પરિભ્રમણ ખંડ 1/કંઠસ્થ વ્રત-સાહિત્યનો પ્રવેશક : 1927: Difference between revisions

no edit summary
No edit summary
No edit summary
Line 252: Line 252:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
તુલસીમા તુલસીમા  
::તુલસીમા તુલસીમા  
વ્રત દ્યો, વરતોલા દ્યો.
::વ્રત દ્યો, વરતોલા દ્યો.
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 259: Line 259:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
તમથી વ્રત થાય નહિ  
::તમથી વ્રત થાય નહિ  
ને વ્રતનો મહિમા પળાય નહિ.
::ને વ્રતનો મહિમા પળાય નહિ.
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 266: Line 266:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
થાય તોય દ્યો  
::થાય તોય દ્યો  
નો થાય તોય દ્યો!
::નો થાય તોય દ્યો!
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 273: Line 273:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
અષાઢ માસ આવે  
::અષાઢ માસ આવે  
અંજવાળી એકાદશી આવે  
::અંજવાળી એકાદશી આવે  
સાતે સર્યે સાતે ગાંઠે દોરો લેવો  
::સાતે સર્યે સાતે ગાંઠે દોરો લેવો  
નરણાં ભૂખ્યાં વાર્તા કહેવી,  
::નરણાં ભૂખ્યાં વાર્તા કહેવી,  
વાત ન કહીએ તો ઉપવાસ પડે.
::વાત ન કહીએ તો ઉપવાસ પડે.
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 283: Line 283:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
પીપળાને પાન કહેવી  
::પીપળાને પાન કહેવી  
કુંવારીને કાન કહેવી  
::કુંવારીને કાન કહેવી  
તુલસીને ક્યારે કહેવી  
::તુલસીને ક્યારે કહેવી  
ઘીને તો દીવે કહેવી  
::ઘીને તો દીવે કહેવી  
બામણને વચને કહેવી  
::બામણને વચને કહેવી  
સૂરજની સાખે કહેવી.
::સૂરજની સાખે કહેવી.
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 294: Line 294:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
પે’લે વરસ લાડવો ને ઘાડવો  
::પે’લે વરસ લાડવો ને ઘાડવો  
આવે ચોખો જનમારો  
::આવે ચોખો જનમારો  
બીજે વરસ મગનું કૂંડું  
::બીજે વરસ મગનું કૂંડું  
આવે રે એવાતણ ઊંડું  
::આવે રે એવાતણ ઊંડું  
ત્રીજે વરસ સાળ સૂપડું  
::ત્રીજે વરસ સાળ સૂપડું  
આવે રે સંસારનું સુખડું  
::આવે રે સંસારનું સુખડું  
ચોથે વરસે ચરણાં ચોળી  
::ચોથે વરસે ચરણાં ચોળી  
આવે ભાઈપૂતરની ટોળી  
::આવે ભાઈપૂતરની ટોળી  
પાંચમે વરસે ખીરે ખાંડે ભર્યાં ભાણાં  
::પાંચમે વરસે ખીરે ખાંડે ભર્યાં ભાણાં  
આવે શ્રીકૃષ્ણનાં આણાં.
::આવે શ્રીકૃષ્ણનાં આણાં.
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 309: Line 309:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
ગોવિંદજી રે તમે આરી દેજો ઝારી દેજો  
::ગોવિંદજી રે તમે આરી દેજો ઝારી દેજો  
ગોઠડીએ બે બેન્યું દેજો  
::ગોઠડીએ બે બેન્યું દેજો  
આણે પરિયાણે વીરોજી દેજો.  
::આણે પરિયાણે વીરોજી દેજો.  
રાંધણીએ વવારુ દેજો  
::રાંધણીએ વવારુ દેજો  
પીરસણે માતાજી દેજો  
::પીરસણે માતાજી દેજો  
હે હર શંકર, દિનકર નાથ,  
::હે હર શંકર, દિનકર નાથ,  
કખનો ના પડિ જેને મૂર્ખેર હાત.
::કખનો ના પડિ જેને મૂર્ખેર હાત.
પાટલે જમવા બાપ દેજો  
::પાટલે જમવા બાપ દેજો  
ભેળો જમવા ભતરીજો દેજો!
::ભેળો જમવા ભતરીજો દેજો!
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 323: Line 323:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
પોષ મહિનાની પૂનમે રે  
::પોષ મહિનાની પૂનમે રે  
અગાસે રાંધ્યાં અન્ન વા’લા.
::અગાસે રાંધ્યાં અન્ન વા’લા.
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 330: Line 330:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
ચાંદા તારી ચાનકી  
::ચાંદા તારી ચાનકી  
મારું ચૂરમું  
::મારું ચૂરમું  
ભાઈ જમ્યો  
::ભાઈ જમ્યો  
બે’ન ભૂખી!
::બે’ન ભૂખી!
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 339: Line 339:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
ચાંદા તારી ચાનકી  
::ચાંદા તારી ચાનકી  
કૂતરા તારી રોટલી  
::કૂતરા તારી રોટલી  
આજ મારી પોષી પૂનમ!
::આજ મારી પોષી પૂનમ!
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 347: Line 347:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
<poem>
<poem>
પોષી પોષી પૂનમડી  
::પોષી પોષી પૂનમડી  
અગાશીએ રાંધ્યા અન્ન  
::અગાશીએ રાંધ્યા અન્ન  
ભાઈની બે’ન જમે કે રમે?  
::ભાઈની બે’ન જમે કે રમે?  
જમ્ય બે’ન જમ્ય!
::જમ્ય બે’ન જમ્ય!
</poem>
</poem>
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
એ ભાઈની રજા લઈ ને જ પોતાનું રાંધેલું અન્ન પૂર્ણ ચંદ્રકળાની નીચે બેઠાં બેઠાં જમવું : એ બધી ક્રિયા કોઈ શાસ્ત્રીય વ્રતમાંથી નહિ જડે. એ વ્રતના ગર્ભમાં શી શી ભાવનાઓ વિલસી રહી છે? સંપૂર્ણ સ્વાશ્રય : એક દિવસનો ગૃૃહસંસાર : ઉઘાડા ગગન સાથે મહોબ્બત : ચંદ્રિકાની તેજ-ઔષધિઓનું રસોઈમાં ઝિલાવું : આભના ચંદ્ર અને ધરતીના ‘ભાઈ’ વચ્ચે સામ્યની દૃષ્ટિ : અને નાની કન્યાના અંતરમાં આટલી એકસામટી પ્રેરણા પૂરવાનું સહજ કાર્ય આ વ્રત કરી આપે છે. આ વ્રતને આપણે એક કાવ્ય જ કાં ન કહીએ?
એ ભાઈની રજા લઈ ને જ પોતાનું રાંધેલું અન્ન પૂર્ણ ચંદ્રકળાની નીચે બેઠાં બેઠાં જમવું : એ બધી ક્રિયા કોઈ શાસ્ત્રીય વ્રતમાંથી નહિ જડે. એ વ્રતના ગર્ભમાં શી શી ભાવનાઓ વિલસી રહી છે? સંપૂર્ણ સ્વાશ્રય : એક દિવસનો ગૃૃહસંસાર : ઉઘાડા ગગન સાથે મહોબ્બત : ચંદ્રિકાની તેજ-ઔષધિઓનું રસોઈમાં ઝિલાવું : આભના ચંદ્ર અને ધરતીના ‘ભાઈ’ વચ્ચે સામ્યની દૃષ્ટિ : અને નાની કન્યાના અંતરમાં આટલી એકસામટી પ્રેરણા પૂરવાનું સહજ કાર્ય આ વ્રત કરી આપે છે. આ વ્રતને આપણે એક કાવ્ય જ કાં ન કહીએ?
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
26,604

edits