણાં ખોલીને આમંત્રે છે,
પ્રકાશની છૉળછૉળમાં સત્કારે છે, સંસ્કારે છે, સંમાર્જે છે.
આપણી અવશિષ્ટ, ઉચ્છિષ્ટ
આપણી તિરસ્કૃત એકએક વસ્તુ
સડી ગળી
તપી તવાઈ
કટાઈ કોહવાઈને
ફરી પામે છે
કલિંગરનાં પીળાં ફૂલનાં ઝાકળમાં રમતા સૂર્યનું રહસ્ય.
કોઈ ધીરોદત્ત, ક્ષમાશીલ રાજવીની જેમ
સંગ્રહસ્થાનમાં સામસામે હાથ મિલાવતાં
ઊભાં રહે છે રોમન આયુધો ને કાર્થેજિયન શસ્ત્રો
મોગલ શિરત્રાણની હૂંકમાં જ ઢબુરાઈ બેસે છે મરાઠાઓની ઢાલ
ચન્દ્રખનીજની નજીક જ નદીના પાંચીકાની જેમ
રમ્યા કરે છે
કોઈ લુપ્ત સંસ્કૃતિનાં મૃત્તિકાપાત્રો.
કાળકાળના આઘાતોને સહે છે વસ્તુઓ,
– કોઈ પ્રગલ્ભ નારીની જેમ.
ઝાંખું થઈ ગયેલું કિનખાબ પરનું જરીકામ,
લીલા ડાઘાથી શિળિયાટું તામ્રપત્ર,
સૂર્ય, પવન ને કાળે વાંચી-વાંચી ઘસી નાખેલા શિલાલેખો,
થરથરતા ઊભા જીર્ણશીર્ણ સ્થંભો,
પોતાનાં વિવર્ણ અંગોને શોધતી
ખંડિત મૂર્તિઓ;
ધુમાઈ-ધુમાઈને ઊડી ગયેલાં
અક્ષરોવાળી ધૂસર હસ્તપ્રત,
અક્ષુણ્ણ પૃથ્વી પર પહેલીવહેલી
રમવા આવેલી વનસ્પતિઓના અશ્મિઓ,
સુવર્ણ-રૌપ્ય મુદ્રાઓ, ધાતુપાત્રો, ધૂપદાનો,
મૌક્તિક માલાઓ,
હજારો વરસો પહેલાંના ઘઉંના દાણાઓ,
જાણે હમણાં જ
રમતાં રમતાં તૂટી ગયેલાં રમકડાંઓ,
શિલાલેખો, શિલ્પો, નગરનગરના નકશાઓ
પિરામિડ કે પૉમ્પી બની ધરબાય છે ઊંડે
સૂર્યચંદ્રથી દૂર,
નક્ષત્રતેજથી દૂર,
વનસ્પતિના બુભુક્ષુ મૂળથીય દૂર,
પૃથ્વીના ઉષ્ણ ગર્ભમાં
મમી બની તેના કાળનો અસબાબ થઈ રહેવા.
ખન્ ન્ ન્
ઉત્ખનનમાં ફરી જુએ છે સૂર્યનું મોં
ફરી માનપાન પામે છે મ્યુઝિયમમાં.
શેરીઓ, શહેરો ને દુકાનો
રાજમાર્ગો, મહેલો ને ઉદ્યાનો
ફરી ફરી પામે છે
સાવ વળી કોઈ બીજું જ નામ,
ઓળખાય છે વળી કોઈ બીજા જ મહાનુભાવના નામથી.
અમારી એ આલ્ફ્રેડ હાઈસ્કૂલ પર રાતોરાત જ ચીપકી ગયેલું
નવું નામ
‘મહાત્મા ગાંધી હાઈસ્કૂલ’
પણ એક વાર મેં જોયું છે કે
એક બાળક રમે છે પીળી લખોટીઓથી,
સહજ પ્રેમપૂર્વક.
ક્યોટોની એક સન્નારી
વાંસની ફૂલદાની હાથમાં લઈને સહેજ ઝૂકી છે
જાણે તેની કૂખનું જ બાળક
એક શિલ્પી સ્પર્શે છે ગ્રેનાઇટના કાળમીંઢ પથ્થરને હળવેકથી
રખે તેનાં ટેરવાંનોય ઘસરકો પડી જાય.
શાકવાળો ફેરિયો
દૂધીની લીલી છાલને સ્પર્શે છે,
પ્રિયાની સુંવાળી જંઘા પર હાથ પસવારતા યક્ષની જેમ.
પેલી વૃદ્ધા
છીંકણીની ડાબલીને એક બાળકની જેમ જાળવીને મૂકી દે છે
તેના જર્જરિત ખિસ્સાના હૂંફાળા અંધકારમાં
વૈદૂર્યમણિના મમત્વથી.
પેલો મૂછાળો ચાઉસ
તેની બેનાળીને સાફ કરે છે કશુંક ગણગણતો-ગણગણતો
એક સલૂકાઈભરી માવજતથી.
પણ
આ પૃથ્વી પર વસ્તુઓ
આવું બહુ બધું પામતી નથી વારંવાર.
કોઈ હાથનો પ્રેમપૂર્વક સંસ્પર્શ,
રૂપસિદ્ધ વળાંક, હેત, હૂંફ,
પોતાના શ્વાસ જેવો જ અંગત અનુબંધ પામેલી વસ્તુઓ
એક હાથથી બીજે હાથ
ને બીજે હાથથી બાવીસ હજાર હાથે
કોઈ હબસી ગુલામથીય વધુ પાશવી રીતે
વેચાતી ફરે છે
કોઈ બાર વરસની બાળા પરના બળાત્કારથીય વધુ ક્રૂરતાથી
ઉપભોગાય છે,
અભડાય છે,
અબોટાય છે,
ને ઓછાય છે આપણાથી.
વસ્તુઓ જાણતી નથી કે
વસ્તુઓથી જ વિરોધાય છે વસ્તુઓ
ને વસ્તુઓથી જ અંકાય છે અવસ્તુતાનાં મૂલ.
વ્હાઇટ હાઉસ ક્યારેય હાંસી નથી ઉડાવતું
મારા આ પડુંપડું થતા ઘરની ને
આ ઇલેક્ટ્રૉનિક ટાઈમ વૉચ
ક્યારેય આગળ નીકળી જવા નથી માગતી
મારા દાદાના ગારલીંપ્યા ઓરડાની જૂની ડંકા ઘડિયાળથી.
ગુલાબ, પુસ્તક કે રૂમાલ
સંવહે છે આપણા પ્રેમને,
બને છે આપણી ઉષ્માનું આકાશ,
અને કદીક ક્યારેક તો
આપણાં પ્રિયજનોથીય વિશેષ
આપણે સચવાઈ રહીએ છીએ
વસ્તુઓના હૃદયમાં.
આપણા મરણોત્તર
વસ્તુઓ જાળવી રાખે છે આપણો સંબંધ,
સાચવી રાખે છે આપણી હૂંફ,
આપણા સ્પર્શની આપણા પ્રેમની.
તોપનું નાળચું બનાવવા માટે
ભઠ્ઠીમાં ભરખાઈ ગયેલી રમ્ય તામ્રમૂર્તિઓ,
ઇન્કાના પ્રાચીન ખંડેરોથી હિરોશીમાના ભગ્નાવશેષ
કોઈ પાગલના પ્રહારથી પાએટાની મૂર્તિના
હૃદય સુધી ઊંડી ઊતરેલી તિરાડો,
અજંતામાં શામળી રાજકુંવરીના ભીંતચિત્ર પર
કોઈના ઘાતકી ઉઝરડાથી ટશિયે-ટશિયે ઊભરાઈ આવેલ ચહેરો
હજાર હાથનો મેલ ખાધેલી
આપણા હાથના મેલ સમી રૂપિયાની નોટ,
ટેબલ પર આપણા ખૂની હાથોની સ્પષ્ટ છાપ,
હવામાં લટકતા રાંઢવાની ગૂંગળાવતી ગાંઠ,
આપણી પાશવી કામનાની સાક્ષી બનેલ
ચોળાયેલી ચાદર, ચૂંથાયેલું ઓશીકું :
વસ્તુઓ તો રહે છે
તટસ્થ, મૂક–
આપણા આતંકની,
આપણા અમાનુષી તાંડવની,
આપણી નિર્લજ્જતાની સાક્ષી બનીને.
ચન્દ્ર, મંગળ કે
કોઈ અક્ષુણ્ણ ગ્રહભૂમિ પર એ વસ્તુઓ જ
શ્વસે છે પૃથ્વીના પ્રાણમાં.
વસ્તુઓ જ હોય છે પૃથ્વીમંત્રથી દીક્ષિત.
દિક્કાળને ઉલ્લંઘીને દિગ્દિગંતમાં
એ વસ્તુઓ જ
ફેલાવે છે પૃથ્વીધર્મ.
તોય
વસ્તુઓના આ જગતમાં
વસ્તુઓ જ છે ચૂપ,
ઉપેક્ષિત.
‘વસ્તુમાત્ર વ્યયધર્મી છે
વસ્તુમાત્ર ક્ષયધર્મી છે.’
એ બુદ્ધમંત્ર જાણવા છતાંય
વસ્તુઓ અતિક્રમે છે વસ્તુત્વને,
વસ્તુઓ ઉલ્લંઘે છે આપણને,
આપણી સીમાને
આપણા મરણને,
અને
વસ્તુઓ જ રહે છે
તેમની હસ્તિમાં સ્થિત,
તેમના કાર્યમાં રત.
</poem>
== ‘અશ્વત્થામા’ ==
<poem>
હા,
હું જ અશ્વત્થામા
જન્મોજન્મના ઝળહળતા મોતી વચ્ચે
એક અભિજ્ઞાન સૂત્ર.
યુગોયુગોના તળિયે જઈજઈને પણ
સાવ બોદા બુચની જેમ સપાટી પર તરતો
વહાણ પરથી ફેંકેલા કોલસાની જેમ જળજળમાં ઝબકોળાતો
તોય
તરડ બરડ તરતો
કેમેય ન મરતો.
ના,
ના, હું સહદેવ નથી.
એટલે જ તો જાણતો નથી
આવતી ક્ષણોનો ભીષણ ભાર,
પણ જાણું છું
કે
નવું શું છે?
વેદના પણ નહીં
કે નહીં
આ મુમૂર્ષા કે વિવક્ષા પણ.
તાર પરથી ટીપાં સરકે છે.
ટપ દઈને ટપકે છે.
અને એ પછી આવે છે બીજું ટીપું.
પણ એથીય કશુંક ભંગુર ક્ષણજીવી
આછા એવા થડકારથી રાઈ-રાઈ
થઈ વેરાઈ જાય છે
ને
આંગળીઓ વકાસીને હથેળી જોઈ રહે છે.
બોધિવૃક્ષની પૃથુલઘન છાયા એ મારું સૌભાગ્ય નથી
ને
હું જાતિસ્મર પણ નથી.
આ એક જન્મની ઑરમાં જ
વીંટળાઈ-વીંટળાઈને મળ્યા છે અનેક જન્મો
ને જન્મે-જન્મે અનેક મૃત્યુ.
તે દિવસે ધર્મરાજા યુધિષ્ઠરે તો કહેલું
‘અશ્વત્થામા હતઃ’
પણ, સત્ય હોત જો એ મૃત્યુ!
ભાગ્યવાન છે,
મહાભાગ્યવાન છે એ હાથી
ને હું?
હું હતભાગ્ય.
મેં જાણે કે જોયું છે તોય જોયું નથી
વહેતા કેશની ધારા સાથે કોઈ લે જળસમાધિ,
તો કોઈને સ્વીકારે પૃથ્વી.
કોઈના છેલ્લા શ્વાસ પ્રિયજનના સાથમાં,
કોઈ ફૂલ કરમાઈ જાય કોઈના હાથમાં,
તો કોઈ ટહુકો ઝરી જાય સાવ એકાંતમાં.
લાખોની મેદનીમાં ટીટો નાસરની સ્મશાનયાત્રા
એકએકમાં મેં જોઈ છે મૃત્યુની કોઈ ને કોઈ માત્રા.
પણ
મસ્તકનો એ મરકતમણિ લઈ જાય
એ સાથે જ લઈ જાય બધું જ
ને રહે કેવળ
એક જ્વાળામુખીના કરાલ મુખ જેવું
રાતા ડંખની ઝૂલ લઈ બેઠેલી કીડીઓની કોરવાળું ઘારું
–અસ્થિઘન વેદના, નિશ્વાસોનું સંઘગાન.
યુદ્ધ પછી યુદ્ધના રક્તકર્દમને ખૂંદતો આવું છું વારંવાર
એ મહાકાલની એ રૂદ્ર ભૈરવીની મુંડમાલાને ગણ્યાં કરું છું
એક પછી એક,
ક્ષણ પછી ક્ષણને જોડ્યા કરું છું યુગોથી
મેં માપી છે મારા ચરા તળેની ધરતીને સહસ્ત્રવાર
ને જોયું છે,
ને જોયું છે કે
પૃથ્વી હ્રસ્વ થતી જાય છે
પ્રત્યેક પરિક્રમાએ પરિઘ ટૂંપાતો જાય છે
ધોળો ધૂપ થઈ ધુમાઈ-ધુમાઈને ધૂસર ધુમ્મસમાં
ચાલ્યું જાય છે બધું જ
એ શુકપ્રિયા,
એ શાલભંજિકા, એ કલભાષિણી
એ અરણ્યના દેવતાઓ,
મોતીના થાળમાં એ ઝગમગતું મુખ,
હણહણતી ઇચ્છાઓ,
એ થનગનતા અશ્વારોહીઓ,
ધનુષટંકારનો એ ગંભીર શબ્દ
એ તળાવડીમાં નહાવા પડેલો ચન્દ્રનો હંસ,
કાળા માથાના માનવીના લલાટ પર
લખેલો એ ગૌરવલેખ.
ચાલ્યું જાય છે બધું જ
બધું જ આ આકાશ નીચેનું આ આકાશની પેલે પાર
ને
જીભ પર રહી જાય છે
કેવળ પેલા ડોયેલા લોટનો સ્વાદ.
ક્ષણ બે ક્ષણ
વચ્ચેના અંતરાલમાં એક જરીક ઝોકું
ને ઝબકીને જાગું તો
ઠણણ...
ત્રિકમ અફળાય છે મારા નલાસ્થિ સાથે
ચારે તરફ ચશ્માંના કાચમાંથી તાકતા ચહેરાઓ
શ્રમિકોની સુડોળ કાયા પર સ્વેદલેપનું આછું આવરણ,
ખૂલતા નકશાઓ, જીપમાં અફસરોની દોડધામ.
વધુ ખોદકામનું બજેટ નથી
પણ
આત્મખનન,
વારંવાર આત્મખનન,
ફરી ફરી એ જ આત્મખનન.
ને અંતે
ઠાલી ઠીબડીમાં ઠન ઠન,
હા,
મિ. ઢાંકી,
હું જ અશ્વત્થામાં.
જુઓ,
બધું કેવું સંગ્રહસ્થાનમાં શોભે તેવું થઈ ગયું છે નહીં?
હું તો તમને કહું છું કે હમણાં
મ્યુઝિયમની નવી ગૅલેરી બાંધવાનું રહેવા દો.
આમેય,
ચીનની દીવાલ બાંધવી હવે સહેલી નથી.
હવે તો શું મ્યુઝિયમની અંદર ને શું બહાર
એવા ક્યાં કશાય રહ્યા છે ભેદ?
અને તેનોય કોનો રહ્યો છે ખેદ?
જવા દો, તમે તારે જવા દો,
મને જંપવા દો ઘડી બે ઘડી
તમારા માણસોને કહી દો કે મને ધૂળ ન ઉડાડે.
દશેય દિશાઓ પૂછે છે,
ચોસઠેય જોગણીઓની શ્રેણી પૂછે છે,
પૂછે છે વિવર્ણ દેવો,
કજળેલા ગોખમાંથી કંટાળીને ગણપતિ પૂછે છે,
ખાંગા ગવાક્ષમાં બેઠેલી પેલી અપ્સરા પૂછે છે,
ગઢની રાંગ પરનું મરેલું ઘાસ પૂછે છે,
નિર્જન અરણ્યમાં જીર્ણ શિવાલયનું અપૂજ લિંગ પૂછે છે,
અંધારી વાવનાં અવાવરુ પગથિયાં પૂછે છે,
પૂછે છે,
ને શોધે છે;
રામ શોધે હનુમાનને,
ને હનુમાન શોધે સંજીવની;
ને
સંજીવની શોધે છે માણસને.
મારા શ્વાસમાં બેઠેલું મૃત્યુ શોધે છે મને.
ને હું શોધું છું મૃત્યુને.
અર્જુન શોધે ગાંડીવ.
ક્યાં છે અલી લક્ષ્મી તારો વરદ હસ્ત?
ક્યાં છે પિનાકપાણિ તારું પિનાક?
ને
ક્યાં છે વાગીશ્વરી તારી વીણા?
મૂકોને પંચાત.
હવે
જુઓ.
બોસ્ટનમાં એક સ્કાયસ્ક્રેપરના ૭૮મા માળે
પાણીની ટાંકીમાં એક મચ્છરે મૂકેલાં ૩૭ ઈંડાં,
મુસોલિનીના શબ પર શિષ્ટ ઘરની સન્નારીઓએ
બીભત્સ ચાળા સાથે કરેલો પેશાબ,
સંગ્રહસ્થાનમાં બુદ્ધના દાંતને સ્થાને આબેહૂબ
ગોઠવાઈ ગયેલો એક વૃદ્ધનો દાંત,
એક ખટારો ઊથલી પડતાં ચાર મજૂરોનાં મરણ
ને
અંગોલામાં બળવો.
ચાર વરસનું એક કરચલિયાળું બાળક
લુખ્ખા આકાશ સામે જોઈને
એક ઉબાયેલું બગાસું ખાય છે.
અને માઉન્ટ રશમોરના પૂતળાંઓ
જોઈ રહે છે આકાશ ફાકતા.
એક પક્ષી ઊડી જાય છે
તેની છાતીમાં આકાશનો સ્નેહ લઈને,
એક પીળું અજાણ ફૂલ ખીલીને
કરમાઈ જાય છે પૃથ્વીની માયા લઈને.
હર્યાભર્યા આંગણાના તુલસીને
મેં ડાલડાના કટાયેલા ડબામાં ફ્લૅટને ત્રેવીસમે માળે ચડી
કરમાતા જોયા છે.
તૂતનખામનના શબને મેં ભારે
દબદબા સાથે લઈ જવાતું જોયેલું.
પિરામિડોના પ્રલંબ પડછાયામાં
મેં મિસરને ધરબાતું જોયું છે.
ને નાઈલ તો વહી જાય છે શાંત નિર્મમ.
મેં જોયું છે કે ઑલિમ્પસના દેવોનો
દરબાર ઉચાળો ભરે છે અહીંથી.
લૂઈ સોળમાના લોહીથી શણગારેલી તલવાર મેં જોઈ છે.
ઇન્કાના સમર્થ દેવ કરગરીને રહેવા માટે માગે છે ટેકરી પર
એક નાનું અમથું થાનક;
શું મળશે?
આ બજાર વચ્ચે કોની શબવાહિની
રસ્તો ચીરતી ચાલી જાય છે?
બસ ડ્રાઇવર સબૂર કર.
એય સાઇકલસવાર સાઇકલ પરથી ઊતરી જા, તું.
માથા પર રૂમાલ મૂક, હાથ જોડ,
ખંભો દે, જોયું ને?
ભરબજારે અદબભેર જુઓને બધાં કેવું જાળવે છે
પામર તુચ્છ માનવના ઉદ્દંડ મૃત્યુનું માન!
કોફિનની કાળાશ સહુના મુખ પર
પછી
અંધકારના ચૈત્યમાં
ભેજ અને જંતુ કોરે છે ઝીણું નકશીકામ.
ઝીણાં જંતુઓની જીભ માંજી માંજીને વીંછળે છે અસ્થિને
આકાશના ઘવાયેલા ધુમ્મટ નીચે
કે પછી અગ્નિમાં.
ઉચ્છિષ્ટ અસ્થિ શાંતિ પામે
માટીના ગર્ભમાં
કે
જળના તળિયે.
નરકંકાલ મળે જિબ્રાલ્ટરમાં
કે
પેકિંગમાં :
ર્હોડેશિયામાં મળે તેનાં પગલાં
ને
ન્યૂયૉર્કમાં મળી આવે તેની બખોલો.
પછી ચાલે વિવાદ મનુષ્યની ઉત્પત્તિનો.
ઉત્ખનન ચાલે એક ટીંબાનું
ને
મળી આવે એક આખું જીવતુંજાગતું નગર.
કોટિ કોટિ યુગલોનો કેલિકલહ
રાજવીઓના કૃપાકોપ વ્યથા માયા સંઘર્ષ.
નગર નગર ને શહેર શહેર આ મરેલ માટીના ટીંબા
કાળે કોઈ હોથલ
ને પછી લોથલ.
કઈ અસંયત ક્ષણે બ્રહ્મશીરાસ્ત્ર સનનન
વછૂટે છે ભાથામાંથી
ને
હજાર-હજાર ઉત્તરાના ભૃણમાં મૃત્યુ પ્રવેશે છે.
પણ અસ્ત્ર કયા ગર્ભને મારશે
ને
કૃષ્ણ કયા ગર્ભને તારશે?
કલ્પનાઓ કાળી ભઠ્ઠ પડી જાય છે.
હૃદય ચાલ્યું જાય છે ઊંડું,
કાન ચાલ્યા જાય છે કોલાહલના કળણમાં.
ઇન્દ્રિયો છપાક દઈને લપાઈ જાય કાયાના કૂવામાં.
નગરનગર ને શહેરશહેરની
શેરીએ શેરીએ ભટકું છું,
જ્યાં એકએક વન છે ખાંડવ,
એકએક ઘર લાક્ષાગૃહ
ને
એકએક નગર એક ટીંબો.
પણ
ધાવતાં-ધાવતાં જ મોંમાં નરમ ડીંટડીનું શ્યામ ફૂલ લઈ
ઊંઘી ગયેલા પેલા બાળકને ખબર નથી
કે બોખા-બોખા મોંમાં
હજીય શેરડીનો સ્વાદ વાગોળતી પેલી
વૃદ્ધાને તેની કશી જાણ નથી.
સ્ટેડિયમના મહેરામણ વચ્ચે બેઠેલા
હિપ હિપ હૂ...રેના છાકે ચડેલ
અપાણિપાદ ટોળાને ખબર નથી
ખબર નથી થિયેટરોના કુત્સિત અંધકારમાં
વંદાની જેમ ઊછરતી જતી પેઢીઓને
કે
લોકલ ટ્રેનોમાં ભરાઈ ભરાઈને ઠલવાતી જતી ગિરદીને
કે
શું રઝળે છે આ રખડુ હવામાં,
શું ગંધાયા કરે છે આ અવાવરુ લોહીમાં,
શું આ જ હથેળીએ ઝાલ્યું હતું કમળફૂલ?
ઝીલ્યું હતું જળનું હેત?
ભિખ્ખુ આનંદની પ્રવ્રજ્યા તો પૂરી થાય
તેના મરણે
પણ હું?
હું અશ્વત્થામા
હજાર હજાર અશ્વોના બળનું સિંચન કરી
હવે વકરેલા વરાહની જેમ રઝળતો
મરણવર વંચિત, શાપિત શાશ્વતતાનો
ઘેરઘેર બણબણતા ઘારાને લઈ ફરતો
ધખધખતા દાહને શામવા મુંડપાત્રમાં ઘીનો પિંડ માગતો ફરું છું.
હું અશ્વત્થામા
દૂઝતા વ્રણના મેરુદંડ પર ઊભેલો
આત્મનિર્ભર્ત્સનાની ગર્તામાં સરતો
ઉચ્છુંખલ છોકરાઓના કાંકરી ચાળાથી ઉપહાસપાત્ર બનતો
રઝળતો ફરું છું,
કોઈ એકલદોકલને ભડકાવું છું.
મારી વેદનાના સ્તુપની ગરિમા સાથે
પૃથ્વીપટે અહરહ હું ભટક્યા કરું છું નિરૂદ્દેશ;
અને કહો,
હવે મરણનોય
શો રહ્યો છે ઉદ્દેશ?
</poem>
</poem>


KhyatiJoshi
26,604

edits

Retrieved from "https://wiki.ekatrafoundation.org/wiki/Special:MobileDiff/33203"