નીતિન મહેતાનાં કાવ્યો/એક રચના - દરેક લખાણ પછી

એક રચના

દરેક લખાણ પછી
શબ્દો કેમ અજાણ્યા બની જતા હશે
દર વખતે દૂર દૂરના અનેક શબ્દો
પાસે આવે
મને રચે
ને
એકાએક અવકાશમાં અદૃશ્ય થઈ જાય
પછી
ફરી અજાણ્યો બની જાઉં
તો મારી ઓળખ કઈ

પાણીની નગ્નતામાં છુપાયેલો સૂરજ
ઇતિહાસ અને વિસ્મૃતિની જેમ
ધબકારાની ઉઘાડબંધ આંખોમાં
શ્વાસનિઃશ્વાસ થઈ રણની ઠૂંઠવાતી
રાત્રિને પૂછે : આ હાંફ ચઢેલા સમયમાં
લખાણ એ મુક્તિ
અશક્યતા
લમણામાં સણકા માર્યા કરતી ક્ષિતિજ
કે ઓળખ માટેનો રઝળપાટ

શબ્દોથી રચાયેલા વિશ્વમાં
જરીક અમથા હરીએ ફરીએ
હજી તો એક વળાંકથી
બીજે માત્ર વળીએ
અને એકાએક
અજાણ્યા મુસાફર થઈ જઈએ
તો કઈ ઓળખ રચીએ

ખંડેર સાથે વાતચીત કરતાં કરતાં
હવા એને વહેરતી જાય
ને એના કણકણમાંથી
ઘડાતા આવતા શરીરને
હજી તો જોઈએ ન જોઈએ
એનો સ્પર્શ કરીએ ન કરીએ
ત્યાં તો ફુંકાતી બારાખડીમાં
હોવું ન હોવું
સ્થાનાંતર કરતાં પંખીઓની જેમ
અજાણ્યા આકાશમાં ઊડી જાય
તો કઈ ઓળખને
અક્ષર અક્ષર વચ્ચેની
ખાલી જગામાં રચવી?
કે ભૂલવી?
કે પામવી?
કે સુખી અહંકારથી પોષવી?
કે વહેતા જળમાંથી
એને ખોબામાં ઝીલવી

વારંવાર હણાયેલું અંગત વિશ્વ
સ્મૃતિમાં ક્યારેક બેઠું થાય
ક્યારેક
ઉન્માદી તાવની જેમ એનો પારો ચઢેઊતરે
ક્યારેક છેકાય
પણ ઝાંખું ન થાય
છતાં લકવાગ્રસ્ત ડગુમગુ મન

કેટલાક શબ્દોને
ઝાલવા ઝાંવાં નાખે
પણ ઊડી ગયેલા શબ્દો પાછા ન ફરે
ને કાગળમાં પથરાતી જાય કાળાશ
તોયે જક્કી
વિદ્રોહીનો સ્વાંગ સજતું
આ હોવું
પોતાની દરેક ઓળખને સાચી ઠેરવે
પણ અન્યો વિનાની
મારી ઠાલી
કાલી કાલી
બોદું રણક્તી ઓળખનું શું કરું

સંશય બળાપો શરણાગતિ શહીદી
દૃષ્ટિને પળે પળે આલિંગન આપીને
કાટમાળની જેમ ખેરવે
પોતાનાથી દૂર જવા પગલાં ઉપાડું
ને
અરીસાની પાછળનો એક ચહેરો
મૂંગી નજરે મને તાકી રહે
ગઈ કાલની ઓળખનો ભાર હળવો થાય
હવે નવેસરથી આરંભ કરું ન હોવાનો.

આ રચના કમલ વોરા માટે

એક પત્ર

કાચીંડો તે જ આ શહેર. હું અહીં, તું ત્યાં, વચ્ચે રઝળે છે મારા-તારા કેટલાયે અવશેષો. બધું બદલાતું જાય છે – સુખની જેમ, આકાશની જેમ. સ્વપ્નની બોદી દીવાલોના રણકારને પીઉં છું આંખોથી અને ત્વચા પર ખખડે છે વર્તમાનની એક એક ક્ષણ. ‘પછી શું?’નું અવતરણ સતત પીડે છે મારી આ એક ક્ષણને. તડકો બારીના કાચ સાથે આજે સવારે જ ફૂટી ગયો. ત્વચા પર જે છિદ્રો છે તે કાચની કચ્ચરોની જેમ હાંફી રહ્યાં. આ અશબ્દ વિશ્વ મને પીડે છે તેથી તો હું તરડાઈ જાઉં છું દર્પણમાં અને મારી વાતો શ્વાસ થઈ પ્રતિબિમ્બાય છે મારી સામે. તારા શહેરથી મારું શહેર જુદું, વચ્ચે લંબાઈને પડ્યો છે કાચીંડો. હું તો ઘડું છું મારા મૌનને... ચિત્તને શબ્દાવું શી રીતે? મનને ‘એ અહીં નથી’ કહી કેમ કરી મનાવું? તું મારી બધી ઋતુ. તારા માટે થોડી ઉનાળાની સાંજ અને વરસાદી બપોરની થોડી ક્ષણો મેં સાચવી રાખી છે. હું શબ્દોથી વિશેષ કશું લંબાવી નથી શકતો તારી તરફ. તારો નીતિન પણ આ શહેરમાં બોલતો, કોલ્ડ કૉફી પીતો, જૅઝ સાંભળતો ઉદાસ હસે છે. ઇમોશનલી ઇર્‌રૅશનલ થઈ ગયો છે એ. વધુ પૂછીશ તો કહીશ ટ્રેન બની આવ-જા કરું છું અહીંથી ત્યાં. તારે મને યાદ ન આવવું.