15,768
edits
નારીસંપદાઃ નાટક/ભવની ભવાઈ: Difference between revisions
no edit summary
No edit summary |
No edit summary |
||
| Line 666: | Line 666: | ||
(રાજાના સિપાઈઓ આવે છે) | (રાજાના સિપાઈઓ આવે છે) | ||
સિપાઈઓ : બંધ કરો! | સિપાઈઓ : બંધ કરો! | ||
એ – બંધ કરો આ બધી ધમાલ! | :::એ – બંધ કરો આ બધી ધમાલ! | ||
સાંભળતાં નથી કોઈ? | :::સાંભળતાં નથી કોઈ? | ||
ઉજમ : કેમ? શું થયું છે પણ? | ઉજમ : કેમ? શું થયું છે પણ? | ||
સિપાઈ : બંધ કરો આ બધી ધમાલ. | સિપાઈ : બંધ કરો આ બધી ધમાલ. | ||
| Line 739: | Line 739: | ||
મોટો સિપાઈ : જોયું? ધરમ કરતાં ધાડ પડી ને! | મોટો સિપાઈ : જોયું? ધરમ કરતાં ધાડ પડી ને! | ||
દાદા : આ તો ભવની ભવાઈ | દાદા : આ તો ભવની ભવાઈ | ||
જરા લાગે જો નવાઈ | :::જરા લાગે જો નવાઈ | ||
તોયે જોતા જાજો ભાઈ | :::તોયે જોતા જાજો ભાઈ | ||
તમે જોતા જાજો ભાઈ! | :::તમે જોતા જાજો ભાઈ! | ||
સલામતી જ્યાં સળિયા પાછળ | :::સલામતી જ્યાં સળિયા પાછળ | ||
એ તે કેવું શહેર? | :::એ તે કેવું શહેર? | ||
રખેવાળથી રહેવું બીને | :::રખેવાળથી રહેવું બીને | ||
જીવવાની શી લહેર? | :::જીવવાની શી લહેર? | ||
આ તો ભવની ભવાઈ | :::આ તો ભવની ભવાઈ | ||
જરા લાગે જો નવાઈ | :::જરા લાગે જો નવાઈ | ||
તોયે જોતા જાજો ભાઈ! | :::તોયે જોતા જાજો ભાઈ! | ||
તમે જોતા જાજો ભાઈ! | :::તમે જોતા જાજો ભાઈ! | ||
હૂંફાળી ને કાજળકાળી | :::હૂંફાળી ને કાજળકાળી | ||
વીતી જશે આ રાત | :::વીતી જશે આ રાત | ||
ગજબ ગૂંચો લઈ ગજા બહારની | :::ગજબ ગૂંચો લઈ ગજા બહારની | ||
ઊગવાનું પરભાત! | :::ઊગવાનું પરભાત! | ||
તા થૈયા... થૈયા તા થૈ! | :::તા થૈયા... થૈયા તા થૈ! | ||
ખળખળ વહેતી... સઘળું સહેતી | :::ખળખળ વહેતી... સઘળું સહેતી | ||
નદી વહેતી જાય... સહેતી જાય! | :::નદી વહેતી જાય... સહેતી જાય! | ||
પળપળ કહેતી જાય!.. | :::પળપળ કહેતી જાય!.. | ||
બાળકનો બાપ : વાર્તા! વાર્તા! વાર્તા! ક્યાં સુધી? ક્યાં સુધી? | બાળકનો બાપ : વાર્તા! વાર્તા! વાર્તા! ક્યાં સુધી? ક્યાં સુધી? | ||
<center><nowiki>**</nowiki></center> | <center><nowiki>**</nowiki></center> | ||
| Line 786: | Line 786: | ||
જીવો : રાજાનો રોગ ખાસ છે; | જીવો : રાજાનો રોગ ખાસ છે; | ||
દાંડી પીટનારો : પડતું નથી ચેન – ચડતું નથી ઘેન! | દાંડી પીટનારો : પડતું નથી ચેન – ચડતું નથી ઘેન! | ||
નીંદર હરામ છે જરી ના આરામ છે. | :::નીંદર હરામ છે જરી ના આરામ છે. | ||
રાજાને રીઝવવાનું કરવા જેવું કામ છે! | :::રાજાને રીઝવવાનું કરવા જેવું કામ છે! | ||
સાંભળજો રે સાંભળજો... | :::સાંભળજો રે સાંભળજો... | ||
<center><nowiki>**</nowiki></center> | <center><nowiki>**</nowiki></center> | ||
(ઉજમ ને જીવાની પાછળ સૈનિકો પડ્યા છે. હરિજન વસ્તીમાં સૈનિકો માલાને પકડે છે અને મારે છે.) | (ઉજમ ને જીવાની પાછળ સૈનિકો પડ્યા છે. હરિજન વસ્તીમાં સૈનિકો માલાને પકડે છે અને મારે છે.) | ||
| Line 838: | Line 838: | ||
(જીવો, ઉજમ અને ભવાયા રાજાની સામે ભવાઈ કરે છે.) | (જીવો, ઉજમ અને ભવાયા રાજાની સામે ભવાઈ કરે છે.) | ||
જીવો : હે... રંગલો આવે રે રાજા રંગલો આવે! | જીવો : હે... રંગલો આવે રે રાજા રંગલો આવે! | ||
રંગલો આવે રે રાજા રંગલો આવે! | :::રંગલો આવે રે રાજા રંગલો આવે! | ||
ઉજમ : હે... રંગલી આવે રે રાજા રંગલી આવે! | ઉજમ : હે... રંગલી આવે રે રાજા રંગલી આવે! | ||
સાથે રંગલી આવે રે રાણી રંગલી આવે! | :::સાથે રંગલી આવે રે રાણી રંગલી આવે! | ||
ભવાયા : હે ભલા! | ભવાયા : હે ભલા! | ||
ઉજમ : અલ્યા ઓ રંગલા! | ઉજમ : અલ્યા ઓ રંગલા! | ||
| Line 846: | Line 846: | ||
રંગલી : આજે મહારાજા જેવા મહારાજાએ આપણને ભવાઈ ભજવવા બોલાવ્યા છે તો ક્યો વેશ ભજવશું? | રંગલી : આજે મહારાજા જેવા મહારાજાએ આપણને ભવાઈ ભજવવા બોલાવ્યા છે તો ક્યો વેશ ભજવશું? | ||
જીવો : આપણે – માગણનો વેશ ભજવશું! | જીવો : આપણે – માગણનો વેશ ભજવશું! | ||
આવે છે રે આવે છે | :::આવે છે રે આવે છે | ||
જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે! | :::જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે! | ||
એ આવે છે રે આવે છે | :::એ આવે છે રે આવે છે | ||
જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે! | :::જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે! | ||
જરા જાણ કરો, પિછાણ કરો! | :::જરા જાણ કરો, પિછાણ કરો! | ||
જરા જાણ કરો, પિછાણ કરો! | :::જરા જાણ કરો, પિછાણ કરો! | ||
દયાદાન કરો, પુણ્યદાન કરો | :::દયાદાન કરો, પુણ્યદાન કરો | ||
પાઈ પૈસામાં સરગ અપાવે છે! | :::પાઈ પૈસામાં સરગ અપાવે છે! | ||
જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે! | :::જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે! | ||
પાઈ પૈસામાં સરગ અપાવે છે. | :::પાઈ પૈસામાં સરગ અપાવે છે. | ||
જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે. | :::જુઓ ભીખો ભિખારી આવે છે. | ||
ઉજમ : રાજા માગે દીકરો ને ખેડુ માગે જાર | ઉજમ : રાજા માગે દીકરો ને ખેડુ માગે જાર | ||
અરે મહોર માગે ભીખલો, કરે ન બીજો વિચાર! | :::અરે મહોર માગે ભીખલો, કરે ન બીજો વિચાર! | ||
ઉજમ : આ ભીખાની ભૂખ- | ઉજમ : આ ભીખાની ભૂખ- | ||
જીવો : એક સોનામહોર? | જીવો : એક સોનામહોર? | ||
| Line 876: | Line 876: | ||
(નાની રાણી જીવાને સોનમહોર આપે છે.) | (નાની રાણી જીવાને સોનમહોર આપે છે.) | ||
જીવો : મળી! મળી! મળી! મળી! | જીવો : મળી! મળી! મળી! મળી! | ||
આખરે તો મને મારી મહોર મળી ખરી! | :::આખરે તો મને મારી મહોર મળી ખરી! | ||
મળી મળી મળી મને મળી મળી મળી! | :::મળી મળી મળી મને મળી મળી મળી! | ||
મારા ભવની ભાવઠ ટળી! | :::મારા ભવની ભાવઠ ટળી! | ||
મારા ભવની ભાવઠ ટળી, મારી મહોર મને મળી! | :::મારા ભવની ભાવઠ ટળી, મારી મહોર મને મળી! | ||
(પારેખ આવે છે) | (પારેખ આવે છે) | ||
ઉજમ : અલ્યા, તું જરા જો ને! આ મહોર સાચી છે કે ખોટી? | ઉજમ : અલ્યા, તું જરા જો ને! આ મહોર સાચી છે કે ખોટી? | ||
પારેખ : પારખવાના પડતા પૈસા | પારેખ : પારખવાના પડતા પૈસા | ||
કામ ન સમજો ઐસા વૈસા! | :::કામ ન સમજો ઐસા વૈસા! | ||
લાવ જોઉં! | :::લાવ જોઉં! | ||
આ તો મહોર ખોટી છે! | :::આ તો મહોર ખોટી છે! | ||
જીવો : હેં? ખોટી તો ખોટી! મારાં છોકરાં રમશે. | જીવો : હેં? ખોટી તો ખોટી! મારાં છોકરાં રમશે. | ||
પારેખ : (સ્વગત) સોનામહોર સાચી, અક્કલ આની કાચી! | પારેખ : (સ્વગત) સોનામહોર સાચી, અક્કલ આની કાચી! | ||
સોનામહોર સાચી, અક્કલ આની કાચી! | :::સોનામહોર સાચી, અક્કલ આની કાચી! | ||
એને ધૂતી જો લઉં, | :::એને ધૂતી જો લઉં, | ||
ખરો પારેખ કહેવાઉં! | :::ખરો પારેખ કહેવાઉં! | ||
તા થૈયા થૈયા તાથૈ. એ... ભલા! | :::તા થૈયા થૈયા તાથૈ. એ... ભલા! | ||
(બ્રાહ્મણ આવે છે.) | :::(બ્રાહ્મણ આવે છે.) | ||
બ્રાહ્મણ : અરરર! સવારના પહોરમાં સોનું? | બ્રાહ્મણ : અરરર! સવારના પહોરમાં સોનું? | ||
અલ્યા, સવારના પહોરમાં સોનું? | :::અલ્યા, સવારના પહોરમાં સોનું? | ||
કરમ ફૂટ્યું છે કોનું? | :::કરમ ફૂટ્યું છે કોનું? | ||
ઘડી પળ એવાં છે ભાઈ, | :::ઘડી પળ એવાં છે ભાઈ, | ||
સોનાની ન કરો સગાઈ! | :::સોનાની ન કરો સગાઈ! | ||
ફેંકી દે! ફેંકી દે! એ... ફેંકી દે! | :::ફેંકી દે! ફેંકી દે! એ... ફેંકી દે! | ||
જીવો : પણ કેમ? | જીવો : પણ કેમ? | ||
બ્રાહ્મણ : રાખશે પાસે સોનામહોર, | બ્રાહ્મણ : રાખશે પાસે સોનામહોર, | ||
જીવશે નહીં તું સવા પહોર! | :::જીવશે નહીં તું સવા પહોર! | ||
પછી કે'શે કે સાચું કીધું ન’તું! | :::પછી કે'શે કે સાચું કીધું ન’તું! | ||
અમે હાથમાં ટીપણું લીધું ન’તું! | :::અમે હાથમાં ટીપણું લીધું ન’તું! | ||
ભવાયા : તા થૈયા, થૈયા તાથૈ... એ ભલા! | ભવાયા : તા થૈયા, થૈયા તાથૈ... એ ભલા! | ||
(ફોજદાર આવે છે.) | :::(ફોજદાર આવે છે.) | ||
ફોજદાર : બાંકે ફોજદાર, ઓર ટેઢી મેરી ટોપી! | ફોજદાર : બાંકે ફોજદાર, ઓર ટેઢી મેરી ટોપી! | ||
બિના કલદાર, બાતેં સબ ખોટી! | :::બિના કલદાર, બાતેં સબ ખોટી! | ||
જીવો : એ ફોજદારસા'બ! જરી જુઓ ને, સોનામહોર હાચી છે કે ખોટી છે? મને થાય છે કે આને રાખું કે ફેંકી દઉં? | જીવો : એ ફોજદારસા'બ! જરી જુઓ ને, સોનામહોર હાચી છે કે ખોટી છે? મને થાય છે કે આને રાખું કે ફેંકી દઉં? | ||
ફોજદાર : ભૂંડા ભીખલા ભિખારી! | ફોજદાર : ભૂંડા ભીખલા ભિખારી! | ||
યહ મજાલ તારી? | :::યહ મજાલ તારી? | ||
સોને કી મહોર પે રાજા કી છાપ હૈ- | :::સોને કી મહોર પે રાજા કી છાપ હૈ- | ||
રાજા કો છૂના કિતના બડા પાપ હૈ! | :::રાજા કો છૂના કિતના બડા પાપ હૈ! | ||
આગળ થા આગળ— ચલ બે પાગલ ! | :::આગળ થા આગળ— ચલ બે પાગલ ! | ||
ચલ બે પાગલ! | :::ચલ બે પાગલ! | ||
(ફોજદાર ભીખાને લઈ જાય છે.) | :::(ફોજદાર ભીખાને લઈ જાય છે.) | ||
(રાજા હસે છે, પ્રધાનને વહેમ પડતાં સિપાઈઓને જીવા તથા ઉજમને પકડવા મોકલે છે પણ એ લોકો ભાગી જાય છે.) | (રાજા હસે છે, પ્રધાનને વહેમ પડતાં સિપાઈઓને જીવા તથા ઉજમને પકડવા મોકલે છે પણ એ લોકો ભાગી જાય છે.) | ||
<center><nowiki>**</nowiki></center> | <center><nowiki>**</nowiki></center> | ||
| Line 926: | Line 926: | ||
પહેલો પુરુષ : કંઈ કર્યું હશે ત્યારે જ રાજા રૂઠ્યો હશે ને? | પહેલો પુરુષ : કંઈ કર્યું હશે ત્યારે જ રાજા રૂઠ્યો હશે ને? | ||
બીજો પુરુષ : હરરોજ નાની મોટી રંજાડ હોય છે એના નામની. | બીજો પુરુષ : હરરોજ નાની મોટી રંજાડ હોય છે એના નામની. | ||
ધૂળી : ખાધાપીધા વગરનો બચાડો ક્યાંય રખડતો હશે મારો જીવલો! | |||
ત્રીજો પુરુષ : હવે આમ ખોટાં કાલાં કાઢો મા અને જ્યાં ઘાલ્યો ત્યાંથી કાઢો બા'ર! | ત્રીજો પુરુષ : હવે આમ ખોટાં કાલાં કાઢો મા અને જ્યાં ઘાલ્યો ત્યાંથી કાઢો બા'ર! | ||
ધૂળી : જો મેં એને હંતાડ્યો હોય તો હું ફાટી પડું—અટાણે! | ધૂળી : જો મેં એને હંતાડ્યો હોય તો હું ફાટી પડું—અટાણે! | ||
| Line 987: | Line 987: | ||
<center><nowiki>**</nowiki></center> | <center><nowiki>**</nowiki></center> | ||
(સૈનિકો મશાલ લઈને જીવાને શોધવા આવે છે, પણ તે જડતો નથી. હરિજનો ચિંતામાં બેઠા છે. પાછળથી ભજન ગવાય છે.) | (સૈનિકો મશાલ લઈને જીવાને શોધવા આવે છે, પણ તે જડતો નથી. હરિજનો ચિંતામાં બેઠા છે. પાછળથી ભજન ગવાય છે.) | ||
પાછું વાળીને જેણે જોઈ ન જાનકીને | :::પાછું વાળીને જેણે જોઈ ન જાનકીને | ||
કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન? રામ! હે રામ! | :::કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન? રામ! હે રામ! | ||
લાંબા છે દહાડા એથી લાંબી છે રાતો | :::લાંબા છે દહાડા એથી લાંબી છે રાતો | ||
ખરા જીવતરની કરીએ કોને જઈને વાતો? | :::ખરા જીવતરની કરીએ કોને જઈને વાતો? | ||
વસમી વેળાએ તું તો પડખે આવી ન ઊભો | :::વસમી વેળાએ તું તો પડખે આવી ન ઊભો | ||
કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન? રામ! હે રામ! | :::કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન? રામ! હે રામ! | ||
લાગ્યો છે કારમો દવ હો ડુંગરિયે! | :::લાગ્યો છે કારમો દવ હો ડુંગરિયે! | ||
દિશા સૂઝે ના હવે દોડીને શું કરીએ! | :::દિશા સૂઝે ના હવે દોડીને શું કરીએ! | ||
પોઢ્યો પાતાળે જઈને શોધ્યો ના જડિયો તારો | :::પોઢ્યો પાતાળે જઈને શોધ્યો ના જડિયો તારો | ||
કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન? રામ! હે રામ! | :::કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન? રામ! હે રામ! | ||
પાછું વાળીને જેણે જોઈ ન જાનકીને | :::પાછું વાળીને જેણે જોઈ ન જાનકીને | ||
કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન?- રામ! હે રામ! | :::કરીએ કિયો રે ભરોસો ભગવાન?- રામ! હે રામ! | ||
<center><nowiki>**</nowiki></center> | <center><nowiki>**</nowiki></center> | ||
(સવાર પડે છે. પ્રધાન ઘોડે ચડીને હરિજનની વસ્તીમાં આવે છે, માલો એને મળે છે.) | (સવાર પડે છે. પ્રધાન ઘોડે ચડીને હરિજનની વસ્તીમાં આવે છે, માલો એને મળે છે.) | ||
| Line 1,045: | Line 1,045: | ||
(ઉજમ જીવાનાં ઓવારણાં લે છે. જીવો કટાર લઈને રાજા સામે નાચતાં નાચતાં ગાય છે.) | (ઉજમ જીવાનાં ઓવારણાં લે છે. જીવો કટાર લઈને રાજા સામે નાચતાં નાચતાં ગાય છે.) | ||
જીવો : હું માલાનો દીકરો જીવો | જીવો : હું માલાનો દીકરો જીવો | ||
હવે તારા આ ગામનો હું દીવો! | :::હવે તારા આ ગામનો હું દીવો! | ||
હે... જોઈએ જો રાજા તને પાણી | :::હે... જોઈએ જો રાજા તને પાણી | ||
તો સરખી સાંભળ મારી વાણી! | :::તો સરખી સાંભળ મારી વાણી! | ||
જેવા તારા બે હાથ એવા મારા બે હાથ... (૨) | :::જેવા તારા બે હાથ એવા મારા બે હાથ... (૨) | ||
હવે ત્રીજી આ બાંય અમે રાખવાના નહીં | :::હવે ત્રીજી આ બાંય અમે રાખવાના નહીં | ||
બોલ! હે બોલ રાજા તને એ કબૂલ છે કે નહીં ? | :::બોલ! હે બોલ રાજા તને એ કબૂલ છે કે નહીં ? | ||
જેવાં તારાં પગલાં એવાં મારાં પગલાં | :::જેવાં તારાં પગલાં એવાં મારાં પગલાં | ||
અમે ભૂંસવા ઝાંખરું બાંધવાના નહીં! બોલ રાજા. | :::અમે ભૂંસવા ઝાંખરું બાંધવાના નહીં! બોલ રાજા. | ||
જેવું તારું છે થૂંક તેવું મારું છે થૂંક | :::જેવું તારું છે થૂંક તેવું મારું છે થૂંક | ||
અમે કોટે આ કલડી રાખવાના નહીં!... બોલ રાજા. | :::અમે કોટે આ કલડી રાખવાના નહીં!... બોલ રાજા. | ||
જેવું તારું માથું તેવું મારું માથું | :::જેવું તારું માથું તેવું મારું માથું | ||
ઉજમ : જેવું તારું માથું એવું આનું માથું! | ઉજમ : જેવું તારું માથું એવું આનું માથું! | ||
હવે માથે એ ફાળકો બાંધવાના નહીં! બોલ રાજા. | :::હવે માથે એ ફાળકો બાંધવાના નહીં! બોલ રાજા. | ||
જીવો : જેવો તારો છે જીવ એવો મારો છે જીવ | જીવો : જેવો તારો છે જીવ એવો મારો છે જીવ | ||
અમે વગડામાં જઈને વસવાના નહીં! | :::અમે વગડામાં જઈને વસવાના નહીં! | ||
ઉજમ : બોલ રાજા તને એ કબૂલ છે કે નહીં? | ઉજમ : બોલ રાજા તને એ કબૂલ છે કે નહીં? | ||
જીવો : એ.... માણસની જેમ અમને રહેવા દે | જીવો : એ.... માણસની જેમ અમને રહેવા દે | ||
અને નિર્મળ નીર હવે વહેવા દે...! બોલ રાજા. | :::અને નિર્મળ નીર હવે વહેવા દે...! બોલ રાજા. | ||
(રાજા જતો રહે છે અને દરબારમાં બેસી દરબારીઓ સાથે વિચાર કરે છે.) | (રાજા જતો રહે છે અને દરબારમાં બેસી દરબારીઓ સાથે વિચાર કરે છે.) | ||
| Line 1,101: | Line 1,101: | ||
જીવો : ધારદાર તલવાર ને નીચે ગરદન મારી પડી? ખચ પડી! ધડ દઈ ને ધાર પડી, તલવાર પડી! નહીં? શિર આ બાજુ, ધડ આ બાજુ, હું કઈ બાજુ? | જીવો : ધારદાર તલવાર ને નીચે ગરદન મારી પડી? ખચ પડી! ધડ દઈ ને ધાર પડી, તલવાર પડી! નહીં? શિર આ બાજુ, ધડ આ બાજુ, હું કઈ બાજુ? | ||
રંગલો - સિપાઈઓ : સબૂર સબૂર! સબૂર, મહારાજ! | રંગલો - સિપાઈઓ : સબૂર સબૂર! સબૂર, મહારાજ! | ||
સબૂર! થોભી જાઓ... થોભી જાઓ! | :::સબૂર! થોભી જાઓ... થોભી જાઓ! | ||
આ વધ બંધ કરો... બંધ કરો મહારાજ! | :::આ વધ બંધ કરો... બંધ કરો મહારાજ! | ||
મહારાજ! જીવો એ તો આપનો જ રાજકુંવર છે! | :::મહારાજ! જીવો એ તો આપનો જ રાજકુંવર છે! | ||
મહારાજ! રાજકુંવર છે... મહારાજ | :::મહારાજ! રાજકુંવર છે... મહારાજ | ||
રાજા : હેં? | રાજા : હેં? | ||
(રાજા ખુશીનો માર્યો હસે છે. જીવો લાગ જોઈને ભાગે છે. તે પડી જાય છે. તેને વાગતાં થોડું લોહી નીકળે છે. જેથી વાવમાં પાણી આવે છે. લોકો રાજી થઈને ગીત ગાય છે.) | (રાજા ખુશીનો માર્યો હસે છે. જીવો લાગ જોઈને ભાગે છે. તે પડી જાય છે. તેને વાગતાં થોડું લોહી નીકળે છે. જેથી વાવમાં પાણી આવે છે. લોકો રાજી થઈને ગીત ગાય છે.) | ||
લોકો : એ... સોનાનો ઊગ્યો રે | લોકો : એ... સોનાનો ઊગ્યો રે | ||
સૂરજ ઊગ્યો રે! | :::સૂરજ ઊગ્યો રે! | ||
સૂરજ સુખનો રે ઊગ્યો! | :::સૂરજ સુખનો રે ઊગ્યો! | ||
સૂરજ સુખનો રે ઊગ્યો! | :::સૂરજ સુખનો રે ઊગ્યો! | ||
બત્રીલખણાનાં બે બુંદે | :::બત્રીલખણાનાં બે બુંદે | ||
ભીંજી ને હરખાણી | :::ભીંજી ને હરખાણી | ||
ધરતીને હૈયેથી જાગી | :::ધરતીને હૈયેથી જાગી | ||
ઝીણી આ સરવાણી | :::ઝીણી આ સરવાણી | ||
સૂરજ ઊગ્યો રે. | :::સૂરજ ઊગ્યો રે. | ||
રાજા હરખે! | :::રાજા હરખે! | ||
હરખે, હરખે, પરજા હરખે! | :::હરખે, હરખે, પરજા હરખે! | ||
હરખે જગનો નાથ | :::હરખે જગનો નાથ | ||
હળીમળીને રહેતાં સૌએ | :::હળીમળીને રહેતાં સૌએ | ||
એકબીજાની સાથ... સૂરજ ઊગ્યો રે. | :::એકબીજાની સાથ... સૂરજ ઊગ્યો રે. | ||
(નદી કિનારે હિજરતી હરિજનોના ટોળામાં દાદાનું ગીત પૂરું થાય છે. બાળકનો બાપ આવે છે.) | (નદી કિનારે હિજરતી હરિજનોના ટોળામાં દાદાનું ગીત પૂરું થાય છે. બાળકનો બાપ આવે છે.) | ||
બાળકનો બાપ : વાહ! વાહ રે વાહ ! | બાળકનો બાપ : વાહ! વાહ રે વાહ ! | ||
વાહ તમારો સુખનો સૂરજ | :::વાહ તમારો સુખનો સૂરજ | ||
વાહ વાહ આ ગાણું! | :::વાહ વાહ આ ગાણું! | ||
વાતોની તાંતોથી ગૂંથ્યું | :::વાતોની તાંતોથી ગૂંથ્યું | ||
કરોળિયાનું જાળું! | :::કરોળિયાનું જાળું! | ||
વહે ધીરું કહે મીઠું, ખપે ન એ નદી | :::વહે ધીરું કહે મીઠું, ખપે ન એ નદી | ||
હજાર વર્ષ જીવવાના ના અમે કદી! | :::હજાર વર્ષ જીવવાના ના અમે કદી! | ||
કોણ મૂલવે કરમ અમારાં | :::કોણ મૂલવે કરમ અમારાં | ||
કોણે દીઠી કાલ? | :::કોણે દીઠી કાલ? | ||
વાતોમાં વહેમો ઘોળીને | :::વાતોમાં વહેમો ઘોળીને | ||
શાની બાંધો પાળ? | :::શાની બાંધો પાળ? | ||
અફીણની બાળાગોળીએ બહુ સુવરાવ્યાં બાળ | :::અફીણની બાળાગોળીએ બહુ સુવરાવ્યાં બાળ | ||
હવે માંગીએ મોજ પ્રલયની, લાલ ઝાળ વિકરાળ! | :::હવે માંગીએ મોજ પ્રલયની, લાલ ઝાળ વિકરાળ! | ||
દંતકથાના વ્યસન વિના જો પડે ન તમને ચેન | :::દંતકથાના વ્યસન વિના જો પડે ન તમને ચેન | ||
સુખી અંત આ ભૂલી ઘડીભર ઓસરવા દો ઘેન! | :::સુખી અંત આ ભૂલી ઘડીભર ઓસરવા દો ઘેન! | ||
અંત કહું મારા મનનો… સાર અમારા જીવનનો | :::અંત કહું મારા મનનો… સાર અમારા જીવનનો | ||
અંત જુઓ ને ચેન ખૂઓ. લો, અંત જુઓ... | :::અંત જુઓ ને ચેન ખૂઓ. લો, અંત જુઓ... | ||
અંત જુઓ... અંત જુઓ તે આ! | :::અંત જુઓ... અંત જુઓ તે આ! | ||
<center><nowiki>**</nowiki></center> | <center><nowiki>**</nowiki></center> | ||
(વાવમાં ભજવાયેલું છેલ્લું દૃશ્ય ફરી દેખાય છે. જીવાને વધસ્તંભ પર લાવવામાં આવે છે. વાવ ઉપર માલો, ધૂળી ને હરિજનો આવે છે તેમને સૈનિકો અટકાવે છે.) | (વાવમાં ભજવાયેલું છેલ્લું દૃશ્ય ફરી દેખાય છે. જીવાને વધસ્તંભ પર લાવવામાં આવે છે. વાવ ઉપર માલો, ધૂળી ને હરિજનો આવે છે તેમને સૈનિકો અટકાવે છે.) | ||
| Line 1,149: | Line 1,149: | ||
(રાજા નગરશેઠ વગેરે બેઠા છે. જીવાને મારવાની તૈયારી થાય છે.) | (રાજા નગરશેઠ વગેરે બેઠા છે. જીવાને મારવાની તૈયારી થાય છે.) | ||
સમૂહગાન : રંગલો તો આવે નહીં | સમૂહગાન : રંગલો તો આવે નહીં | ||
આવે નહીં - બચાવે નહીં | :::આવે નહીં - બચાવે નહીં | ||
રંગલો તો આવે નહીં | :::રંગલો તો આવે નહીં | ||
આવે નહીં – બચાવે નહીં | :::આવે નહીં – બચાવે નહીં | ||
(જીવાને વધેરવામાં આવે છે. પાણી નીકળતું નથી.) | (જીવાને વધેરવામાં આવે છે. પાણી નીકળતું નથી.) | ||
ધૂળી : મારા દીકરાને વણમોતે મારી નાંખ્યો રે! | ધૂળી : મારા દીકરાને વણમોતે મારી નાંખ્યો રે! | ||
માલો : આજે પ્રલય રચાશે રાજા— પરસેવો ઊભરાશે — | માલો : આજે પ્રલય રચાશે રાજા— પરસેવો ઊભરાશે — | ||
તારી સાતે પેઢી જાશે! | :::તારી સાતે પેઢી જાશે! | ||
(માલો ઉપરથી પડતું નાખે છે ને મરી જાય છે તે સાથે પુષ્કળ પાણી નીકળે છે. રાજા બચવાનાં ફાંફાં મારે છે, પણ ડૂબી જાય છે. નદીકિનારે હિજરતીઓના ટોળામાં દાદા બાળક વગેરે દેખાય છે. પછી તેઓ ગાંસડાંપોટલાં બાંધી ત્યાંથી બીજે જાય છે, જ્યાં મિલોનાં ભૂંગળાં વગેરે આધુનિક ઉદ્યોગનાં ચિહ્ન દેખાય છે. ત્યાં રેડિયો પરથી વંચાતા સમાચારમાં હરિજન પર થતા અત્યાચારના છેલ્લા આંકડા વંચાય છે.) | :::(માલો ઉપરથી પડતું નાખે છે ને મરી જાય છે તે સાથે પુષ્કળ પાણી નીકળે છે. રાજા બચવાનાં ફાંફાં મારે છે, પણ ડૂબી જાય છે. નદીકિનારે હિજરતીઓના ટોળામાં દાદા બાળક વગેરે દેખાય છે. પછી તેઓ ગાંસડાંપોટલાં બાંધી ત્યાંથી બીજે જાય છે, જ્યાં મિલોનાં ભૂંગળાં વગેરે આધુનિક ઉદ્યોગનાં ચિહ્ન દેખાય છે. ત્યાં રેડિયો પરથી વંચાતા સમાચારમાં હરિજન પર થતા અત્યાચારના છેલ્લા આંકડા વંચાય છે.) | ||
</poem> | </poem> | ||