17,546
edits
વાર્તાનું શાસ્ત્ર/પરિશિષ્ટ: Difference between revisions
no edit summary
(+1) |
No edit summary |
||
| Line 4: | Line 4: | ||
{{center|'''(૧) મોહનભાઈ પટેલનું અધિકારણ+<ref>+ જુઓ ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ ગ્રંથ : ૪ ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ, અમદાવાદ, પાંચમી આવૃત્તિ-૨૦૧૮, પૃ. ૪૦૫ માં મોહનભાઈ પટેલે ગિજુભાઈ બધેકા વિષે લખેલું અધિકારણ.</ref> '''}} | {{center|'''(૧) મોહનભાઈ પટેલનું અધિકારણ+<ref>+ જુઓ ગુજરાતી સાહિત્યનો ઇતિહાસ ગ્રંથ : ૪ ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ, અમદાવાદ, પાંચમી આવૃત્તિ-૨૦૧૮, પૃ. ૪૦૫ માં મોહનભાઈ પટેલે ગિજુભાઈ બધેકા વિષે લખેલું અધિકારણ.</ref> '''}} | ||
{{Poem2Open}} | {{Poem2Open}} | ||
ગિજુભાઈ ભગવાનજી બધેકા (૧૮૮૫-૧૯૩૯) : ગિજુભાઈનો જન્મ સૌરાષ્ટ્રમાં ચિતળ ગામે ૧૫મી નવેમ્બર, ૧૮૮૫ના રોજ થયો હતો. જ્ઞાતિએ બ્રાહ્મણ ગિજુભાઈ વલભીપુરના વતની હતા. ગુજરાતના કેળવણીના ઇતિહાસમાં અને તેમાંયે સવિશેષે બાળકેળવણીના ઇતિહાસમાં તે અવિસ્મરણીય છે. ‘બાળક’ વિશે, તેના ઉછેર વિશે, તેના સુક્ષ્મ વિકાસ વિશે ગિજુભાઈએ આપણને ગુજરાતીઓને ‘ચેતવ્યા'. બાળકેળવણીના સંદર્ભે એમની સાહિત્યસાધના પણ થઈ છે. શિક્ષકોને તથા વાલીઓને મબલક માર્ગદર્શન મળી રહે એવી એમની નાની-મોટી પુસ્તિકાઓની સંખ્યા ઘણી છે. બાળકોને લક્ષમાં રાખી એમણે કેટલીક લોકવાર્તાઓને નવેસરથી ઢાળી છે. બાળસાહિત્યના તો એ યુગપ્રવર્તક કહેવાય. એમના સેવાકાર્યની કદરરૂપે એમને રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક એનાયત થયો હતો. | '''ગિજુભાઈ ભગવાનજી બધેકા (૧૮૮૫-૧૯૩૯)''' : ગિજુભાઈનો જન્મ સૌરાષ્ટ્રમાં ચિતળ ગામે ૧૫મી નવેમ્બર, ૧૮૮૫ના રોજ થયો હતો. જ્ઞાતિએ બ્રાહ્મણ ગિજુભાઈ વલભીપુરના વતની હતા. ગુજરાતના કેળવણીના ઇતિહાસમાં અને તેમાંયે સવિશેષે બાળકેળવણીના ઇતિહાસમાં તે અવિસ્મરણીય છે. ‘બાળક’ વિશે, તેના ઉછેર વિશે, તેના સુક્ષ્મ વિકાસ વિશે ગિજુભાઈએ આપણને ગુજરાતીઓને ‘ચેતવ્યા'. બાળકેળવણીના સંદર્ભે એમની સાહિત્યસાધના પણ થઈ છે. શિક્ષકોને તથા વાલીઓને મબલક માર્ગદર્શન મળી રહે એવી એમની નાની-મોટી પુસ્તિકાઓની સંખ્યા ઘણી છે. બાળકોને લક્ષમાં રાખી એમણે કેટલીક લોકવાર્તાઓને નવેસરથી ઢાળી છે. બાળસાહિત્યના તો એ યુગપ્રવર્તક કહેવાય. એમના સેવાકાર્યની કદરરૂપે એમને રણજિતરામ સુવર્ણચંદ્રક એનાયત થયો હતો. | ||
બાળશિક્ષણશાસ્ત્રવિષયક સાહિત્ય, કિશોરસાહિત્ય, બાળસાહિત્ય વગેરે પહેલી જ વાર દૃષ્ટિપૂર્વક ગિજુભાઈ આપણને આપે છે. બાળકને એના યાથાર્થ્યમાં, એના તળપદમાં સમજનાર લેખક આપણે ત્યાં એ પહેલા છે. ગિજુભાઈની શૈલી સરળ અને સુબોધ હોવાથી એમનું સાહિત્ય આબાલવૃદ્ધ સૌ માણી શકે છે. | બાળશિક્ષણશાસ્ત્રવિષયક સાહિત્ય, કિશોરસાહિત્ય, બાળસાહિત્ય વગેરે પહેલી જ વાર દૃષ્ટિપૂર્વક ગિજુભાઈ આપણને આપે છે. બાળકને એના યાથાર્થ્યમાં, એના તળપદમાં સમજનાર લેખક આપણે ત્યાં એ પહેલા છે. ગિજુભાઈની શૈલી સરળ અને સુબોધ હોવાથી એમનું સાહિત્ય આબાલવૃદ્ધ સૌ માણી શકે છે. | ||
ગિજુભાઈએ ‘વાર્તાનું શાસ્ત્ર’ ખંડ : ૧-૨ (૧૯૨૫) પણ રચ્યું છે. સાહિત્ય- સ્વરૂપોના અભ્યાસોમાં વાર્તાના શાસ્ત્રકારે જ રચેલા આ બે ગ્રંથો આપણા સાહિત્યના અમૂલ્ય ગ્રંથો છે. વાર્તા વિશેની એમની સૂઝ અહીં પ્રગટ થાય છે. વિષય શિક્ષણસાસ્ત્રનો હોય, બાળવાર્તાનો હોય, શિક્ષકોને કે વાલીઓને બોધ કે માર્ગદર્શનનો હોય પણ ગિજુભાઈની શૈલી વિષયને અનુરૂપ ઢાળે ઢળતી હોય છે. એમનું દર્શન સ્પષ્ટ છે તેથી એમની અભિવ્યક્તિ પણ અસંદિગ્ધ છે. શિક્ષક ગિજુભાઈની સર્ગશક્તિનો એમના સાહિત્યમાં પણ સંચાર વરતાઈ આવે એવો છે. [ગિજુભાઈએ દક્ષિણામૂર્તિ, ભાવનગરમાં મોન્ટેસરી પદ્ધતિએ બાળશિક્ષણના વિકાસલક્ષી પ્રયોગ કરેલા. 'બાળસાહિત્ય ગુચ્છ'માં પચીસેક પુસ્તકો, ‘બાળસાહિત્ય વાટિકા' મંડળ-૧નાં ૨૮ અને મંડળ-૨નાં ૧૪ પુસ્તકો, ‘ઇસપનાં પાત્રો’ (૧૯૩૪) – એ બાળસાહિત્ય-વિષયક; 'કિશોરકથાઓ ૧-૨ (૧૯૨૭, ૧૯૨૯), ‘રખડુ ટોળી ૧-૨ (૧૯૨૯, ૧૯૩૩) એ કિશોરસાહિત્યનાં તેમજ ('વાર્તાનું શાસ્ત્ર' ઉપરાંત) મોન્ટેસરી પદ્ધતિ (૧૯૨૭), ‘શિક્ષક હો તો’ (૧૯૩૫) વગેરે ૧૫ જેટલાં બાળશિક્ષણ-વિચારનાં પુસ્તકો એમણે લખ્યાં છે.] | ગિજુભાઈએ ‘વાર્તાનું શાસ્ત્ર’ ખંડ : ૧-૨ (૧૯૨૫) પણ રચ્યું છે. સાહિત્ય- સ્વરૂપોના અભ્યાસોમાં વાર્તાના શાસ્ત્રકારે જ રચેલા આ બે ગ્રંથો આપણા સાહિત્યના અમૂલ્ય ગ્રંથો છે. વાર્તા વિશેની એમની સૂઝ અહીં પ્રગટ થાય છે. વિષય શિક્ષણસાસ્ત્રનો હોય, બાળવાર્તાનો હોય, શિક્ષકોને કે વાલીઓને બોધ કે માર્ગદર્શનનો હોય પણ ગિજુભાઈની શૈલી વિષયને અનુરૂપ ઢાળે ઢળતી હોય છે. એમનું દર્શન સ્પષ્ટ છે તેથી એમની અભિવ્યક્તિ પણ અસંદિગ્ધ છે. શિક્ષક ગિજુભાઈની સર્ગશક્તિનો એમના સાહિત્યમાં પણ સંચાર વરતાઈ આવે એવો છે. [ગિજુભાઈએ દક્ષિણામૂર્તિ, ભાવનગરમાં મોન્ટેસરી પદ્ધતિએ બાળશિક્ષણના વિકાસલક્ષી પ્રયોગ કરેલા. 'બાળસાહિત્ય ગુચ્છ'માં પચીસેક પુસ્તકો, ‘બાળસાહિત્ય વાટિકા' મંડળ-૧નાં ૨૮ અને મંડળ-૨નાં ૧૪ પુસ્તકો, ‘ઇસપનાં પાત્રો’ (૧૯૩૪) – એ બાળસાહિત્ય-વિષયક; 'કિશોરકથાઓ ૧-૨ (૧૯૨૭, ૧૯૨૯), ‘રખડુ ટોળી ૧-૨ (૧૯૨૯, ૧૯૩૩) એ કિશોરસાહિત્યનાં તેમજ ('વાર્તાનું શાસ્ત્ર' ઉપરાંત) મોન્ટેસરી પદ્ધતિ (૧૯૨૭), ‘શિક્ષક હો તો’ (૧૯૩૫) વગેરે ૧૫ જેટલાં બાળશિક્ષણ-વિચારનાં પુસ્તકો એમણે લખ્યાં છે.] | ||
| Line 14: | Line 14: | ||
{{સ-મ|૫/૯/૨૦૦૯<br>શિક્ષકદિન||ચંદ્રકાન્ત શેઠ}} | {{સ-મ|૫/૯/૨૦૦૯<br>શિક્ષકદિન||ચંદ્રકાન્ત શેઠ}} | ||
<hr> | |||
{{reflist}} | |||
<br> | <br> | ||
{{HeaderNav2 | {{HeaderNav2 | ||