887
edits
અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/ન્હાનાલાલ દ. કવિ/પિતૃતર્પણ: Difference between revisions
અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/ન્હાનાલાલ દ. કવિ/પિતૃતર્પણ (view source)
Revision as of 09:25, 21 June 2021
, 09:25, 21 June 2021no edit summary
HardikSoni (talk | contribs) (Created page with "<poem> {{Center|'' '''૧''' બાર બાર ગયાં વર્ષો રાત્રીઓ પડતાં સૂની, બાર બાર રહ્યાં વર...") |
HardikSoni (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 13: | Line 13: | ||
એમ જીવનના સર્વે આથમ્યા દિન ઉગિયા.<br> | એમ જીવનના સર્વે આથમ્યા દિન ઉગિયા.<br> | ||
વસન્તે ને વસન્તે જ બોલે છે બોલ કોકિલા, | વસન્તે ને વસન્તે જ બોલે છે બોલ કોકિલા, | ||
આત્મામાં એમ બોલે છે વસન્તે આપની લીલા. | આત્મામાં એમ બોલે છે વસન્તે આપની લીલા. | ||
૨ | '''૨''' | ||
પિતાજી! પત્ર ને પુષ્પે એ જ આવી વસન્ત આ, | પિતાજી! પત્ર ને પુષ્પે એ જ આવી વસન્ત આ, | ||
ટ્હૌકે છે કોકિલા, એવાં ટ્હૌકે છે સ્મરણો, અહા! | ટ્હૌકે છે કોકિલા, એવાં ટ્હૌકે છે સ્મરણો, અહા!<br> | ||
આંબાની ડાળ મ્હોરી, ને આત્માય મુજ મ્હોરિયો; | આંબાની ડાળ મ્હોરી, ને આત્માય મુજ મ્હોરિયો; | ||
ગાય છે સાધુ ને સન્તો હરિની રસહોરીઓ. | ગાય છે સાધુ ને સન્તો હરિની રસહોરીઓ.<br> | ||
હુંય તે લઈ આ વીણા સ્મરૂં છું ગુણ આપના : | હુંય તે લઈ આ વીણા સ્મરૂં છું ગુણ આપના : | ||
પુણ્યશ્લોક પિતા! મન્ત્રો જપું છું પિતૃજાપના. | પુણ્યશ્લોક પિતા! મન્ત્રો જપું છું પિતૃજાપના. | ||
૩ | '''૩''' | ||
વીતતી દીર્ઘ રાત્રી, ને થતો પ્હરોડ દેશમાં, | વીતતી દીર્ઘ રાત્રી, ને થતો પ્હરોડ દેશમાં, | ||
એ પ્હરોડે ઉગ્યા આપ આશાવાદી અરૂણ શા. | એ પ્હરોડે ઉગ્યા આપ આશાવાદી અરૂણ શા.<br> | ||
છાયા તો વડલા જેવી, ભાવ તો નદના સમ; | છાયા તો વડલા જેવી, ભાવ તો નદના સમ; | ||
દેવોના ધામના જેવું હૈડું જાણે હિમાલય! | દેવોના ધામના જેવું હૈડું જાણે હિમાલય!<br> | ||
બુદ્ધિવૈભવ, ને આસ્થા, આશા, રસ, ઉદારતા; | બુદ્ધિવૈભવ, ને આસ્થા, આશા, રસ, ઉદારતા; | ||
એ દૈવી દીપમાલાનાં અન્તરે તેજ રાજતાં. | એ દૈવી દીપમાલાનાં અન્તરે તેજ રાજતાં.<br> | ||
આપ અમૃતના જાયા, ધાવણે અમૃતે દીધાં; | આપ અમૃતના જાયા, ધાવણે અમૃતે દીધાં; | ||
ને તેથી અમૃતમીઠાં આપનાં કવિતો હતાં. | ને તેથી અમૃતમીઠાં આપનાં કવિતો હતાં.<br> | ||
ડાહ્યા પુત્ર જ ડાહ્યાના, અંગોઅંગે ઉરે પણ, | ડાહ્યા પુત્ર જ ડાહ્યાના, અંગોઅંગે ઉરે પણ, | ||
મન વાણી કર્મમાંયે, ઝરે નિત્યે ડ્હાપણ. | મન વાણી કર્મમાંયે, ઝરે નિત્યે ડ્હાપણ.<br> | ||
વીરા જયકુમારીના, જમાવ્યો જય લોકમાં; | વીરા જયકુમારીના, જમાવ્યો જય લોકમાં; | ||
ને દિનકરના ભાઈ, પ્રતાપી ભાસ્કર સમા. | ને દિનકરના ભાઈ, પ્રતાપી ભાસ્કર સમા.<br> | ||
દેવાનન્દે રમતા તે દેવાનન્દ ગુરુથી આ; | દેવાનન્દે રમતા તે દેવાનન્દ ગુરુથી આ; | ||
પામીને કાવ્યની દીક્ષા દીપ્યા દેવકુમાર શા. | પામીને કાવ્યની દીક્ષા દીપ્યા દેવકુમાર શા.<br> | ||
ભર્યો ઉત્સાહી એ કંઠ મેઘના સમ ગાજતો, | ભર્યો ઉત્સાહી એ કંઠ મેઘના સમ ગાજતો, | ||
યશસ્વી વાણીનો એહ પ્રોત્સાહી બોલ આથમ્યો. | યશસ્વી વાણીનો એહ પ્રોત્સાહી બોલ આથમ્યો.<br> | ||
શ્વેત વસ્ત્રો સદા ધાર્યાં, પ્રાણની શ્વેત પાંખ શાં; | શ્વેત વસ્ત્રો સદા ધાર્યાં, પ્રાણની શ્વેત પાંખ શાં; | ||
તેજવાઘા સજી જાણે ફિરિશ્તો કો મનુષ્યમાં. | તેજવાઘા સજી જાણે ફિરિશ્તો કો મનુષ્યમાં.<br> | ||
નમ્ર ને નમતા, ત્હોયે શૈલ શી દૃઢતા હતી; | નમ્ર ને નમતા, ત્હોયે શૈલ શી દૃઢતા હતી; | ||
ચાલ ધીમી ધીમી, ત્હોયે ખંતથી વેગીલી ગતિ. | ચાલ ધીમી ધીમી, ત્હોયે ખંતથી વેગીલી ગતિ.<br> | ||
હાથે પીતળપટ્ટાળી શ્યામ સીસમલાકડી: | હાથે પીતળપટ્ટાળી શ્યામ સીસમલાકડી: | ||
બાંધી રાખી શું સંકેલી સેના સેતાનની લ્હડી! | બાંધી રાખી શું સંકેલી સેના સેતાનની લ્હડી!<br> | ||
પૂર્યાં છે દુ :ખ ને પાપ મનુષ્યે જગમાં રૂડા, | પૂર્યાં છે દુ :ખ ને પાપ મનુષ્યે જગમાં રૂડા, | ||
પાડ્યા છે અન્ધારના પાટા તેજસ્વી વિશ્વમાં વડા. | પાડ્યા છે અન્ધારના પાટા તેજસ્વી વિશ્વમાં વડા.<br> | ||
દીઠું એ સૌ દીર્ઘકાલ, સુધાર્યું સુધાર્યુંય તે; | દીઠું એ સૌ દીર્ઘકાલ, સુધાર્યું સુધાર્યુંય તે; | ||
પછી સંસારવાડીથી સંકેલી લીધ દૃષ્ટિને. | પછી સંસારવાડીથી સંકેલી લીધ દૃષ્ટિને.<br> | ||
બહુ વર્ષો સુધી આપે મૂલવ્યાં મોતી બ્હારનાં; | બહુ વર્ષો સુધી આપે મૂલવ્યાં મોતી બ્હારનાં; | ||
પછી પારખવા પેઠા આત્માના દરિયાવમાં. | પછી પારખવા પેઠા આત્માના દરિયાવમાં.<br> | ||
ઘૂમતાં સૌ દિશે ત્હેને ધાર્યાં એક સમાધિમાં, | ઘૂમતાં સૌ દિશે ત્હેને ધાર્યાં એક સમાધિમાં, | ||
વળી બ્રહ્માંડથી ચક્ષુ પરોવ્યાં પરમેશમાં; | વળી બ્રહ્માંડથી ચક્ષુ પરોવ્યાં પરમેશમાં;<br> | ||
વિધિએ ભાગ્યરેખા શું દોરી કુંકુમકેસરે! | વિધિએ ભાગ્યરેખા શું દોરી કુંકુમકેસરે! | ||
ઉજ્જ્વળા ભાલમાં એવી રેખા તિલકની તરે. | ઉજ્જ્વળા ભાલમાં એવી રેખા તિલકની તરે.<br> | ||
સ્મિતની સુન્દરતાના કપોલે અંકુરો ઊભા; | સ્મિતની સુન્દરતાના કપોલે અંકુરો ઊભા; | ||
મધુરાં હાસ્યની દીપે મુખડે મધુરી પ્રભા; | મધુરાં હાસ્યની દીપે મુખડે મધુરી પ્રભા;<br> | ||
આત્માનું તેજ વીંધીને રોમ રોમ, વિકાસતું; | આત્માનું તેજ વીંધીને રોમ રોમ, વિકાસતું; | ||
બ્રહ્મર્ષિ! આપને દેહે બ્રહ્મવર્ચસ્ વિલાસતું. | બ્રહ્મર્ષિ! આપને દેહે બ્રહ્મવર્ચસ્ વિલાસતું.<br> | ||
વેદ જેવા મહાભાવ, દેવ શા દિવ્ય કાન્તિના, | વેદ જેવા મહાભાવ, દેવ શા દિવ્ય કાન્તિના, | ||
પ્રકાશે પરમાનન્દે એવી અખંડ શાન્તિના. | પ્રકાશે પરમાનન્દે એવી અખંડ શાન્તિના.<br> | ||
આદ્ય દ્રષ્ટા આ યુગના, કવિ છો, સૂત્રકાર છો: | આદ્ય દ્રષ્ટા આ યુગના, કવિ છો, સૂત્રકાર છો: | ||
ને નવજીવન કેરા ઋષિ છો, સ્મૃતિકાર છો. | ને નવજીવન કેરા ઋષિ છો, સ્મૃતિકાર છો.<br> | ||
ભવિષ્યવેત્તા, આચાર્ય, પેગમ્બર પ્રભુ તણા; | ભવિષ્યવેત્તા, આચાર્ય, પેગમ્બર પ્રભુ તણા; | ||
નવીન ગુર્જરાષ્ટ્રે એ ગજાવી ગેબી ઘોષણા. | નવીન ગુર્જરાષ્ટ્રે એ ગજાવી ગેબી ઘોષણા.<br> | ||
ભભૂકી અગ્નિ શા આપે વનો ભસ્મ નથી કીધાં: | ભભૂકી અગ્નિ શા આપે વનો ભસ્મ નથી કીધાં: | ||
ત્હમે વર્ષા સમા વર્ષ્યા, ચન્દ્ર જેમ સીંચી સુધા. | ત્હમે વર્ષા સમા વર્ષ્યા, ચન્દ્ર જેમ સીંચી સુધા.<br> | ||
સ્હવારે સ્હાંજરે જેવો તપે ભાનુ દિને દિને, | સ્હવારે સ્હાંજરે જેવો તપે ભાનુ દિને દિને, | ||
શીળા શીળે તપ્યા તેમ, દઝાડ્યા નહિ કોઈને. | શીળા શીળે તપ્યા તેમ, દઝાડ્યા નહિ કોઈને.<br> | ||
મહામૂલાં દીધાં રત્નો પૂર્વજે પૂર્વકાલમાં, | મહામૂલાં દીધાં રત્નો પૂર્વજે પૂર્વકાલમાં, | ||
પારખી પારખી તેહ સંરક્ષ્યા, પ્રાણની સમા. | પારખી પારખી તેહ સંરક્ષ્યા, પ્રાણની સમા.<br> | ||
ને નવયુગની ખીલે પુષ્પે પુષ્પે વસન્ત આ, | ને નવયુગની ખીલે પુષ્પે પુષ્પે વસન્ત આ, | ||
સંઘરી પીમળો સૌની તેહનાં મધ સારવ્યાં. | સંઘરી પીમળો સૌની તેહનાં મધ સારવ્યાં.<br> | ||
ધીરગમ્ભીર નેતા, ને દીર્ઘદર્શી ત્હમે ઘણા; | ધીરગમ્ભીર નેતા, ને દીર્ઘદર્શી ત્હમે ઘણા; | ||
બોધી તેથી દક્ષતાથી ધીરે ધીરે સુધારણા : | બોધી તેથી દક્ષતાથી ધીરે ધીરે સુધારણા :<br> | ||
વિદ્યા ને સંપનાં સૂત્રો, કલાકૌશલ્ય ઓપતાં, | વિદ્યા ને સંપનાં સૂત્રો, કલાકૌશલ્ય ઓપતાં, | ||
ને સંસ્થાનસુધારો, ને દેશનાં હિત દીપતાં; | ને સંસ્થાનસુધારો, ને દેશનાં હિત દીપતાં;<br> | ||
પુણ્યભાવ, સદાચાર, ભક્તિ, ને પરમાર્થ, ને | પુણ્યભાવ, સદાચાર, ભક્તિ, ને પરમાર્થ, ને | ||
સાત્ત્વિક સ્નેહના મન્ત્રો, ધર્મઔદાર્ય: સર્વ તે. | સાત્ત્વિક સ્નેહના મન્ત્રો, ધર્મઔદાર્ય: સર્વ તે.<br> | ||
વધે સંસારની શોભા, પ્રભા ને પ્રભુતા વધે, | વધે સંસારની શોભા, પ્રભા ને પ્રભુતા વધે, | ||
ગાયાં છે દેહ આત્માનાં સૂક્તો ઉન્નતિનાં બધે. | ગાયાં છે દેહ આત્માનાં સૂક્તો ઉન્નતિનાં બધે.<br> | ||
રાજા અને પ્રજા કેરૂં એક છે હિત, તે લહી; | રાજા અને પ્રજા કેરૂં એક છે હિત, તે લહી; | ||
ઉછેર્યું એ સદા આપે, શીખ બન્નેયને દઈ. | ઉછેર્યું એ સદા આપે, શીખ બન્નેયને દઈ.<br> | ||
સ્વીકાર્યા સ્નેહી રાજાએ, પ્રજાએ પ્રેમી પારખ્યા; | સ્વીકાર્યા સ્નેહી રાજાએ, પ્રજાએ પ્રેમી પારખ્યા; | ||
બે બાહુ અંગના એક, ત્હમારે તેમ તે સખા. | બે બાહુ અંગના એક, ત્હમારે તેમ તે સખા.<br> | ||
પ્રતિભા, રાજ્યની આસ્થા, ઉજ્જ્વળી દેશભક્તિની, | પ્રતિભા, રાજ્યની આસ્થા, ઉજ્જ્વળી દેશભક્તિની, | ||
મૂર્તિ આપ હતા મોંઘી, શ્રદ્ધાની અર્ચના ભીની. | મૂર્તિ આપ હતા મોંઘી, શ્રદ્ધાની અર્ચના ભીની.<br> | ||
પોતાનું માનતા શ્રેષ્ઠ, મુમુક્ષુ પરના હતા; | પોતાનું માનતા શ્રેષ્ઠ, મુમુક્ષુ પરના હતા; | ||
સારગ્રાહી સદા તેથી સૌમાંથી સાર શોધતા. | સારગ્રાહી સદા તેથી સૌમાંથી સાર શોધતા.<br> | ||
પુરાણા સંપ્રદાયોમાં શુદ્ધ પવિત્ર જે વિભુ, | પુરાણા સંપ્રદાયોમાં શુદ્ધ પવિત્ર જે વિભુ, | ||
પરમ્ ધર્મ ત્હમારો તે સ્વામી નારાયણ પ્રભુ. | પરમ્ ધર્મ ત્હમારો તે સ્વામી નારાયણ પ્રભુ.<br> | ||
વિદેશીઓમાં વસ્યો દેશી થઈ, ત્હેમાં લીધો રસ, | વિદેશીઓમાં વસ્યો દેશી થઈ, ત્હેમાં લીધો રસ, | ||
પરમ્ મિત્ર ત્હમારો જ તે મહાભાવ ફાર્બસ. | પરમ્ મિત્ર ત્હમારો જ તે મહાભાવ ફાર્બસ.<br> | ||
જે ન્હાના ભાઈ હિન્દુના, ઇસ્લામી ખ્રિસ્તી પારસી, | જે ન્હાના ભાઈ હિન્દુના, ઇસ્લામી ખ્રિસ્તી પારસી, | ||
સૌ શું સ્નેહ દીધો-લીધો, હૈડે હૈડાં હસી હસી. | સૌ શું સ્નેહ દીધો-લીધો, હૈડે હૈડાં હસી હસી.<br> | ||
સહસ્ર ધારથી જેમ વર્ષે છે મેઘની ઝડી, | સહસ્ર ધારથી જેમ વર્ષે છે મેઘની ઝડી, | ||
લોકમાં વર્ષતાં તેમ આપના આત્મનાં અમી. | લોકમાં વર્ષતાં તેમ આપના આત્મનાં અમી.<br> | ||
સિન્ધુ પ્રત્યે વહે જેવી ઊર્મિઓ નદીઓ તણી, | સિન્ધુ પ્રત્યે વહે જેવી ઊર્મિઓ નદીઓ તણી, | ||
લોકના હેતનાં પૂર વ્હેતાં ત્હેવાં તમો ભણી. | લોકના હેતનાં પૂર વ્હેતાં ત્હેવાં તમો ભણી.<br> | ||
સારપ આશિષો વ્હોરી જનોમાં શુભ નામના, | સારપ આશિષો વ્હોરી જનોમાં શુભ નામના, | ||
સંચર્યા લઈ સદ્ભાવો આપ અક્ષરધામમાં. | સંચર્યા લઈ સદ્ભાવો આપ અક્ષરધામમાં.<br> | ||
હતાં જીવન ને વાસ સદા મન્દિરછાયમાં, | હતાં જીવન ને વાસ સદા મન્દિરછાયમાં, | ||
આરતી પ્રેરણા દેતી કાવ્યસ્તોત્રોની આપનાં. | આરતી પ્રેરણા દેતી કાવ્યસ્તોત્રોની આપનાં.<br> | ||
આપે આયુષ્યમધ્યાહ્ન ગાળિયો પ્રભુકાર્યમાં, | આપે આયુષ્યમધ્યાહ્ન ગાળિયો પ્રભુકાર્યમાં, | ||
અને આયુષ્યની સન્ધ્યા ગાળી ગાતાં પ્રભુલીલા. | અને આયુષ્યની સન્ધ્યા ગાળી ગાતાં પ્રભુલીલા.<br> | ||
દેહના સુરથે સ્થાપી દેહી કેરો મહારથી, | દેહના સુરથે સ્થાપી દેહી કેરો મહારથી, | ||
ઇન્દ્રિયોના અશ્વ જોડી, લગામો વૃત્તિની ગૂંથી; | ઇન્દ્રિયોના અશ્વ જોડી, લગામો વૃત્તિની ગૂંથી;<br> | ||
વિવેક સારથી માંડી, અખંડ પ્રભુની દિશે, | વિવેક સારથી માંડી, અખંડ પ્રભુની દિશે, | ||
ત્હમે કીધી મહાયાત્રા વિશ્વના વિષયો વિશે. | ત્હમે કીધી મહાયાત્રા વિશ્વના વિષયો વિશે.<br> | ||
નિત્યે જીવનમાં યોગી, તત્ત્વચિન્તક ચિન્તને, | નિત્યે જીવનમાં યોગી, તત્ત્વચિન્તક ચિન્તને, | ||
શાણા સંસારી સંસારે, તપસ્વી જ તપોવને. | શાણા સંસારી સંસારે, તપસ્વી જ તપોવને.<br> | ||
ભક્તિદેશે મહાભક્ત, કૂંપળો ભાવની કુંળી : | ભક્તિદેશે મહાભક્ત, કૂંપળો ભાવની કુંળી : | ||
આપને આંબલે એમ ડાળીઓ સૌ ફળીફૂલી. | આપને આંબલે એમ ડાળીઓ સૌ ફળીફૂલી.<br> | ||
શું શું સંભારૂં? ને શી શી પૂજું પુણ્યવિભૂતિયે? | શું શું સંભારૂં? ને શી શી પૂજું પુણ્યવિભૂતિયે? | ||
પુણ્યાત્માનાં ઊંડાણો તો આભ જેવાં અગાધ છે. | પુણ્યાત્માનાં ઊંડાણો તો આભ જેવાં અગાધ છે. | ||
૪ | '''૪''' | ||
ને એવુંયે હતું જ્ય્હારે પડ્યો’તો પિતૃભાવથી, | ને એવુંયે હતું જ્ય્હારે પડ્યો’તો પિતૃભાવથી, | ||
વિસારી પિતૃપૂજા હું પડ્યો’તો પુણ્યલ્હાવથી. | વિસારી પિતૃપૂજા હું પડ્યો’તો પુણ્યલ્હાવથી.<br> | ||
બહૂ અવગણ્યા, તાત! અસત્કાર્યા, અનાદર્યા; | બહૂ અવગણ્યા, તાત! અસત્કાર્યા, અનાદર્યા; | ||
ને અપમાનને ગારે આ હાથે દેવ અર્ચિયા. | ને અપમાનને ગારે આ હાથે દેવ અર્ચિયા.<br> | ||
ખીજવ્યા, પજવ્યા પૂરા, કુમળું દિલ કાપિયું; | ખીજવ્યા, પજવ્યા પૂરા, કુમળું દિલ કાપિયું; | ||
ને ત્હમારા દિનો છેલ્લા ઝેર કીધા: સહુ ગયું. | ને ત્હમારા દિનો છેલ્લા ઝેર કીધા: સહુ ગયું.<br> | ||
ગયો તે યુગ મસ્તીનો ઝંઝાવાતો ગયા બધા, | ગયો તે યુગ મસ્તીનો ઝંઝાવાતો ગયા બધા, | ||
આપના મૃત્યુએ, તાત! આછાં નીર ઊંડાં કીધાં. | આપના મૃત્યુએ, તાત! આછાં નીર ઊંડાં કીધાં.<br> | ||
પાપની મોહિની પેખે, ન ત્હોયે મોહ પામતા, | પાપની મોહિની પેખે, ન ત્હોયે મોહ પામતા, | ||
પુરાણી ને પુણ્યવતી આર્યોની એ જ આર્યતા. | પુરાણી ને પુણ્યવતી આર્યોની એ જ આર્યતા.<br> | ||
જન્મની વેળ જે આપે સંચી’તી મુજ અન્તરે, | જન્મની વેળ જે આપે સંચી’તી મુજ અન્તરે, | ||
નિભાવ્યો આર્યતાએ એ, ને બચાવ્યો પ્રભુવરે. | નિભાવ્યો આર્યતાએ એ, ને બચાવ્યો પ્રભુવરે.<br> | ||
ભમે છે આ ગ્રહો આભે, કોઈ ત્હોયે નહીં પડે, | ભમે છે આ ગ્રહો આભે, કોઈ ત્હોયે નહીં પડે, | ||
ન છૂટે દાંડીથી, જોકે વીંઝણો રમણે ચ્હડે. | ન છૂટે દાંડીથી, જોકે વીંઝણો રમણે ચ્હડે.<br> | ||
રમીને ને ભમીને હું આવ્યો છું આપછાંયમાં: | રમીને ને ભમીને હું આવ્યો છું આપછાંયમાં: | ||
દેજો એ છાંયડી શીળી, દીધી છે જેમ કાય આ. | દેજો એ છાંયડી શીળી, દીધી છે જેમ કાય આ.<br> | ||
સૌ અળવીતરાંની એ ક્ષમાઓ, તાત! આપજો: | સૌ અળવીતરાંની એ ક્ષમાઓ, તાત! આપજો: | ||
ન જોશો માટીને દેવા! માનજો પંક પંકજો. | ન જોશો માટીને દેવા! માનજો પંક પંકજો. | ||
૫ | ૫ | ||
અન્ધારી રાત્રિએ ઊંડા શબ્દ હો અન્ધકારના, | અન્ધારી રાત્રિએ ઊંડા શબ્દ હો અન્ધકારના, | ||
બોલે છે ઉરમાં એવા શબ્દ કો ભૂતકાલના. | બોલે છે ઉરમાં એવા શબ્દ કો ભૂતકાલના.<br> | ||
ડોલાવે આત્મની જ્યોત ઝંઝાનિલો સ્મૃતિ તણા, | ડોલાવે આત્મની જ્યોત ઝંઝાનિલો સ્મૃતિ તણા, | ||
પ્રચંડ મોજે ઊછળે એ અવિરામ ઘોષણા, | પ્રચંડ મોજે ઊછળે એ અવિરામ ઘોષણા,<br> | ||
અદીઠા સિન્ધુની આવે ગર્જના ક્ષિતિજે તરી, | અદીઠા સિન્ધુની આવે ગર્જના ક્ષિતિજે તરી, | ||
ગર્જે છે પડછન્દા કો એવા અન્તર્ગુહા ભરી. | ગર્જે છે પડછન્દા કો એવા અન્તર્ગુહા ભરી.<br> | ||
ઘોરે જેવો મહાઘોરે ઘેરો તોફાનનો ધ્વનિ, | ઘોરે જેવો મહાઘોરે ઘેરો તોફાનનો ધ્વનિ, | ||
સમસ્ત જીવન કેરો ઘોરે એવો મહાધ્વનિ. | સમસ્ત જીવન કેરો ઘોરે એવો મહાધ્વનિ.<br> | ||
અને એ સ્મૃતિના ઉર્મિ, પડઘા ભૂતકાલના, | અને એ સ્મૃતિના ઉર્મિ, પડઘા ભૂતકાલના, | ||
ને બધા મૂંઝવે એવા બોલ જે મુજ બાલ્યના: | ને બધા મૂંઝવે એવા બોલ જે મુજ બાલ્યના:<br> | ||
તે સૌમાં તરતો, જાણે ચન્દ્રમા વ્યોમને જલે, | તે સૌમાં તરતો, જાણે ચન્દ્રમા વ્યોમને જલે, | ||
સુણ્યો આકાશવાણી શો, શાન્તિનો શબ્દ એક મ્હેં. | સુણ્યો આકાશવાણી શો, શાન્તિનો શબ્દ એક મ્હેં.<br> | ||
શમાવે પ્રભુના શબ્દો આ કોલાહલ વિશ્વનો, | શમાવે પ્રભુના શબ્દો આ કોલાહલ વિશ્વનો, | ||
એ શબ્દે એમ મ્હારોયે શમ્યો પોકાર ઉરનો. | એ શબ્દે એમ મ્હારોયે શમ્યો પોકાર ઉરનો.<br> | ||
વર્ષી માધુર્ય દેવોનું, અન્ધકાર ઉજાળતો, | વર્ષી માધુર્ય દેવોનું, અન્ધકાર ઉજાળતો, | ||
પુરાણાયે યુગોને એ ઓળંગી શબ્દ આવતો. | પુરાણાયે યુગોને એ ઓળંગી શબ્દ આવતો.<br> | ||
જ્યોત્સ્નાની ધારમાં જેવો ભર્યો મન્ત્ર સુધામય, | જ્યોત્સ્નાની ધારમાં જેવો ભર્યો મન્ત્ર સુધામય, | ||
એવો ગેબી સુણ્યો મન્ત્ર, पितृदेवो भव प्रिय! | એવો ગેબી સુણ્યો મન્ત્ર, पितृदेवो भव प्रिय! | ||
૬ | '''૬''' | ||
અધૂરી હા! અધૂરી છે એટલી એકલી ઋચા: | અધૂરી હા! અધૂરી છે એટલી એકલી ઋચા: | ||
અંકે લે ધરતી માતા, ભલે માર્તંડ હો ઊંચા. | અંકે લે ધરતી માતા, ભલે માર્તંડ હો ઊંચા.<br> | ||
નથી આશા વિના આયુ, નથી ડાળી વિના ફૂલ, | નથી આશા વિના આયુ, નથી ડાળી વિના ફૂલ, | ||
નથી પૃથ્વી વિના પાયો, નથી માતા વિના કુલ. | નથી પૃથ્વી વિના પાયો, નથી માતા વિના કુલ.<br> | ||
હજી તો આભમાં મ્હારા બાળુડો સૂર્ય ઉગતો, | હજી તો આભમાં મ્હારા બાળુડો સૂર્ય ઉગતો, | ||
બાળુડા બોલનો ખોળે કાલો કલ્લોલ જામતો; | બાળુડા બોલનો ખોળે કાલો કલ્લોલ જામતો;<br> | ||
દીઠો કે ન દીઠો ત્હેં તે, સુણ્યો કે ન સુણ્યો કંઈ, | દીઠો કે ન દીઠો ત્હેં તે, સુણ્યો કે ન સુણ્યો કંઈ, | ||
સંકેલી દેહની માયા વન્દીને વિશ્વને ગઈ. | સંકેલી દેહની માયા વન્દીને વિશ્વને ગઈ.<br> | ||
વીતિયાં સ્હાંજ ને વ્હાણાં તે પછી બહુ વર્ષનાં; | વીતિયાં સ્હાંજ ને વ્હાણાં તે પછી બહુ વર્ષનાં; | ||
ભૂલ્યો નથી હજી, માતા! હાસ્ય તે તુજ હર્ષનાં. | ભૂલ્યો નથી હજી, માતા! હાસ્ય તે તુજ હર્ષનાં.<br> | ||
આભના વર્ણથી આંજી વિશાળી તુજ આંખડી, | આભના વર્ણથી આંજી વિશાળી તુજ આંખડી, | ||
આભના ભેદમાં જોતી દૃષ્ટિ તે તાહરી વડી. | આભના ભેદમાં જોતી દૃષ્ટિ તે તાહરી વડી.<br> | ||
ભરેલા ભાવથી અંગે ડોલતી કુલહાથિણી; | ભરેલા ભાવથી અંગે ડોલતી કુલહાથિણી; | ||
ગૃહિણી ગુણવન્તી તું, મ્હોરે ચાંલ્લે સુહાગિણી. | ગૃહિણી ગુણવન્તી તું, મ્હોરે ચાંલ્લે સુહાગિણી.<br> | ||
સાદી શોભાથી શોભાતી, ધર્મીલી કુલધામની; | સાદી શોભાથી શોભાતી, ધર્મીલી કુલધામની; | ||
શામળે રંગ રંગેલી સેવિકા ઘનશ્યામની. | શામળે રંગ રંગેલી સેવિકા ઘનશ્યામની.<br> | ||
પ્રારબ્ધી પુણ્યશાળી, ને પાપપાવનકારિણી: | પ્રારબ્ધી પુણ્યશાળી, ને પાપપાવનકારિણી: | ||
ધૈર્યગામ્ભીર્યથી ધીંગી, દેવિ! તું દુ :ખહારિણી. | ધૈર્યગામ્ભીર્યથી ધીંગી, દેવિ! તું દુ :ખહારિણી.<br> | ||
હેતવાત્સલ્યનાં વ્હેણે હૈયાનું પૂર ગાજતું: | હેતવાત્સલ્યનાં વ્હેણે હૈયાનું પૂર ગાજતું: | ||
ધર્મમૂર્તિ પિતા મ્હારા, ભક્તિની મૂર્તિ માત! તું. | ધર્મમૂર્તિ પિતા મ્હારા, ભક્તિની મૂર્તિ માત! તું.<br> | ||
સદા સૌભાગ્યવન્તી ને સ્વામીસેવાપરાયણ; | સદા સૌભાગ્યવન્તી ને સ્વામીસેવાપરાયણ; | ||
વ્રતાળી, શાન્તિથી શીળી: એ જ ત્હારાં રસાયન. | વ્રતાળી, શાન્તિથી શીળી: એ જ ત્હારાં રસાયન.<br> | ||
નથી એ વીસર્યો ત્હારી ટૂંકી જીવનની કલા: | નથી એ વીસર્યો ત્હારી ટૂંકી જીવનની કલા: | ||
વિસારી વીસરે કેમ માતૃવાત્સલ્યની લીલા? | વિસારી વીસરે કેમ માતૃવાત્સલ્યની લીલા?<br> | ||
દૂધથી તાહરા ત્હેં જે સીંચી’તી પ્રાણમાં સુધા, | દૂધથી તાહરા ત્હેં જે સીંચી’તી પ્રાણમાં સુધા, | ||
નથી તે ઓસરી, માતા! વાધી ઉર્મિ અનેકધા. | નથી તે ઓસરી, માતા! વાધી ઉર્મિ અનેકધા.<br> | ||
ગુર્જરી વાડીમાં એક નદી રેવા અનુત્તમ: | ગુર્જરી વાડીમાં એક નદી રેવા અનુત્તમ: | ||
ગુર્જરી વાડીમાં તેમ માત રેવા અનુત્તમ. | ગુર્જરી વાડીમાં તેમ માત રેવા અનુત્તમ.<br> | ||
ઓ અભિજાત આર્યાઓ! ઓ આર્યો સહુ ભોમના; | ઓ અભિજાત આર્યાઓ! ઓ આર્યો સહુ ભોમના; | ||
સુણો આ વેદની ગાથા, મન્ત્ર આ પુર જોમના: | સુણો આ વેદની ગાથા, મન્ત્ર આ પુર જોમના: | ||
पितृदेवो भव, प्राज्ञ! मातृदेवो भव, प्रिय! | पितृदेवो भव, प्राज्ञ! मातृदेवो भव, प्रिय! | ||
સર્વે કુલાશ્રમો નિત્યે હજો એ ભાવનામય. | સર્વે કુલાશ્રમો નિત્યે હજો એ ભાવનામય. | ||
૭ | '''૭''' | ||
વિશાળી દુનિયા વીંટી ઘૂમે છે સિન્ધુ ગર્જતો, | વિશાળી દુનિયા વીંટી ઘૂમે છે સિન્ધુ ગર્જતો, | ||
તે સિન્ધુનાં ઊંડાં નીરે મુક્તાપુંજ વિરાજતો : | તે સિન્ધુનાં ઊંડાં નીરે મુક્તાપુંજ વિરાજતો :<br> | ||
ઘેરીને પૃથ્વીની પાળો પડી છે આભની ઘટા, | ઘેરીને પૃથ્વીની પાળો પડી છે આભની ઘટા, | ||
અહોરાત્ર તપે ત્હેમાં તેજના ગોલની છટા; | અહોરાત્ર તપે ત્હેમાં તેજના ગોલની છટા;<br> | ||
બાંધી બ્રહ્માંડની ઝાડી તે રીતે બ્રહ્મ રેલિયો, | બાંધી બ્રહ્માંડની ઝાડી તે રીતે બ્રહ્મ રેલિયો, | ||
ને બ્રહ્મજ્યોતિમાં નિત્યે પ્રકાશે પુણ્યશાળીઓ. | ને બ્રહ્મજ્યોતિમાં નિત્યે પ્રકાશે પુણ્યશાળીઓ.<br> | ||
પામીને તે બ્રહ્મજ્યોતિ, બ્રહ્મનાં તેજ ઝીલતાં, | પામીને તે બ્રહ્મજ્યોતિ, બ્રહ્મનાં તેજ ઝીલતાં, | ||
ખીલે છે પુણ્યને પુષ્પે માહરાં માત ને પિતા. | ખીલે છે પુણ્યને પુષ્પે માહરાં માત ને પિતા. | ||
૮ | ૮ | ||
ગુણાળી ગરવી માતા! પૂજ્ય બ્રહ્મર્ષિ ઓ પિતા! | ગુણાળી ગરવી માતા! પૂજ્ય બ્રહ્મર્ષિ ઓ પિતા! | ||
ધરું છું ચરણે તે આ સ્વીકારો ગુર્જરી ગીતા. | ધરું છું ચરણે તે આ સ્વીકારો ગુર્જરી ગીતા.<br> | ||
સૌ ઉપનિષદો કેરા ભાવ શી આપ જીંદગી, | સૌ ઉપનિષદો કેરા ભાવ શી આપ જીંદગી, | ||
ને ઉપનિષદોના સૌ સાર શી આ ગીતા ઝગી. | ને ઉપનિષદોના સૌ સાર શી આ ગીતા ઝગી.<br> | ||
એ જ સંવત્સરી આજે, થયા દેવ મનુ મટી : | એ જ સંવત્સરી આજે, થયા દેવ મનુ મટી : | ||
પાળું છું પર્વ, પૂજું છું ગુણો તાત! રટી રટી. | પાળું છું પર્વ, પૂજું છું ગુણો તાત! રટી રટી.<br> | ||
ભરી અંજલિ અશ્રુની કરૂં છું આ હું અર્પણ; | ભરી અંજલિ અશ્રુની કરૂં છું આ હું અર્પણ; | ||
સત્કારો સ્નેહની સેવા, પુત્રનું પિતૃતર્પણ. | સત્કારો સ્નેહની સેવા, પુત્રનું પિતૃતર્પણ.<br> | ||
અમોલાં બહુયે રત્નો શાસ્ત્રરત્નાકરે તરે; | અમોલાં બહુયે રત્નો શાસ્ત્રરત્નાકરે તરે; | ||
વીણીને એક મોંઘેરૂં પુત્ર આ પાવલે ધરે. | વીણીને એક મોંઘેરૂં પુત્ર આ પાવલે ધરે.<br> | ||
સદાયે રીઝવી આપે સેવી દેવી સરસ્વતી; | સદાયે રીઝવી આપે સેવી દેવી સરસ્વતી; | ||
આપના પુણ્યથી એહ આ ને આવી થતી કૃતિ. | આપના પુણ્યથી એહ આ ને આવી થતી કૃતિ.<br> | ||
તો ભૂલી ભૂતની ભૂલો, ભાળીને લક્ષ્ય ભાવિનો, | તો ભૂલી ભૂતની ભૂલો, ભાળીને લક્ષ્ય ભાવિનો, | ||
અમીની આશિષો આપો, ફળે સદ્ભાવ સુતનો. | અમીની આશિષો આપો, ફળે સદ્ભાવ સુતનો.<br> | ||
પૂર્વે જે ભાવથી આપે વધાવ્યો જન્મ માહરો, | પૂર્વે જે ભાવથી આપે વધાવ્યો જન્મ માહરો, | ||
આ પરેયે, પિતામાતા! દૃષ્ટિ તે ભાવની કરો. | આ પરેયે, પિતામાતા! દૃષ્ટિ તે ભાવની કરો. | ||
''}} | ''}} | ||
</poem> | </poem> | ||