|
|
(18 intermediate revisions by 2 users not shown) |
Line 7: |
Line 7: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| {{Center block|width=23em|title=<big><big>{{color|red|અર્પણ:}}</big></big>| | | |
| {{Poem2Open}}
| | {{Box |
| <center><big>{{color|blue|બહેન અને બાપુજીને}}</big></center>
| | |title = પ્રારંભિક |
| {{Poem2Close}}
| | |content = |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ|‘એકત્ર’નો ગ્રંથગુલાલ]] |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પ્રારંભિક | પ્રારંભિક]] |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સર્જક-પરિચય|સર્જક-પરિચય]] |
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/કૃતિ-પરિચય|કૃતિ-પરિચય]] |
| }} | | }} |
| | <br> |
|
| |
|
| == જાગૃતિ == | | {{Box |
| <poem>
| | |title = અનુક્રમ |
| છકેલી ફાલ્ગુની છલબલ છટા શી પૃથિવીની!
| | |content =* [[છંદોલય ૧૯૪૯/જાગૃતિ|જાગૃતિ]] |
| દિશાઓ મૂકીને મન ખિલખિલાટે મલકતી,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્વપ્ન|સ્વપ્ન]] |
| વનોની મસ્તાની મઘમઘ પરાગે છલકતી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અકારણે|અકારણે]] |
| વસંતે જાગી ર્હે સકલ કલિ જ્યારે રસભીની;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અગનગીત|અગનગીત]] |
| અને પેલી વર્ષા, ઝરમર નહીં, ધોધ વરસી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/વિદાય|વિદાય]] |
| બધી સીમા લોપે; અતિ તૃષિત જે ગ્રીષ્મદહને
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સપનું સરી જાય|સપનું સરી જાય]] |
| નવાણો નાચી ર્હે, જલછલક જોબંન વહને
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/કોને?|કોને?]] |
| વહે, જ્યારે ના ર્હે, ક્ષણ પણ ધરા તપ્ત તરસી;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પરિચય|પરિચય]] |
| તદા મારી હૈયાકલિ અધખૂલી ફુલ્લ પુલકે,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સજ્જા|સજ્જા]] |
| અને પ્યારાં મારાં સહુ સ્વપન ર્હે તે પર ઢળી;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ધ્રુવતારા|ધ્રુવતારા]] |
| નવાણોયે કાંઠાભર રગરગે ર્હે ખળભળી,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સુધામય વારુણી|સુધામય વારુણી]] |
| અદીઠાં સ્વપ્ને શાં નયન સરતાં દૂર મુલકે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મૃત્તિકા|મૃત્તિકા]] |
| હસે વર્ષે વર્ષે ઋતુ હૃદયને બે જ ગમતી,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/હે કૃષ્ણા|હે કૃષ્ણા]] |
| સદા સૌંદર્યોની રસસભર જ્યાં સૃષ્ટિ રમતી!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મૌન|મૌન]] |
| {{સ-મ|૧૯૪૩}}<br>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અશ્રુ|અશ્રુ]] |
| </poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/આગમન|આગમન]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં|તને ચ્હાતાં ચ્હાતાં]] |
| == સ્વપ્ન ==
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/એક સ્મિતે|એક સ્મિતે]] |
| <poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તો ભૂલી જા!|તો ભૂલી જા!]] |
| સ્વપ્ને છકેલ મુજ પાગલ જિંદગાની!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/એક ફૂલને|એક ફૂલને]] |
| આ શો નશો! નયનમાં સુરખી છવાઈ!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/હવે આ હૈયાને|હવે આ હૈયાને]] |
| ઉન્માદ શો રગરગે રટના ગવાઈ!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તું હતી સાથમાં|તું હતી સાથમાં]] |
| શો મત્ત પ્રાણ! મદિરામય શી જવાની!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/રે પ્રીત|રે પ્રીત]] |
| ક્યાંયે નથી નજરમાં અવ કો કિનારા,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/આશ્લેષમાં|આશ્લેષમાં]] |
| ને દૂરની ક્ષિતિજના સહુ લુપ્ત આરા,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પાંડુનો પ્રણય|પાંડુનો પ્રણય]] |
| જ્યાં રાત ને દિન ચગે રવિચંદ્રતારા
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અંતિમ મિલન|અંતિમ મિલન]] |
| એ આભથીય પર કલ્પનના મિનારા!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/રૂપ|રૂપ]] |
| આ શૂન્ય તો સૃજનની શતઊર્મિ પ્રેરે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પથ વંકાય|પથ વંકાય]] |
| હ્યાં જે સુગંધરસરંગ ન, શા અપારે,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/કંટકોના પ્યારમાં|કંટકોના પ્યારમાં]] |
| એ સૌ અહો પ્રગટ રે મુજ બીનતારે !
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ગ્રીષ્મમધ્યાહ્નમાં|ગ્રીષ્મમધ્યાહ્નમાં]] |
| સૌંદર્ય શું સભર સપ્તકસૂર વેરે !
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/વેળા–૧|વેળા–૧]] |
| ને ચિત્ત એ સ્વર મહીં લયલીન ડોલે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/વેળા – ૨|વેળા – ૨]] |
| રે સ્વપ્ન શી સકલ સત્ય-રહસ્યની સૃષ્ટિ ખોલે!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/નયન અંધ|નયન અંધ]] |
| {{સ-મ| ૧૯૪૩}} <br>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મન|મન]] |
| </poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/મનમાં મન|મનમાં મન]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/છાયા|છાયા]] |
| == અકારણે ==
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/એકલો|એકલો]] |
| <poem>
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઉદાસ|ઉદાસ]] |
| અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય! | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/તારલી|તારલી]] |
| મૂગું ર્હેવા જેમ મનાવું તેમ એ વ્હેલું ગાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/અનિદ્ર નયને|અનિદ્ર નયને]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પારેવાં|પારેવાં]] |
| ::: મારે અધર સ્મિત ફૂટે
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઝરઝર|ઝરઝર]] |
| :::: તો ઝાકળ થૈને છાય,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/શુષ્ક પર્ણ|શુષ્ક પર્ણ]] |
| ::: નેનમાંથી જો નીર છૂટે
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્પંદવું|સ્પંદવું]] |
| :::: તો હસી હસી ન્હાય;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ગર્વ|ગર્વ]] |
| વણજોયાને વ્હાલ કરે ને નિજનાને ના ચ્હાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/જલધિને આરે|જલધિને આરે]] |
| અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સ્વયં તું|સ્વયં તું]] |
| | | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/નયન હે|નયન હે]] |
| ::: લોકની માયા શીય કીધી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ઘડીક સંગ|ઘડીક સંગ]] |
| :::: તે નિજમાંયે ના માય,
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ધરતીની પ્રીત|ધરતીની પ્રીત]] |
| ::: કોકની છાયા જોઈ લીધી
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/ત્રેવીસમા વૈશાખમાં|ત્રેવીસમા વૈશાખમાં]] |
| :::: કે ચરણ ચૂમવા જાય;
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/પિતા–|પિતા–]] |
| ક્યારેય જે ના નોતરે એને ઘેર એ પ્હેલું જાય!
| | * [[છંદોલય ૧૯૪૯/સંસ્મૃતિ|સંસ્મૃતિ]] |
| અકારણે આજ મારું મન ઘેલું ઘેલું થાય!
| | }} |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == અગનગીત ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| મારે એક અગનગીત ગાવું!
| |
| લાવાની લખધારે મારી લાગણીઓને ન્હાવું!
| |
| | |
| ::: મૌન ગેબની ગુહા ગજાવું
| |
| :::: દીપકનો સૂર છેડી,
| |
| ::: શૂન્ય તિમિરને પંથ સજાવું
| |
| :::: કનક તેજની કેડી,
| |
| સૂરજની શય્યા પર પોઢી રુદ્રસ્વપ્ન હું લાવું!
| |
| | |
| ::: આજ પ્રગટવો એવો લય
| |
| :::: ને પ્રલયનૃત્યનો તાલ;
| |
| ::: કે ભૂંસી ભાવિનો ભય
| |
| :::: ને ભૂલી જવો ભૂતકાલ;
| |
| ત્રણે કાળને હૈયે મારે ઝાળ બનીને છાવું!
| |
| મારે એક અગનગીત ગાવું!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == વિદાય ==
| |
| | |
| <poem>
| |
| વિદાય, પ્રિય કલ્પના, અવ વિદાય દેવી, સખી!
| |
| અકેલ મનમ્હેલને શયન કૈંક રાતો રહી,
| |
| મને સકલ સંગનાં સ્વપનની જ વાતો કહી;
| |
| પરંતુ પ્રિય, અંતમાં તવ વિદાય લેવી લખી!
| |
| વિદાય, પ્રિય, શેષ આ મિલનરાત રે કલ્પના!
| |
| અહીં પલકવાર ર્હૈ નજરબ્હાર ચાલી જશે,
| |
| છતાંય મન વેદનામુખર થૈ ન ખાલી થશે,
| |
| હશે નયનમાં ન નીર, નહિ હોઠપે જલ્પના!
| |
| હવે ક્ષિતિજપાર કો અવર ઝૂલણે ઝૂલજે,
| |
| અહીં સ્મરણમાં ન એક પણ ગીત મૂકી જજે,
| |
| અબોલ મુજ અંતરે અફળ પ્રીત મૂકી જજે,
| |
| મને ક્ષણિક સંગના પથિકને હવે ભૂલજે!
| |
| વિદાય પ્રિય, જા! તને મનકથાય ક્હેવી નહીં,
| |
| હવે ગહન મૌનમાં મનવ્યથા જ સ્હેવી રહી!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૪}} <br>
| |
| </poem>
| |
| | |
| == સપનું સરી જાય ==
| |
| <poem>
| |
| :::મારું સપનું સરી જાય!
| |
| નીલનિકુંજે ચંપાનું કોઈ ફૂલ રે ખરી જાય!
| |
| ભ્રમર ન્હોતો ગુંજતો જેના કાનમાં ગોપનગીત,
| |
| પ્રગટી ન્હોતી ક્યારેય જેના પ્રાણમાં મિલનપ્રીત,
| |
| વિજન વાટે અબોલ જેવું જેને અધર સ્મિત,
| |
| એને રે કોઈ વ્યાકુલ વાયુ શીદને હરી જાય?
| |
| નમણી નારના શ્વાસ સમી એની વાસ ક્યાં રે ઢોળાય?
| |
| કિયે તે ગોકુલગામ રાધાશો રંગ એનો રોળાય?
| |
| ધૂપ સમું એનું રૂપ એને હવે ખોળ્યું તે કેમ ખોળાય?
| |
| અજાણ એવી પ્રીત કોઈ એના પ્રાણને કરી જાય!
| |
| :::મારું સપનું સરી જાય!
| |
| {{સ-મ|૧૯૪૮}} <br>૧૯૪૮
| |
| | |
| </poem>
| |