સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/રજનીશ/ધર્મ સે જન્મ કા સંબંધ નહીં

         

[ધર્મપરિવર્તન — વિરોધીવિધેયકસંબંધે૧૯૭૯માંપૂછાયેલાપ્રશ્નનાજવાબમાં :] ઈસવિધેયકકેદ્વારાઈસબાતકીચેષ્ટાકીજારહીહૈકિલોગધર્મ— પરિવર્તનનકરસકેં. કિસીવ્યક્તિકીધર્મકોચુનનેકીસ્વતંત્રતાછિનનાઅત્યંતમૂઢતાપૂર્ણહૈ. કોઈઅગરઈસાઈહોનાચાહતાહૈ, તોહકદારહૈઈસાઈહોનેકા. સચતોયહહૈ, જન્મકેસાથધર્મકાકોઈસંબંધનહીંહૈ. નહીંતોભારતીયસંસદમેંએકાધવિધાયકઔરલેઆનાચાહિએ — કિજોકમ્યુનિસ્ટઘરમેંપૈદાહુઆહૈ, ઉસેકમ્યુનિસ્ટહીરહનાપડેગા; ઔરજોકૉંગ્રેસીઘરમેંપૈદાહુઆહૈ, ઉસેકૉંગ્રેસીહીરહનાપડેગા! અગરજન્મકેસાથરાજનીતિતયનહીંહોતી, તોજન્મકેસાથધર્મકીવિચારધારાકૈસેતયહોસકતીહૈ! જન્મકોક્યાસંબંધહૈવિચારધારાસે? કિસીઆદમીકેખૂનકીજાંચસેબતાસકતેહોકિહિંદૂહૈ, યામુસલમાનહૈ, યાઈસાઈહૈ? કિસીઆદમીકીહડ્ડિયાંબતાસકેંગીકિઉસકીવિચારધારાક્યાથી — નાસ્તિકથાકિઆસ્તિકથા? ધર્મસેઔરવિચારધારાસેજન્મકાકોઈભીસંબંધનહીંહૈ. લેકિનયહદેશહિંદુમતાંધોકેહાથમેંપડાજારહાહૈ. ચેષ્ટાયહહૈકિકોઈહિંદુકિસીદૂસરેધર્મમેંનજાસકે. લેકિનકોઈનહીંપૂછતાકિહિંદુકિસીદૂસરેધર્મમેંજાનાક્યોંચાહતેહૈં? ઔરઅગરજાનાચાહતેહૈં, તોઉનકેજાનેકેકારણમિટાઓ. અગરહિંદુનહીંચાહતેકિહિન્દુઈસાઈહોં, તોઉનકેકારણમિટાઓ. એકતરફહરિજનોંકોજિંદાજલાતેહો, ઉનકીસ્ત્રાયાંપરબલાત્કારકરતેહો, ઉનકેબચ્ચોંકોભૂનડાલતેહો, ગાંવબરબાદકરદેતેહો, આગલગાદેતેહો — ઔરદૂસરીતરફસેવેઈસાઈભીનહીંહોસકતે! જિસધર્મમેંઉનકાજીવનભીસંકટમેંહૈ, ઉસધર્મમેંહીઉન્હેંજીનાહોગા. લેકિનઈસવિધેયકકોલાનેવાલોંકાકહનાહૈકિઈસાઈહિન્દુલોગોંકોભરમાલેતેહૈં; હમભરમાનેકેખિલાફવિધાયકબનારહેહૈ. તુમનહીંભરમાપાયે — ઈસાઈભરમાલેતેહૈં! ઉનલોગોંકાકહનાહૈકિઈસાઈતોલોગોંકોધન, પદ, નૌકરી, પ્રતિષ્ઠા, શિક્ષા, ભોજન, અસ્પતાલ, સ્કૂલ — ઐસીચીજેંદેકરભરમાલેતેહૈં. તોતુમપાંચહજારસાલસેક્યાકરરહેહો? સ્કૂલનહીંખોલસકે? અસ્પતાલનહીંબનાસકે? લોગોંકોરોટી-રોજી-કપડાનહીંદેસકે? અગરઈસાઈલોગોંકોરોટી— રોજી-કપડાદેકરભરમાલેતેહૈં, તોયહસિર્ફતુમ્હારીલાંછનાહૈ. યહતોતુમ્હારેચેહરેપરકાલિખપુતગયી. પાંચહજારસાલમેંતુમલોગોંકોરોટી-રોજી-કપડાભીનહીંદેપાયે! લોગઈતનેભૂખેહૈં, ઈતનેદીન, ઈતનેદુર્બલકિરોટી-રોજીકેલિયેધર્મબદલલેતેહૈં! તોનિશ્ચિતહીતુમ્હારેધર્મકીકીમતરોટી-રોજીસેજ્યાદાનહીંહૈ. ઔરતુમ્હારેધર્મનેદિયાક્યાઉન્હેં? અગરદિયાહોતા, તોક્યોંબદલતે? અગરચાહતેહોકિનબદલેં, તોકુછદો. અસ્પતાલખોલો, સ્કૂલખોલો. ભેજોઅપનેસંન્યાસિયોંકો, ઉનકીસેવાકરેં. પાંચલાખહિંદુસંન્યાસીહૈં, ઇનકોભેજો : સેવાકરેં, સ્કૂલચલાયેં, અસ્પતાલખોલેં. મગરહિંદુસંન્યાસીતોસેવાકરતાનહીં — લેતાહૈ. ઉસનેસદિયોંસેસેવાલીહૈ. ઉસકેપૈરદબાઓ, ઉસકેચરણોંપરસિરરખો. લોગથકગયેમૂઢોકેચરણોંપરસિરરખતે-રખતે. ઔરલોગભૂખેંહૈં. ઔરલોગઅપમાનિતહૈ. તુમ્હારેસાથહૈં — યહીઆશ્ચર્યહૈ! શૂદ્રોંકાકભીકાતુમસેસંબંધછૂટજાનાચાહિયેથા. કૈસેશૂદ્રતુમ્હારેસાથરહેઆરહેહૈં, યહચમત્કારહૈ? જહરતુમનેહજારોંસાલતકપિલાયાહૈકિંઉનમેંઅબસ્વતંત્રતાકાબોધભીનહીંરહગયાહૈ. ઉનમેંઈતનીભીક્ષમતાનહીંરહગયીહૈકિકહદેં, કિનમસ્કાર! અબબહુતહોગયા! તુમનેહમેંબહુતસતાદિયા. અબકમ-સે-કમઈતનાતોહમેંઆજ્ઞાદોકિહમઈસઘેરેકેબાહરજાએં.

મૈંઈસાઈનહીંહૂં, મૈંહિંદૂભીનહીંહૂં. મૈંકિસીધર્મકાઅનુયાયીનહીંહૂં. લેકિનફિરભીમૈંયહમાનતાહૂંકિઅગરકોઈવ્યક્તિઅપનાધર્મબદલનાચાહતાહૈ, તોયહઉસકાજન્મસિદ્ધઅધિકારહૈ. કારણભીઉસકોહીતયકરનાહૈ. ઔરઅગરવહરોટી-રોજીકેલિયેઅપનાધર્મબદલલેતાહૈ, તોઈસસેસિર્ફઈતનાહીસિદ્ધહોતાહૈકિજિસધર્મમેંવહથા, વહરોટી-રોજીભીનહીંદેસકા — ઔરતોક્યાદેગા! થોથેસિદ્ધાંતપેટનહીંભરતે! “ભૂખેભજનનહોહિંગોપાલા” વહબહુતદિનસુનચુકાભૂખેભજનકરતેકરતે; નઆત્માતૃપ્તહોતી, નશરીરતૃપ્તહોતા. પરલોકકીતોબાતછોડો, યહલોકભીનર્કમેંબીતરહાહૈ. તોઅગરકોઈઈસેબદલલેનાચાહે, તોમૈંઉસેઉસકાજન્મસિદ્ધઅધિકારમાનતાહૂં.