ગુજરાતી ટૂંકી વાર્તાનો ઇતિહાસ : વહેણો અને વળાંકો/ધૂમકેતુ: Difference between revisions

+1
No edit summary
(+1)
Line 143: Line 143:
અર્પણ : કાવ્યપંક્તિ :  
અર્પણ : કાવ્યપંક્તિ :  
{{Block center|<poem>ક્ષણ એક આવીને ગઈ; ફરી એ કદી નજરે નહિ;
{{Block center|<poem>ક્ષણ એક આવીને ગઈ; ફરી એ કદી નજરે નહિ;
સાથે જીવનભર તો ય જે છાયાની પેઠ પળી રહી.</poem>}}
સાથે જીવનભર તો ય જે છાયાની પેઠ પળી રહી.


રસઅંગુલિના સ્પર્શથી,  
રસઅંગુલિના સ્પર્શથી,  
Line 607: Line 607:
{{center|૦}}
{{center|૦}}
<big>'''૩. ‘વસંતકુંજ’ વાર્તાસંગ્રહ વિશે :'''</big>
<big>'''૩. ‘વસંતકુંજ’ વાર્તાસંગ્રહ વિશે :'''</big>
'''૧) પરાજય લાવજે'''
'''૧) પરાજય લાવજે'''
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 626: Line 627:
{{center|૦}}
{{center|૦}}
<big>'''૪. ‘નિકુંજ’ વાર્તાસંગ્રહ વિશે :'''</big>
<big>'''૪. ‘નિકુંજ’ વાર્તાસંગ્રહ વિશે :'''</big>
'''૧) રતન'''
'''૧) રતન'''
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 670: Line 672:
{{center|૦}}
{{center|૦}}
<big>'''૫. ‘છેલ્લો ઝબકારો’ વાર્તાસંગ્રહ વિશે :'''</big>
<big>'''૫. ‘છેલ્લો ઝબકારો’ વાર્તાસંગ્રહ વિશે :'''</big>
'''૧) શૂન્યતાની લીલા'''
'''૧) શૂન્યતાની લીલા'''
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}
Line 678: Line 681:
{{Poem2Close}}
{{Poem2Close}}
'''૩) માતૃત્વ જાગ્યું'''
'''૩) માતૃત્વ જાગ્યું'''
'''એક પુરુષની અંદર જ્યારે માતૃભાવ જાગે ત્યારે કેવી પરિસ્થિતિઓનું નિર્માણ કુદરત કરી આપે એવી વાર્તા. એક પૈસાદાર લાગણીવાળો માણસ એટલે જગમોહન અને વાર્તાનો નાયક એટલે કેશવચંદ્ર. કેશવચંદ્ર પોતાનું ગુજરાત ચલાવવા માટે છૂટક છૂટક ટ્યૂશન કરતો, પરંતુ પુસ્તકપ્રેમી અને એક નાની સરખી અંધારી કોટડીનો માલિક અને પુસ્તકપ્રેમી હોવાને લીધે કોઈની ટીકા, નિંદા, ધૃણા કે ખુશામત કરતો નહીં, પોતાનાં પુસ્તકોને જ પોતાનું વિશ્વ ગણતો. પુસ્તક પાસેથી એટલું શીખેલો કે, જે જીવન છે એ જીવન નથી, અને જે જીવન નથી એ જ જીવન છે અને ભવિષ્યમાં પણ આ દુનિયામાં જીવવું હોય તો વર્તમાન બરાબર જીવી લેવો એ જ બાદશાહીનો માર્ગ છે.
{{Poem2Open}}
જગમોહનના ઘરે જઈને તેની રૂપ અને પૈસાદારથી અહંકારી પત્નીનો ભેટો થાય છે, અને ત્યાં વાર્તાનો પ્રાણ કહી શકાય એવો જગદીશ નામનું પાત્ર ઉમેરાય છે. જગદીશ હજુ માંડ પાંચ વર્ષનો, પરંતુ કોઈ ગહન અવસ્થામાં ખોવાયેલું બાળક. વાર્તાકાર બહુ સરસ રીતે આગળની વાર્તાનો મર્મ સમજાવતાં જણાવે છે કે, સાવકી મા સાથે રહેતો દીકરો પોતાની પેટે જણેલી માની રાહમાં પોતાનું વર્તમાન પણ જીવી નથી શકતો. અને જ્યારે કેશવચંદ્રની અંદર એ માતૃત્વનો ભાવસ્રાવ થાય પછી કેવી રીતે પરિસ્થિતિ પલટાય છે અને જગદીશને મા અને મા સમો શિક્ષક મળે છે-ની આખીય પરિસ્થિતિ પ્રકૃતિ કેવી રીતે નિર્માણ કરે છે એનું બહુ ભાવાત્મક વર્ણન ધૂમકેતુ કરે છે.'''
એક પુરુષની અંદર જ્યારે માતૃભાવ જાગે ત્યારે કેવી પરિસ્થિતિઓનું નિર્માણ કુદરત કરી આપે એવી વાર્તા. એક પૈસાદાર લાગણીવાળો માણસ એટલે જગમોહન અને વાર્તાનો નાયક એટલે કેશવચંદ્ર. કેશવચંદ્ર પોતાનું ગુજરાત ચલાવવા માટે છૂટક છૂટક ટ્યૂશન કરતો, પરંતુ પુસ્તકપ્રેમી અને એક નાની સરખી અંધારી કોટડીનો માલિક અને પુસ્તકપ્રેમી હોવાને લીધે કોઈની ટીકા, નિંદા, ધૃણા કે ખુશામત કરતો નહીં, પોતાનાં પુસ્તકોને જ પોતાનું વિશ્વ ગણતો. પુસ્તક પાસેથી એટલું શીખેલો કે, જે જીવન છે એ જીવન નથી, અને જે જીવન નથી એ જ જીવન છે અને ભવિષ્યમાં પણ આ દુનિયામાં જીવવું હોય તો વર્તમાન બરાબર જીવી લેવો એ જ બાદશાહીનો માર્ગ છે.
જગમોહનના ઘરે જઈને તેની રૂપ અને પૈસાદારથી અહંકારી પત્નીનો ભેટો થાય છે, અને ત્યાં વાર્તાનો પ્રાણ કહી શકાય એવો જગદીશ નામનું પાત્ર ઉમેરાય છે. જગદીશ હજુ માંડ પાંચ વર્ષનો, પરંતુ કોઈ ગહન અવસ્થામાં ખોવાયેલું બાળક. વાર્તાકાર બહુ સરસ રીતે આગળની વાર્તાનો મર્મ સમજાવતાં જણાવે છે કે, સાવકી મા સાથે રહેતો દીકરો પોતાની પેટે જણેલી માની રાહમાં પોતાનું વર્તમાન પણ જીવી નથી શકતો. અને જ્યારે કેશવચંદ્રની અંદર એ માતૃત્વનો ભાવસ્રાવ થાય પછી કેવી રીતે પરિસ્થિતિ પલટાય છે અને જગદીશને મા અને મા સમો શિક્ષક મળે છે-ની આખીય પરિસ્થિતિ પ્રકૃતિ કેવી રીતે નિર્માણ કરે છે એનું બહુ ભાવાત્મક વર્ણન ધૂમકેતુ કરે છે.
{{Poem2Close}}
'''૪) મળેલું અને મેળવેલું'''
'''૪) મળેલું અને મેળવેલું'''
{{Poem2Open}}
{{Poem2Open}}