પરિભ્રમણ ખંડ 1/કંઠસ્થ વ્રત-સાહિત્યનો પ્રવેશક : 1927: Difference between revisions

પરિભ્રમણ ખંડ 1/કંઠસ્થ વ્રત-સાહિત્યનો પ્રવેશક : 1927 (view source)

Revision as of 11:34, 18 May 2022

3,546 bytes added , 11:34, 18 May 2022

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 213: / Line 213: @@
 ::ધાન ખાઉં ધૂળ ખાઉં
 ::ભાઈ ઉપરથી ઘોળી જાઉં.
+</poem>
+<center>'''પશુપ્રેમ'''</center>
+{{Poem2Open}}
+બસ! વર્ષની ત્રણસો ને સાઠ સંધ્યાઓનું એક અમર વ્રત ચાલુ થઈ ગયું. એક બાજુ પ્રકૃતિનું પૂજન ને બીજી બાજુ કૌટુમ્બિક પ્રીતિ : આભનો તારો, દરિયાનો કોઈ દીવો અને પોતાનો ભાઈ : એ ત્રણેય વચ્ચે કંઈક અગમ્ય સામ્યની દૃષ્ટિ : અને સહુ ઊર્મિની ટોચે કુટુંબ માથેથી ન્યોછાવર થઈ જવાની બલિદાનવૃત્તિ એનો સમુચ્ચય એટલે વ્રત! એવું જ વ્રત આંબરડા-ફોફરડાનું, પોષી પૂનમનું કે તુલસીવ્રતનું. કન્યા સમજણી થાય કે તરત જ કાર્તિકના શુક્લ પક્ષની વહેલી પરોઢે, છતે ચાંદરડે, ઠંડા પાણીનું સ્થાન કરી, અંધારામાં ને અંધારામાં ચાર નાનાં ફળો લઈ દેવમંદિરે દોડે, અને સાથિયા કરતી કરતી પશુજીવનની ભાવપ્રદ કલ્પનાનું જોડકણું ગુંજવા લાગે :
+{{Poem2Close}}
+<poem>
+::ગાય રે ગા
+::તું મોરી મા
+::નત નત ડુંગરે ચરવા જા
+::ચરી કરી પાછી વળી
+::ગંગાજી પાણી પીવા ગઈ
+::સામે મળિયો સિંહ ને વાઘ
+::વાઘ કે’ મા તને ખાઉં
+::ના રે, ભાઈ, મને નો ખવાય
+::મારા છાણનો ચોકો થાય
+::મારા ઘીનો દીવો બળે
+::મારું દૂધ મહાદેવને ચડે
+</poem>
+{{Poem2Open}}
+પશુઓ પ્રત્યેની પ્રત્યુપકારબુદ્ધિ, જીવનની વિશુદ્ધિ અને કિલ્લોલ કરતી તિતિક્ષા : એ બધું સ્વંયપ્રેરિત; કશું બલાત્કારમાંથી ઉદ્ભવેલું નહિ. મોળાકત, અહલીપહલી ઇત્યાદિ કુમારિકા-વ્રતોમાં પણ એ જ કૌટુમ્બિક ભાવના ને એવી કાવ્યમય કલ્પના વિલસી રહી છે. મોળાકત તો ‘ગૌરી’નું-ગોર્યનું વ્રત છે. પણ ‘ગોર્યમા’ની એ બાળકલ્પનામાં કશું ભયંકર ઠાઠભર્યું કે કઠોર તત્ત્વ નથી. ‘ગોર્યમા’ તો જાણે કોઈ ફોસલાવી શકાય, ખોળામાં રમી શકાય ને અંતર ખોલીને જેની કનેથી —
+{{Poem2Close}}
+<poem>
+::કંથ દેજો કહ્યાગરો
+::નણંદ દેજો સાહેલડી
+::સાસુ દેજો ભુખાળવાં
+::સસરો દેજો સવાદિયા
 </poem>