17,546
edits
ચંદ્રહાસ આખ્યાન/કડવું ૨: Difference between revisions
પ્રૂફ
No edit summary |
(પ્રૂફ) |
||
| Line 2: | Line 2: | ||
{{Heading|કડવું ૨|}} | {{Heading|કડવું ૨|}} | ||
<poem> | <poem> | ||
{{Color|Blue|[નારદ અર્જુનને ચંદ્રહાસની કથા સંભળાવે છે. સુધાર્મિક રાજાને ઘેર ભગવાન શંકરના વરદાનરૂપે પુત્ર અવતરે છે. પણ જન્મને છ માસ થતાં જ રાજા અને રાણીનાં મૃત્યુ થાય છે. છ માસના બાળકને લઈ ધાઈ (દાસી) કૌન્તલ દેશ પહોંચે છે. અહીં ધાઈને સર્પ કરડતાં મૃત્યુ પામે છે અને બાળક ફરીથી નિરાધાર થઈ જાય છે.]}}</poem> | {{Color|Blue|[નારદ અર્જુનને ચંદ્રહાસની કથા સંભળાવે છે. સુધાર્મિક રાજાને ઘેર ભગવાન શંકરના વરદાનરૂપે પુત્ર અવતરે છે. પણ જન્મને છ માસ થતાં જ રાજા અને રાણીનાં મૃત્યુ થાય છે. છ માસના બાળકને લઈ ધાઈ (દાસી) કૌન્તલ દેશ પહોંચે છે. અહીં ધાઈને સર્પ કરડતાં એ મૃત્યુ પામે છે અને બાળક ફરીથી નિરાધાર થઈ જાય છે.]}}</poem> | ||
{{c|'''રાગ : રામગ્રી'''}} | {{c|'''રાગ : રામગ્રી'''}} | ||
| Line 11: | Line 11: | ||
{{c|'''ઢાળ'''}} | {{c|'''ઢાળ'''}} | ||
સુધાર્મિક રાજા રાજ્ય કરે, પણ પેટ નહિ સંતાન; | સુધાર્મિક રાજા રાજ્ય કરે, પણ પેટ નહિ સંતાન; | ||
પુત્રને અર્થે રાજાએ, | પુત્રને અર્થે રાજાએ, આરાધ્યા પંચવદન.{{space}} {{right|૨}} | ||
મહાદેવ આવી ઊચર્યા : ‘માગ માગ, મહીપતિ, વરદાન.’ | મહાદેવ આવી ઊચર્યા : ‘માગ માગ, મહીપતિ, વરદાન.’ | ||
| Line 19: | Line 19: | ||
કરુણા કરો, મહાદેવજી, એ જ માગું છું વરદાન.’{{space}} {{right|૪}} | કરુણા કરો, મહાદેવજી, એ જ માગું છું વરદાન.’{{space}} {{right|૪}} | ||
ત્યારે શિવ કહે : ‘તારા કર્મમાં | ત્યારે શિવ કહે : ‘તારા કર્મમાં નથી સરજિત પુત્ર; | ||
તું પુત્રનું સુખ દેખીશ નહિ; આગે ભાગે ઘરસૂત્ર.’{{space}} {{right|૫}} | તું પુત્રનું સુખ દેખીશ નહિ; આગે ભાગે ઘરસૂત્ર.’{{space}} {{right|૫}} | ||
વળતો રાજા બોલ્યો : ‘જેહે | વળતો રાજા બોલ્યો : ‘જેહે હશે હોનાર; | ||
સ્વામી, મુજને આપીએ, | સ્વામી, મુજને આપીએ, ઊઘડે વાંઝિયાં બાર.’{{space}} {{right|૬}} | ||
ત્યારે શંભુ વળતા બોલિયા : ‘જા, હશે પુત્ર નિર્વાણ; | ત્યારે શંભુ વળતા બોલિયા : ‘જા, હશે પુત્ર નિર્વાણ; | ||
પણ પુર તારું નહીં રહે’ એમ કહે | પણ પુર તારું નહીં રહે’ એમ કહે પિનાકપાણ.<ref>પિનાકપાણ – પિનાકપાણિ; જેના હાથમાં પિનાક નામનું બાણ છે તે,શિવ</ref>{{space}} {{right|૭}} | ||
મહારાજા મંદિર આવિયો, શંભુ થયા રે કૃપાળ; | મહારાજા મંદિર આવિયો, શંભુ થયા રે કૃપાળ; | ||
| Line 34: | Line 34: | ||
ખટ માસનો બાળક થયો, ભૂપતિ હરખ્યો અપાર.{{space}} {{right|૯}} | ખટ માસનો બાળક થયો, ભૂપતિ હરખ્યો અપાર.{{space}} {{right|૯}} | ||
ત્યાં એક દિવસ અસુર આવિયા પાપી પડિયા | ત્યાં એક દિવસ અસુર આવિયા પાપી પડિયા ત્રૂટી; | ||
મધ્યરાતે માર્યો મહીપતિ, ને નગ્ર લીધું લૂંટી.{{space}} {{right|૧૦}} | મધ્યરાતે માર્યો મહીપતિ, ને નગ્ર લીધું લૂંટી.{{space}} {{right|૧૦}} | ||
પેલા બાળકને ધવરાવતી હુતી, સુધાર્મિકની દાસી; | પેલા બાળકને ધવરાવતી હુતી, સુધાર્મિકની દાસી; | ||
રાજપુત્ર | રાજપુત્ર ત્યાંહાંથી સંતાડ્યો, ધાવ છૂટી નાસી.{{space}} {{right|૧૧}} | ||
રાતદિવસ તે હીંડે રામા, સુત સોતી સોડમાંહ્ય | રાતદિવસ તે હીંડે રામા, સુત સોતી સોડમાંહ્ય | ||
| Line 46: | Line 46: | ||
વિશ્વ જીતી વશ કર્યું, મન વિષે મહા અહંકાર.{{space}} {{right|૧૩}} | વિશ્વ જીતી વશ કર્યું, મન વિષે મહા અહંકાર.{{space}} {{right|૧૩}} | ||
તે ગામમાં દાસી ઠરી સુત | તે ગામમાં દાસી ઠરી સુત સંગાથે નેટ; | ||
દામણી થઈને ધંધો કરતી, દોહલે ભરતી પેટ.{{space}} {{right|૧૪}} | દામણી થઈને ધંધો કરતી, દોહલે ભરતી પેટ.{{space}} {{right|૧૪}} | ||
ખાંડવું દળવું અને | ખાંડવું દળવું અને ધોવું, કોનાં વાસીદાં કરતી; | ||
કોનાં પાત્ર પખાળે, એઠાં કહાડે, કોનાં પાણી ભરતી.{{space}} {{right|૧૫}} | કોનાં પાત્ર પખાળે, એઠાં કહાડે, કોનાં પાણી ભરતી.{{space}} {{right|૧૫}} | ||
| Line 55: | Line 55: | ||
લોક જાતાં જોવા રહે એ કુંવર કેરી કાય.{{space}} {{right|૧૬}} | લોક જાતાં જોવા રહે એ કુંવર કેરી કાય.{{space}} {{right|૧૬}} | ||
શરીરે સુવર્ણ સરીખો | શરીરે સુવર્ણ સરીખો શોભતો અતિ રંગ; | ||
દાસી તે ભસ્મે કરી ઢાંકે કુંવર કેરું અંગ.{{space}} {{right|૧૭}} | દાસી તે ભસ્મે કરી ઢાંકે કુંવર કેરું અંગ.{{space}} {{right|૧૭}} | ||
એક | એક દિન દાસીએ શયન કીધું, પુત્રને રાખી પાસ; | ||
એહવે કોએક તેડવા આવ્યો વેહેવારિયાનો દાસ.{{space}} {{right|૧૮}} | એહવે કોએક તેડવા આવ્યો વેહેવારિયાનો દાસ.{{space}} {{right|૧૮}} | ||
| Line 74: | Line 74: | ||
કંઠે તે બાઝી કાચકી, ને મુખે પડિયો શોષ; | કંઠે તે બાઝી કાચકી, ને મુખે પડિયો શોષ; | ||
ધાવ ઢળી | ધાવ ઢળી ધરણી વિષે ત્યારે ધાઈ મળિયા બહુ લોક.{{space}} {{right|૨૩}} | ||
મરતી વેળા માનુની મુખથી બોલી વાણ : | મરતી વેળા માનુની મુખથી બોલી વાણ : | ||