18,450
edits
કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – લાભશંકર ઠાકર/૪૪.પ્રશ્ન: Difference between revisions
કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – લાભશંકર ઠાકર/૪૪.પ્રશ્ન (view source)
Revision as of 10:44, 17 June 2022
, 10:44, 17 June 2022no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|૪૪.પ્રશ્ન|}} <poem> સર, આપે પૂછ્યું કે હું લંગડાઉં છું કેમ ? તે તો...") |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 32: | Line 32: | ||
પૂછતો રહ્યો છું હું. | પૂછતો રહ્યો છું હું. | ||
જેના ભૂતલમાં અંદર | જેના ભૂતલમાં અંદર | ||
:::: સદીઓથી ઊંઘતા | |||
પાપોને જગાડીને મેં પૂછ્યું છે | પાપોને જગાડીને મેં પૂછ્યું છે | ||
ને અજવાળાની નીકોમાં વહેતા | ને અજવાળાની નીકોમાં વહેતા | ||
| Line 64: | Line 64: | ||
ક્રૂર નથી હું. | ક્રૂર નથી હું. | ||
છું તો છું મજબૂર. | છું તો છું મજબૂર. | ||
:::: શૂર નથી | |||
ધડથી છૂટા પડ્યા પછીયે તાક્યા કરતી આંખોવાળો તે | ધડથી છૂટા પડ્યા પછીયે તાક્યા કરતી આંખોવાળો તે | ||
જે આયાનમાં ઊભો છે | જે આયાનમાં ઊભો છે | ||
| Line 83: | Line 83: | ||
હા, સર તટ ઉત્તરનો આવે તો ના નૌકાનું કામ. | હા, સર તટ ઉત્તરનો આવે તો ના નૌકાનું કામ. | ||
ના નદિઓના | ના નદિઓના | ||
:::: સદીઓના હિસાબનું | |||
કંઈ કામ. | કંઈ કામ. | ||
ના સર, હું મનરંજનવિદ્ધ નથી. | ના સર, હું મનરંજનવિદ્ધ નથી. | ||
| Line 90: | Line 90: | ||
ચાલ્યાં કર્યું છે એમ નથી. | ચાલ્યાં કર્યું છે એમ નથી. | ||
યથાસમય અટકી ગયો છું | યથાસમય અટકી ગયો છું | ||
:::: સ્વયં | |||
સ્વેચ્છાથી પરંપરાથી | સ્વેચ્છાથી પરંપરાથી | ||
:::: બટકી ગયો છું. | |||
અને જખમી થયેલો વાઘ ધસતી વખતે | અને જખમી થયેલો વાઘ ધસતી વખતે | ||
::::: શિકારીના | |||
ભાલાને | ભાલાને | ||
| Line 105: | Line 105: | ||
મેં | મેં | ||
સતત મને ઉન્મૂલ કરી | સતત મને ઉન્મૂલ કરી | ||
:::: ખોદ્યો છે | |||
ધખનામાં ઉત્કટ | ધખનામાં ઉત્કટ | ||
જવાબની. | જવાબની. | ||
મારા જ લોહીમાં | મારા જ લોહીમાં | ||
:::: ભમી ભમીને ઘોંઘાટોમાં | |||
કાન | કાન | ||
મારા બહેરા થઈ ગયા છે. | મારા બહેરા થઈ ગયા છે. | ||
મેં કર્મ માત્રને બાળ્યાં છે | મેં કર્મ માત્રને બાળ્યાં છે | ||
:::: નિર્લિપ્ત થવા | |||
મરી દૃષ્ટિસૃષ્ટિના | મરી દૃષ્ટિસૃષ્ટિના | ||
:::: વિસ્તારોમાં | |||
::::: રઝળી. | |||
દેશકાળને પરાધીન કરી મેં | દેશકાળને પરાધીન કરી મેં | ||
સ્વાધીન | સ્વાધીન | ||
::: સૂતેલી | |||
શ્રદ્ધાના આશયને અતલ | શ્રદ્ધાના આશયને અતલ | ||
:::: ઉલેચી નાખ્યો છે. | |||
કહ્યાગરી ભાષા આખી પર | કહ્યાગરી ભાષા આખી પર | ||
:::: ત્રાસ ત્રાસ | |||
વરતાવ્યો છે. | વરતાવ્યો છે. | ||
ધોરી માર્ગ ઉજ્જડ કરી નાખ્યા છે. | ધોરી માર્ગ ઉજ્જડ કરી નાખ્યા છે. | ||
:::::: કડાકા સાથે | |||
સિસૃક્ષાના ઘનઘોર | સિસૃક્ષાના ઘનઘોર | ||
:::: તૂટી પડ્યો છું – | |||
કાગળની હોડીમાં બેસી નીકળેલા | કાગળની હોડીમાં બેસી નીકળેલા | ||
અંતઃસ્રોતાનાં આભાાસી જળમાં – | અંતઃસ્રોતાનાં આભાાસી જળમાં – | ||
સદીઓથી સરતા | સદીઓથી સરતા | ||
:::: મંગળ જેવા | |||
વિશેષણોના પડઘાઓ પર. | વિશેષણોના પડઘાઓ પર. | ||
સંબંધોના સ્નેહસ્પર્શની | સંબંધોના સ્નેહસ્પર્શની | ||
:::::: માયાની મમતાની | |||
ઘટાટોપ મનઃસ્થલીઓ | ઘટાટોપ મનઃસ્થલીઓ | ||
:::::: મેં બાળી છે | |||
મારામાં ભડભડ | મારામાં ભડભડ | ||
:::: પામવા ઉત્તરને | |||
જિજ્ઞાસાથી ઝૂમ કરીને દૃષ્ટિને. | જિજ્ઞાસાથી ઝૂમ કરીને દૃષ્ટિને. | ||
પાપીનું વહાણ પણ સમુદ્ર તરી જાય છે. | પાપીનું વહાણ પણ સમુદ્ર તરી જાય છે. | ||
મેં તો પુણ્યના સમુદ્રને | મેં તો પુણ્યના સમુદ્રને | ||
:::::: આકંઠ | |||
પીધો છે અને | પીધો છે અને | ||
:::: મૂતરતાં | |||
::::: મૂતરતાં મારી તૃષિત તલપતી | |||
જિજ્ઞાસાને | જિજ્ઞાસાને | ||
તન્મય કરી છે | તન્મય કરી છે | ||
:::: અર્થોત્કટ | |||
એકાદશ ચાંપોને ચપચપ | એકાદશ ચાંપોને ચપચપ | ||
:::::: દબાવતાં – | |||
મારી ઘનઘોર બિનંગત એકલતાની | મારી ઘનઘોર બિનંગત એકલતાની | ||
:::::: લૅબમાં. | |||
યસ સર, અસ્તવ્યસ્તના ઍટમ્સને | યસ સર, અસ્તવ્યસ્તના ઍટમ્સને | ||
:::::: એના સબપાર્ટિકલ્સને | |||
નિશ્ચયના ચીપિયાથી પકડ્યા છે | નિશ્ચયના ચીપિયાથી પકડ્યા છે | ||
:::::: ઉત્તરને | |||
હસ્તામલક કરીને તાકવા. | હસ્તામલક કરીને તાકવા. | ||
અને સમજાવું છે : | અને સમજાવું છે : | ||
::::: ના ના, આ તો અટકચાળાં છે | |||
પલાયન છે | પલાયન છે | ||
પ્રશ્નથી દૂર જવાનાં, એને ભૂલી જવાનાં. | પ્રશ્નથી દૂર જવાનાં, એને ભૂલી જવાનાં. | ||
બૂરાઈ | બૂરાઈ | ||
કોઈ પણ બૂરાઈ | કોઈ પણ બૂરાઈ | ||
:::: નિત્ય રહેતી નથી તે સાચું. | |||
પણ અગેઇન તે તો આડવાત છે. | પણ અગેઇન તે તો આડવાત છે. | ||
પ્રશ્નનો ઉત્તર બૂરાઈમાં છુપાયો નથી | પ્રશ્નનો ઉત્તર બૂરાઈમાં છુપાયો નથી | ||
કે નથી છુપાયો ભલાઈમાં | કે નથી છુપાયો ભલાઈમાં | ||
સર, આ સ્વાનુભવની એરણના | સર, આ સ્વાનુભવની એરણના | ||
:::::: રણકારા છે. | |||
લાલસા છે, તૃષ્ણા છે | લાલસા છે, તૃષ્ણા છે | ||
::::: આમ અંદર છે | |||
તેથી તે બહાર છે. | તેથી તે બહાર છે. | ||
તેને અવળસવળ ઉથલાવી છે | તેને અવળસવળ ઉથલાવી છે | ||
:::::: અંદર | |||
પ્રતપ્ત ભડભડતા ભંડકિયામાં | પ્રતપ્ત ભડભડતા ભંડકિયામાં | ||
લાલચોળ | લાલચોળ | ||
જિજ્ઞાસાથી | જિજ્ઞાસાથી | ||
:::: અંતે તો ઠરી જવા. | |||
:::::: છતાં | |||
ઠરી ઠામ ક્યાં થઈ છે | ઠરી ઠામ ક્યાં થઈ છે | ||
::::: મારામાં | |||
સતત વીંઝતી પાંખોવાળી | સતત વીંઝતી પાંખોવાળી | ||
નિત્ય ઉજાગર આંખોવાળી | નિત્ય ઉજાગર આંખોવાળી | ||
:::::: ઝાંખોવાળી | |||
કાળી ધોળી કાબર ચીતરી | કાળી ધોળી કાબર ચીતરી | ||
:::::: આભાસોની | |||
સપાાટીઓને ચીખી ચીખીને | સપાાટીઓને ચીખી ચીખીને | ||
:::::: પીંખવાવાળી | |||
ઉત્કટ છતાં અનુત્કટ | ઉત્કટ છતાં અનુત્કટ | ||
::::: આમ | |||
અંગત છતાં બિનંગત મારી જિજ્ઞાસા. | અંગત છતાં બિનંગત મારી જિજ્ઞાસા. | ||
હા એ જાણે છે સમજે છે. | હા એ જાણે છે સમજે છે. | ||
લૉંગ શૉટથી ખસતા ખસતા | લૉંગ શૉટથી ખસતા ખસતા | ||
:::::: મિડ શૉટમાં | |||
તાકે છે | તાકે છે | ||
બ્રહ્મના અંડને ફૂટતું | બ્રહ્મના અંડને ફૂટતું | ||
ઉત્તરપંખીને પાંચ ખોલતું તાકે છે | ઉત્તરપંખીને પાંચ ખોલતું તાકે છે | ||
:::::: તરત | |||
ઝૂમ કરીને કલોઝઅપમાં | ઝૂમ કરીને કલોઝઅપમાં | ||
::::: ને | |||
કટ. | કટ. | ||
કલ્પનોત્તરો ઊડે છે નીલ નીલ નભમાં | કલ્પનોત્તરો ઊડે છે નીલ નીલ નભમાં | ||
:::::: ને નીચે | |||
મૌનમાં | મૌનમાં | ||
::: વાણીમાં | |||
સ્થલકાલસહિત વહેતી | સ્થલકાલસહિત વહેતી | ||
::: નદીઓનાં | |||
:::: સ્થળકાલરહિત | |||
વહેતાં ને કહેતાં | વહેતાં ને કહેતાં | ||
:::: વહેણમાં | |||
:::: માણસનાં. | |||
ને નિર્વિશેષ શેષને | ને નિર્વિશેષ શેષને | ||
:::: તાકે છે | |||
::::: કણ કણમાં | |||
કણ કણને | કણ કણને | ||
એક્સ્ટ્રીમ ક્લૉઝઅપમાં – | એક્સ્ટ્રીમ ક્લૉઝઅપમાં – | ||
:::: થરક્યા વગર. | |||
ચરકની કણીઓ છે | ચરકની કણીઓ છે | ||
:::: પંખીલોકની | |||
:::::: ધારેલા ઉત્ પછીના | |||
ઉત્તરની | ઉત્તરની | ||
ઉત્તમની | ઉત્તમની | ||
પાંખ વગર પણ ઊડતી | પાંખ વગર પણ ઊડતી | ||
::::: છાપાની ભાષામાં | |||
ને | ને | ||
કવિવરની આશામાાં | કવિવરની આશામાાં | ||
::::: જ્યાં | |||
અંડ થયું છે છિન્ન | અંડ થયું છે છિન્ન | ||
:::: ને ભિન્ન થયું છે પંડ | |||
સજીવ ધબકતા ઉત્તરપંખીનું | સજીવ ધબકતા ઉત્તરપંખીનું | ||
:::::: જે | |||
ચાંચ ખોલતું ચરકે છે | ચાંચ ખોલતું ચરકે છે | ||
ખળ ખળ વહી જતી અંતઃશ્રોતામાં. | ખળ ખળ વહી જતી અંતઃશ્રોતામાં. | ||
હા કવિઓ આજ સુધી | હા કવિઓ આજ સુધી | ||
:::::: આમ | |||
સતત ચરક્યા છે | સતત ચરક્યા છે | ||
:::::: ને ચરકે છે | |||
તે પાંખ વગર પણ ઉત્તરપંખી થઈ | તે પાંખ વગર પણ ઉત્તરપંખી થઈ | ||
:::::: ઊડવા માટે; | |||
જેથી ચરકી શકાય. | જેથી ચરકી શકાય. | ||
ઉત્સર્ગોના | ઉત્સર્ગોના | ||
::::: સર્ગોના સર્ગો રચી શકાય | |||
દુર્નિવાર અનુત્તરા | દુર્નિવાર અનુત્તરા | ||
:::::: જિજ્ઞાસાને | |||
ભૂલી જવા | ભૂલી જવા | ||
:::::: ભૂલી શકાય તો. | |||
ભૂલી જવાના અડાબીડ ઇતિહાસો છે, | ભૂલી જવાના અડાબીડ ઇતિહાસો છે, | ||
::::::: સર. | |||
પરના છે, પરાત્પરના છે. | પરના છે, પરાત્પરના છે. | ||
નરના છે, નારાયણના છે. | નરના છે, નારાયણના છે. | ||
:::::: તરતમનાં | |||
કીડિયારાં છે | કીડિયારાં છે | ||
:::::: ક્રમણભ્રમણ કરતાં | |||
લાઇનસર. | લાઇનસર. | ||
એકમાત્ર ગોપીજનવલ્લભને વરનારા છે | એકમાત્ર ગોપીજનવલ્લભને વરનારા છે | ||
ને વગર તરાપે ભવસાગર તરનારા છે. | ને વગર તરાપે ભવસાગર તરનારા છે. | ||
અન્યથા ભાંડ છે ભવાયા છે | અન્યથા ભાંડ છે ભવાયા છે | ||
:::::: ભૂલોકથી | |||
સ્વર્લોકમાં | સ્વર્લોકમાં | ||
:::: મલકારાથી | |||
:::::: પલકારામાં | |||
લઈ જનારા. | લઈ જનારા. | ||
કે વેદના વારાથી છે મારી | કે વેદના વારાથી છે મારી | ||
:::::: કરોળિયાની | |||
:::::::: તંતુજાળ | |||
જિજ્ઞાસાને જિવાડનારી | જિજ્ઞાસાને જિવાડનારી | ||
જે | જે | ||
જીવવા માટે હું ગળી જાઉં છું નિત્ય | જીવવા માટે હું ગળી જાઉં છું નિત્ય | ||
:::::: અને | |||
કાઢું છું બહાર પાછી | કાઢું છું બહાર પાછી | ||
:::::: જીવવા માટે | |||
::::::: નિત્ય. | |||
અનિત્યનાં અડાબીડ અહંજાળામાં | અનિત્યનાં અડાબીડ અહંજાળામાં | ||
આ ભક્ષ્યરહિત ભક્ષક એવી | આ ભક્ષ્યરહિત ભક્ષક એવી | ||
| Line 279: | Line 279: | ||
છે | છે | ||
પ્રશ્નની મજૂસને તાળું મારી | પ્રશ્નની મજૂસને તાળું મારી | ||
:::::: ચાવી ખોઈ નાખનારા | |||
મારા પડછાયા | મારા પડછાયા | ||
કરતાલસહિત અથડાતા | કરતાલસહિત અથડાતા | ||
:::::: મારા અનેકાન્તની | |||
અવઢવની ગલીઓમાં મને જ. | અવઢવની ગલીઓમાં મને જ. | ||
:::::: વળી કોઈ | |||
છે | છે | ||
કાનતંત્રથી રહિત કાનમાં | કાનતંત્રથી રહિત કાનમાં | ||
:::::: વગાડનારા | |||
મંત્રની ટોકરીઓ | મંત્રની ટોકરીઓ | ||
ડોકરીઓ છે શતસહસ્રજીવી ચાવતી સપનાંઓ | ડોકરીઓ છે શતસહસ્રજીવી ચાવતી સપનાંઓ | ||
ડાબલીઓ બોખીમાં | ડાબલીઓ બોખીમાં | ||
:::::: નિત્ય વૃદ્ધ | |||
ને | ને | ||
રુદ્ધ. | રુદ્ધ. | ||
અને છે અમૃત સમજીને | અને છે અમૃત સમજીને | ||
:::::: પાન કરનારાઓ | |||
નિજની અમરતકૂંપીમાંથી | નિજની અમરતકૂંપીમાંથી | ||
ધારોષ્ણ | ધારોષ્ણ | ||
| Line 305: | Line 305: | ||
સુપથ્યની ભાષામાં કથ કથ કરી કરીને | સુપથ્યની ભાષામાં કથ કથ કરી કરીને | ||
શોધું છું હું પથ. | શોધું છું હું પથ. | ||
:::::: અથથી ખસ્યો નથી આ | |||
તસુએ મારો રથ. | તસુએ મારો રથ. | ||
:::::: મનોરથ જોડીને | |||
સદીઓથી હણહણવું મારું મારામાં | સદીઓથી હણહણવું મારું મારામાં | ||
:::::: પદ પછાડતા | |||
ક્રિયા વગરનાં ક્રિયાપદોની જેમ. | ક્રિયા વગરનાં ક્રિયાપદોની જેમ. | ||
ઘાટ ઘડવાના યંત્ર | ઘાટ ઘડવાના યંત્ર | ||
:::::: તંત્ર | |||
:::::: ને મંત્ર | |||
પછીના અંતેના હેમના હેમ હોવાના | પછીના અંતેના હેમના હેમ હોવાના | ||
ને એને દૂરદર્શનથી જોવાના | ને એને દૂરદર્શનથી જોવાના | ||
:::::: ને | |||
નિજમાં નિમગ્ન નિજને | નિજમાં નિમગ્ન નિજને | ||
:::::: નિરંતર | |||
:::::::: ખોવાનાં | |||
પદ્માસનમાં | પદ્માસનમાં | ||
હજુ આ ક્ષણ સુધી હું નથી ગયો કચડાઈ. | હજુ આ ક્ષણ સુધી હું નથી ગયો કચડાઈ. | ||
રાઈનો દાણો છું | રાઈનો દાણો છું | ||
:::::: નગણ્ય | |||
:::::: સર્વથા તુચ્છ | |||
પણ પુચ્છ | પણ પુચ્છ | ||
::: પ્રશ્નની નાખે છે | |||
ડહોળી | ડહોળી | ||
મન્વંતરના મનમંથનજળ અંધકારમાં | મન્વંતરના મનમંથનજળ અંધકારમાં | ||
:::::::: મારા | |||
થંભ થયેલાં. | થંભ થયેલાં. | ||
સત્ પણ નથી અને અસત્ પણ નથી. | સત્ પણ નથી અને અસત્ પણ નથી. | ||
| Line 337: | Line 337: | ||
નિત્ય પણ નથી અને અનિત્ય પણ નથી. | નિત્ય પણ નથી અને અનિત્ય પણ નથી. | ||
કોઈ દિશાએથી શુભ | કોઈ દિશાએથી શુભ | ||
:::::: કે અશુભ | |||
સુંદર કે અસુંદર | સુંદર કે અસુંદર | ||
:::::: અવાજ | |||
આવતો નથી. | આવતો નથી. | ||
આવતો હોય તો સંભળાતો નથી. | આવતો હોય તો સંભળાતો નથી. | ||
| Line 347: | Line 347: | ||
છે જળ | છે જળ | ||
દુર્નિવાર બળથી પૂછીને | દુર્નિવાર બળથી પૂછીને | ||
:::::: પછડાતો બંબાકાર | |||
પળ પળ મારામાં માણસમાં. | પળ પળ મારામાં માણસમાં. | ||
મને અને આ તને | મને અને આ તને | ||
:::::: સતત | |||
તરડાયેલાં ખરડાયેલાં ખંડ ખંડ ખંડિત | તરડાયેલાં ખરડાયેલાં ખંડ ખંડ ખંડિત | ||
:::::: દર્પણમાં | |||
ભાષાના : શા માટે હા પૂછ્યા કરું છું હું ? | ભાષાના : શા માટે હા પૂછ્યા કરું છું હું ? | ||
મેં કમિટ કર્યું છે શું ? | મેં કમિટ કર્યું છે શું ? | ||
{{Right|(મેં કમિટ કર્યું છે શું?, ૨૦૦૪, પૃ. 1૦૪-11૬)}} | {{Right|(મેં કમિટ કર્યું છે શું?, ૨૦૦૪, પૃ. 1૦૪-11૬)}} | ||
</poem> | </poem> | ||
<br> | |||
{{HeaderNav2 | |||
|previous = ૪૩.ઘેટું છે | |||
|next = ૪૫.આંખની ઉઘાડ-વાસમાં | |||
}} | |||