અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/ઉમાશંકર જોશી/રાજસ્થાનમાં પસાર થતાં —

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.


રાજસ્થાનમાં પસાર થતાં —

ઉમાશંકર જોશી

બારી બહાર છૂટી ધસી દૃષ્ટિ.
અહો મોકળાશ!
…ભાઈ, બેસો જગા છે, ગાડી છે બધાની.
હાશ!
ગડડ ગડડ! ગડડ ગડડ! ગડે ગાડી.

દૃષ્ટિ મારી બારી બ્હાર નાસી છૂટી ધસી.
મનડું આ અખૂટ વેરાન બની જાય.
સંકલ્પવિકલ્પ બધા છૂટાં ઘેટાં સમા
હેઠા શ્વાસે ધરતીનાં હો-ન-હો તે તૃણ
ખેંચી કાઢે, ચર્યાં કરે.

ઓહો! પેલો દૂર ડોકાયો ડુંગર.
ચિત્ત અઢેલીને એને થયું જીવ-ભર.
ધારે ધારે ચઢી જઈ ઊંચેરા શિખર પર
મંદિર-ધ્વજાએ થરકી રહ્યું ફરફર
ફરકી રહ્યું થરથર.

… પાણી ઢળ્યું? લઈ લો સામાન ઊંચો.
ડળી ગયો કાચો કૂજો!
રણમાં પાણીનાં ભલા દર્શન કરાવી ગયો.
ગડડ ગડડ! ગડડ ગડડ! ગડે ગાડી.

પાણી? પાણી તો અહીં પાતાળકૂવે, અથવા તો
ઓ પણે અંકાશે, જ્યાં
કાળમીંઢ ખડકોની ભીંતો
માથે ગઢ, જાણે
ઉગામેલી મુક્કી આ ભેંકાર ધરાએ.
પાણીની અચૂક દીપે એ એંધાણી.

જો જો પેલા બુરજે
સન્ધ્યાની રંગીન ચિતાએ
ઝળાંઝળાં ઊભી કો પદ્મિનીઓ
ઝાંકી રહી શાશ્વતીના હૈયાની સિંદૂર-જ્વાલા.

સન્ધ્યાયે શમી, અંધકાર-રણે
ચેતનના રેલા સમી રેલ લંબાયે આ જતી —
જાણે પળ પછી પળ
ઊંટ ખેંચે હળ:
ચાસે ચાસે ધરતી આ પડખું બદલી રહી.
આવી રાત, વેરતી મુઠ્ઠી ભરી તારા;
પ્રભુની ફસલ, હવે જોઈએ, કેવીક હશે
ગડડ ગડડ! ગડડ ગડડ! — ગડે ગાડી.

અમદાવાદ-દિલ્હી ગાડીમાં, ૨૪-૯-૧૯૬૩
(સમગ્ર કવિતા, બીજી આ., ૧૯૯૮, પૃ. ૬૬૪)


આસ્વાદ: ‘‘રાજસ્થાનમાં પસાર થતાં — ’ વિશે — સતીશ વ્યાસ