18,450
edits
ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/મા: Difference between revisions
no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 6: | Line 6: | ||
(પડદો ખૂલતાં ડૉક્ટર, મહેશના ખાટલા આગળ નરેનની પીઠ ઉપર હાથ ફેરવતા, એને પ્રેક્ષક તરફ ફેરવી બંને ધીમે ધીમે આગળ આવે છે. એ જ વખતે બાજુમાં, ખૂણામાં શીલાબહેન પાણી પીતાં, પીને, ગ્લાસ પાસેની ટિપાઈ પર મૂકી બાજુની ખુરશી ઉપર બેસતાં જણાય છે.) | (પડદો ખૂલતાં ડૉક્ટર, મહેશના ખાટલા આગળ નરેનની પીઠ ઉપર હાથ ફેરવતા, એને પ્રેક્ષક તરફ ફેરવી બંને ધીમે ધીમે આગળ આવે છે. એ જ વખતે બાજુમાં, ખૂણામાં શીલાબહેન પાણી પીતાં, પીને, ગ્લાસ પાસેની ટિપાઈ પર મૂકી બાજુની ખુરશી ઉપર બેસતાં જણાય છે.) | ||
{{ps |ડૉક્ટર : | {{ps | ||
{{ps |નરેન : બધું ખલાસ ડૉક્ટર! હવે કંઈ આશા નથી? | |ડૉક્ટર : | ||
{{ps |ડૉક્ટર : | |જુઓ નરેનભાઈ! હવે તમારે હિંમત રાખી બધાંને દિલાસો આપવાનો છે, ઘરનો ભાર ઊંચકી લેવાનો છે, બધાંને જાળવી લેવાનાં છે. આપણો ત્યાં ઉપાય જ નહીં. | ||
{{ps |ભૂધર : ડૉક્ટરસાહેબ! | }} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : ભૂધર, તેં મહેશભાઈની બહુ ચાકરી કરી. કોઈએ કશું જ બાકી રાખ્યું નથી. ચાલ, ટટ્ટાર થઈ જા અને હિંમત રાખ. હવે તારે પણ બાઈસાહેબનો વિચાર રાખવાનો છે… શીલાબહેન કયા શબ્દે હું તમને આશ્વાસન આપું? પહાડ જેવો દીકરો ગુજરી જાય, એનું દુઃખ હું સમજું છું. પણ… પણ… શીલાબહેન! તમે તો બહુ કર્યું પણ ઈશ્વરે સામું ન જોયું. જેવી જેની મરજી. રોગ જ જ્યાં જીવલેણ, ત્યાં શો ઉપાય? ના શીલાબહેન! તમે એમ મૂંગાં બેસી ન રહો. કંઈ બોલો, રડી લ્યો, મનમાં ને મનમાં દુઃખ સમાવી લેશો તો… | {{ps | ||
|નરેન : | |||
|બધું ખલાસ ડૉક્ટર! હવે કંઈ આશા નથી? | |||
}} | |||
{{ps | |||
|ડૉક્ટર : | |||
|જે બનવાનું હતું તે બન્યું. ઈશ્વરની મરજી. હવે તમારે બાની સંભાળ રાખવાની છે. | |||
}} | |||
{{ps | |||
|ભૂધર : | |||
|ડૉક્ટરસાહેબ! | |||
}} | |||
{{ps | |||
|ડૉક્ટર : | |||
|ભૂધર, તેં મહેશભાઈની બહુ ચાકરી કરી. કોઈએ કશું જ બાકી રાખ્યું નથી. ચાલ, ટટ્ટાર થઈ જા અને હિંમત રાખ. હવે તારે પણ બાઈસાહેબનો વિચાર રાખવાનો છે… શીલાબહેન કયા શબ્દે હું તમને આશ્વાસન આપું? પહાડ જેવો દીકરો ગુજરી જાય, એનું દુઃખ હું સમજું છું. પણ… પણ… શીલાબહેન! તમે તો બહુ કર્યું પણ ઈશ્વરે સામું ન જોયું. જેવી જેની મરજી. રોગ જ જ્યાં જીવલેણ, ત્યાં શો ઉપાય? ના શીલાબહેન! તમે એમ મૂંગાં બેસી ન રહો. કંઈ બોલો, રડી લ્યો, મનમાં ને મનમાં દુઃખ સમાવી લેશો તો… | |||
}} | |||
(બીજી બાજુ નર્સ દવા, બાટલી, ટેબલ વગેરે ઠીકઠાક કરતી હોય છે. એનું ડૂસકું સંભળાય છે.) | (બીજી બાજુ નર્સ દવા, બાટલી, ટેબલ વગેરે ઠીકઠાક કરતી હોય છે. એનું ડૂસકું સંભળાય છે.) | ||
{{ps | |||
{{ps |ડૉક્ટર : | | | ||
{{ps |નર્સ : ડૉક્ટર! ડેથ સર્ટિફાઈ કોણ કરશે? | |સિસ્ટર, જરા હિંમત રાખો. દર્દી માટે સતત આટલી કાળજી લેતાં તો મેં ભાગ્યે જ બીજી કોઈ સિસ્ટર જોઈ હશે, તમને ધન્યવાદ. નાનપણથી તમને કેળવી ત્યારથી જ તમારી ફરજ તમે બરાબર સમજતાં હતાં. તમારી મહેનત સફળ થઈ હોત તો એથી રૂડું શું…? પણ હવે શું થાય? શીલાબહેનને હવે તમારે જાળવવાનાં છે. શાંત થાઓ અને મક્કમ મન કરો… નરેન! આખરે તો તારે બધું કરવું પડશે. છાતી કઠણ કરી… જેને હવે ખબર આપવાની હોય એને આપી દે… શીલાબહેન, હું રજા લઉં છું અને પછી આવી પહોંચું છું. | ||
{{ps |ડૉક્ટર : અરે હાં, લાવો, હું જ લખી આપું. | }} | ||
{{ps | |||
|ડૉક્ટર : | |||
|ઠીક, નરેન! (બંને છેડા સુધી જાય છે ત્યારે) | |||
}} | |||
{{ps |નર્સ : ડૉક્ટર! ડેથ સર્ટિફાઈ કોણ કરશે?}} | |||
{{ps |ડૉક્ટર : અરે હાં, લાવો, હું જ લખી આપું.}} | |||
{{ps |નર્સ : અને તમે શું કારણ લખશો? | {{ps |નર્સ : અને તમે શું કારણ લખશો? | ||
{{ps |ડૉક્ટર : કેમ? ડેથ, નૅચરલ, કૅન્સર, ફેલ્યોર ઑફ ધ હાર્ટ. | }} | ||
{{ps |નર્સ : માફ કરજો, પણ હું એના ઉપર સહી નહીં કરું. | {{ps |ડૉક્ટર : કેમ? ડેથ, નૅચરલ, કૅન્સર, ફેલ્યોર ઑફ ધ હાર્ટ.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : કેમ, વળી શું છે? | {{ps |નર્સ : માફ કરજો, પણ હું એના ઉપર સહી નહીં કરું.}} | ||
{{ps |નર્સ : ડૉક્ટર! | {{ps |ડૉક્ટર : કેમ, વળી શું છે?}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : સિસ્ટર! શું છે, બોલો? | {{ps |નર્સ : ડૉક્ટર!}} | ||
{{ps |નર્સ : ડૉક્ટર! મરનારના શરીરની પૂરતી તપાસ થવી જરૂરી છે. | {{ps |ડૉક્ટર : સિસ્ટર! શું છે, બોલો?}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : એટલે… નર્સ! તમે શું કહેવા માંગો છો? | {{ps |નર્સ : ડૉક્ટર! મરનારના શરીરની પૂરતી તપાસ થવી જરૂરી છે.}} | ||
{{ps |નર્સ : માફ કરો, પણ હું નર્સ છું અને હું મારી ફરજ બજાવવા માંગું છું. | {{ps |ડૉક્ટર : એટલે… નર્સ! તમે શું કહેવા માંગો છો?}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : પણ કાંઈ કારણ? તમને શંકા આવે છે? | {{ps |નર્સ : માફ કરો, પણ હું નર્સ છું અને હું મારી ફરજ બજાવવા માંગું છું.}} | ||
{{ps |નર્સ : હા, મને મરણ વિષે શંકા… ના શંકા નહીં ખાતરી છે. | {{ps |ડૉક્ટર : પણ કાંઈ કારણ? તમને શંકા આવે છે?}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : કે… | {{ps |નર્સ : હા, મને મરણ વિષે શંકા… ના શંકા નહીં ખાતરી છે.}} | ||
{{ps |નર્સ : એ કુદરતી રીતે થયેલું મોત નથી. | {{ps |ડૉક્ટર : કે…}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : સિસ્ટર! તમેય શું? કેવી રીતે વાત કરો છો?… દર્દીની હાલત તો તમે જાણતાં હતાં. કૅન્સરે શરીરને કોતરી ખાધું હતું અને તપાસ કરાવવાથી વધારે શું? | {{ps |નર્સ : એ કુદરતી રીતે થયેલું મોત નથી.}} | ||
{{ps |નર્સ : મારે ખરી હકીકત જાણવી છે. મારો એ હક્ક છે, એટલે હું સહી કરવાની ના પાડું છું. | {{ps |ડૉક્ટર : સિસ્ટર! તમેય શું? કેવી રીતે વાત કરો છો?… દર્દીની હાલત તો તમે જાણતાં હતાં. કૅન્સરે શરીરને કોતરી ખાધું હતું અને તપાસ કરાવવાથી વધારે શું?}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : ઠીક. તમે સહી નહીં કરતાં. મારું એકલાનું સર્ટિફિકેટ ચાલશે. | {{ps |નર્સ : મારે ખરી હકીકત જાણવી છે. મારો એ હક્ક છે, એટલે હું સહી કરવાની ના પાડું છું.}} | ||
{{ps |નર્સ : તો હું પોલીસને ખબર આપીશ. | {{ps |ડૉક્ટર : ઠીક. તમે સહી નહીં કરતાં. મારું એકલાનું સર્ટિફિકેટ ચાલશે.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : સિસ્ટર! તમે આ શું બોલો છો? તમે કોના પર શંકા લાવો છો? તમારી પાસે કંઈ પુરાવો પણ છે કે… | {{ps |નર્સ : તો હું પોલીસને ખબર આપીશ.}} | ||
{{ps |નર્સ : હા. | {{ps |ડૉક્ટર : સિસ્ટર! તમે આ શું બોલો છો? તમે કોના પર શંકા લાવો છો? તમારી પાસે કંઈ પુરાવો પણ છે કે…}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : ઓ… એમ શું છે? | {{ps |નર્સ : હા.}} | ||
{{ps |નર્સ : ગઈ કાલે રાતે મેં છેલ્લી નાડી તપાસી હતી. દર્દીની હાલત ત્યારે બરાબર હતી. એમાં એકાએક હાર્ટ બંધ પડે એવું કાંઈ જ કારણ ન હતું. | {{ps |ડૉક્ટર : ઓ… એમ શું છે?}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : હાર્ટ તો ગમે ત્યારે બંધ પડે… એકાએક પણ… | {{ps |નર્સ : ગઈ કાલે રાતે મેં છેલ્લી નાડી તપાસી હતી. દર્દીની હાલત ત્યારે બરાબર હતી. એમાં એકાએક હાર્ટ બંધ પડે એવું કાંઈ જ કારણ ન હતું.}} | ||
{{ps |નર્સ : મેં એને ઊંઘવાની ગોળી આપી હતી–બરાબર દસ વાગ્યે. હું પાછી રાતે બે વાગ્યે ખબર કાઢું છું તો બાટલીમાં બીજી દસ ગોળી ઓછી હતી. આ ગોળીઓ હું ગણીને રાખું છું, એ તો તમને ખબર છે, અને… | {{ps |ડૉક્ટર : હાર્ટ તો ગમે ત્યારે બંધ પડે… એકાએક પણ…}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : અને… | {{ps |નર્સ : મેં એને ઊંઘવાની ગોળી આપી હતી–બરાબર દસ વાગ્યે. હું પાછી રાતે બે વાગ્યે ખબર કાઢું છું તો બાટલીમાં બીજી દસ ગોળી ઓછી હતી. આ ગોળીઓ હું ગણીને રાખું છું, એ તો તમને ખબર છે, અને…}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : અને…}} | |||
{{ps |નર્સ : અને ગોળીની શીશી દર્દીની પાસેના ટેબલ પર પડી હતી. હજી પણ ત્યાં જ છે… એને હું અડી નથી. દર્દી રાતે ઊઠીને કબાટમાંથી ગોળી શોધી લે એમ તો તમે નહીં જ માનો. એને એકાએક જડે પણ નહીં… | {{ps |નર્સ : અને ગોળીની શીશી દર્દીની પાસેના ટેબલ પર પડી હતી. હજી પણ ત્યાં જ છે… એને હું અડી નથી. દર્દી રાતે ઊઠીને કબાટમાંથી ગોળી શોધી લે એમ તો તમે નહીં જ માનો. એને એકાએક જડે પણ નહીં… | ||
{{ps |ડૉક્ટર : તમે કદાચ અહીં ભૂલી ગયાં હો. | {{ps |ડૉક્ટર : તમે કદાચ અહીં ભૂલી ગયાં હો.}} | ||
{{ps |નર્સ : તમે જાણો છો કે હું મારા કામમાં ખૂબ જ ચોક્કસ છું. શીશી દર્દીની પાસે રાખું એવી હું બેદરકાર તો નથી જ. | {{ps |નર્સ : તમે જાણો છો કે હું મારા કામમાં ખૂબ જ ચોક્કસ છું. શીશી દર્દીની પાસે રાખું એવી હું બેદરકાર તો નથી જ.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : ઠીક, તો તમને કોના પર શંકા આવે છે? | {{ps |ડૉક્ટર : ઠીક, તો તમને કોના પર શંકા આવે છે?}} | ||
{{ps |નર્સ : એ શોધવાનું કામ મારું નથી. | {{ps |નર્સ : એ શોધવાનું કામ મારું નથી.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : ત્યારે તમે કરવા શું માંગો છો? | {{ps |ડૉક્ટર : ત્યારે તમે કરવા શું માંગો છો?}} | ||
{{ps |નર્સ : કંઈ જ નહીં, ડૉક્ટર, ફક્ત ખરી હકીકત શી છે તે જ જાણવાની મારી સ્વાભાવિક જિજ્ઞાસા છે. મારી ફરજનું મને ભાન છે. ગોળી આપનાર છટકી જાય તો એનો ચણચણાટ છે. | {{ps |નર્સ : કંઈ જ નહીં, ડૉક્ટર, ફક્ત ખરી હકીકત શી છે તે જ જાણવાની મારી સ્વાભાવિક જિજ્ઞાસા છે. મારી ફરજનું મને ભાન છે. ગોળી આપનાર છટકી જાય તો એનો ચણચણાટ છે.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : પણ ધારો કે તમારી શંકા ખરી હોય તો ગોળી આપનાર બાટલી અહીં તો રાખી જ ન મૂકે! મરનારની ઇચ્છા વિના તો એ ગોળી ન જ લે. | {{ps |ડૉક્ટર : પણ ધારો કે તમારી શંકા ખરી હોય તો ગોળી આપનાર બાટલી અહીં તો રાખી જ ન મૂકે! મરનારની ઇચ્છા વિના તો એ ગોળી ન જ લે.}} | ||
{{ps |નર્સ : આપનારમાં એટલી આવડત ઓછી પણ હોય. | {{ps |નર્સ : આપનારમાં એટલી આવડત ઓછી પણ હોય.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : પણ લેનારની મરજી વિષે શું? | {{ps |ડૉક્ટર : પણ લેનારની મરજી વિષે શું?}} | ||
{{ps |નર્સ : લેનારને પટાવવામાં આવ્યું હોય… એને જૂઠું કહી છેતરવામાં આવ્યું હોય… ના ડૉક્ટર! એવા વિચારો હું નથી કરતી. મારી ફરજ તો હકીકત છે તે તરફ તમારું ધ્યાન ખેંચવાની છે અને એમાં હવે સત્ય શું છે તે જાણવાની છે. | {{ps |નર્સ : લેનારને પટાવવામાં આવ્યું હોય… એને જૂઠું કહી છેતરવામાં આવ્યું હોય… ના ડૉક્ટર! એવા વિચારો હું નથી કરતી. મારી ફરજ તો હકીકત છે તે તરફ તમારું ધ્યાન ખેંચવાની છે અને એમાં હવે સત્ય શું છે તે જાણવાની છે.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : દવાની બાટલીઓનું કબાટ ખુલ્લું જ રહે છે, એને ચાવી જ નથી. | {{ps |ડૉક્ટર : દવાની બાટલીઓનું કબાટ ખુલ્લું જ રહે છે, એને ચાવી જ નથી.}} | ||
{{ps |નર્સ : ના રાખવી જોઈએ. પણ સાધારણ રીતે આપણે અહીં નથી રાખતાં એ તો તમે જાણો છો. | {{ps |નર્સ : ના રાખવી જોઈએ. પણ સાધારણ રીતે આપણે અહીં નથી રાખતાં એ તો તમે જાણો છો.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : રાતના દસ અને બેની વચ્ચે કોઈ દરદીની પાસે આવી ગયું હોય એમ તમે કહો છો? | {{ps |ડૉક્ટર : રાતના દસ અને બેની વચ્ચે કોઈ દરદીની પાસે આવી ગયું હોય એમ તમે કહો છો? | ||
{{ps |નર્સ : એવી મને શંકા છે. | {{ps |નર્સ : એવી મને શંકા છે.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : ભૂધર! તું આટલા વરસથી ઘરમાં કામ કરે છે. તારે આ બાબતમાં કહેવાનું છે? તેં રાતે કોઈને બહારથી આવતાં જોયાં? | {{ps |ડૉક્ટર : ભૂધર! તું આટલા વરસથી ઘરમાં કામ કરે છે. તારે આ બાબતમાં કહેવાનું છે? તેં રાતે કોઈને બહારથી આવતાં જોયાં?}} | ||
{{ps |ભૂધર : ડૉક્ટરસાહેબ! આ તો ભારે થઈ કહેવાય… દાઝ્યા પર ડામ…! ભાઈને તો મેં જનમથી ઉછેર્યા છે. ભાઈનો વાળ વાંકો કરવા કોઈ અમથુંય આવી ચઢે તો એનો ટાંટિયો ભાંગી નાંખું. રાતે તો કોઈ આવ્યું નથી. બહારની આખી રાતની મારી ચોકી સાબૂદ. ઓ ભગવાન! આ તો ભારે થઈ. | {{ps |ભૂધર : ડૉક્ટરસાહેબ! આ તો ભારે થઈ કહેવાય… દાઝ્યા પર ડામ…! ભાઈને તો મેં જનમથી ઉછેર્યા છે. ભાઈનો વાળ વાંકો કરવા કોઈ અમથુંય આવી ચઢે તો એનો ટાંટિયો ભાંગી નાંખું. રાતે તો કોઈ આવ્યું નથી.બહારની આખી રાતની મારી ચોકી સાબૂદ. ઓ ભગવાન! આ તો ભારે થઈ.}} | ||
{{ps |ડૉક્ટર : કાલે રાતે ચોકી પર તું જ હતો? | {{ps |ડૉક્ટર : કાલે રાતે ચોકી પર તું જ હતો?}} | ||
{{ps |ભૂધર : ચાર દી પહેલાં ભાઈ દુખે રડતા હતા તે રાતનો હું જરીકે સૂતો નથી. મને તો કાંઈ સમજાતું નથી, ડૉક્ટરસાહેબ! | {{ps |ભૂધર : ચાર દી પહેલાં ભાઈ દુખે રડતા હતા તે રાતનો હું જરીકે સૂતો નથી. મને તો કાંઈ સમજાતું નથી, ડૉક્ટરસાહેબ!}} | ||
{{ps |નરેન : સિસ્ટર! તમે તો ભારે કરી. ઘરના માણસોને તો તમે ઓળખો છો. નોકરમાં રાતે ભૂધર, બહારનો બહાર, એ અહીં ફરકતો નથી. ત્યારે તને… તમને શું મારા પર શંકા આવે છે? | {{ps |નરેન : સિસ્ટર! તમે તો ભારે કરી. ઘરના માણસોને તો તમે ઓળખો છો. નોકરમાં રાતે ભૂધર, બહારનો બહાર, એ અહીં ફરકતો નથી. ત્યારે તને… તમને શું મારા પર શંકા આવે છે?}} | ||
{{ps |નર્સ : મને મરણ વિષે શંકા આવે છે. હું એની તપાસ કરાવવા માગું છું. | {{ps |નર્સ : મને મરણ વિષે શંકા આવે છે. હું એની તપાસ કરાવવા માગું છું. | ||
{{ps |નરેન : અને બને તો એ ખટલામાં મને સંડોવી હેરાન કરવાનો ઇરાદો સેવો છો? | {{ps |નરેન : અને બને તો એ ખટલામાં મને સંડોવી હેરાન કરવાનો ઇરાદો સેવો છો? | ||