અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/ન્હાનાલાલ દ. કવિ/ગુજરાત (એક ઐતિહાસિક કાવ્ય) (ધન્ય હો!...)

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
ગુજરાત (એક ઐતિહાસિક કાવ્ય) (ધન્ય હો!...)

ન્હાનાલાલ દ. કવિ

(એક ઐતિહાસિક કાવ્ય)


ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!
         અમારો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ!
કૃષ્ણચન્દ્રની કૌમુદી-ઉજળો,
         કીધ પ્રભુએય સ્વદેશ :
         અમારો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ!
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         આર્યનું સાગરતીર્થ પુરાણ,
         તપોવન ભૃગુવસિષ્ઠના ભાણ;
         ગીતાના ગાનારા મહારાજ,
         પાર્થના સારથિનાં જ્ય્હાં રાજ્ય :

ગ્રીસરોમથીય જૂનાં,
         કુરુ-પાંડવથીયે પ્રાચીન,
સોમનાથ, ગિરિનગર, દ્વારકા:
         યુગ યુગ ધ્યાનવિલીન;
ઉભીને કાળસિન્ધુને તીર
         બજાવે બંસરી ભવ્ય સુધીર.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         સ્થળે સ્થળ નવપલ્લવના પુંજ,
         નદી ને તળાવ કેરી કુંજ;
         કોમળી કવિતા સમ સુરસાળ
         સિન્ધુ જ્ય્હાં દે મોતીના થાળ:
જગજૂનાં નિજ ગીત ગર્જતો

         ફરતો સાગર આજ;
કેસર ઊજળી ઘૂઘવે ગરવો
         વનમાં જ્ય્હાં વનરાજ :
ગિરિગિરિ શિખરશિખર સોહન્ત
         મન્દિરે ધ્વજ ને સન્ત-મહન્ત.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         પૂર્વથી પશ્ચિમ વહે પ્રકાશ,
         વહાણ ભરી વ્હેતી તેમ નિકાસ;
         મોહી આંગણ ઉતર્યો જ યુરોપ,
         વીણવા વાડીના ફૂલરોપ :

વીણી ન વણસે પુણ્યપાંગરી,
         અમ રમભૂમિની છાબ;
જગમોહન મુંબઈ-નગરી જુઓ!
         શું પાથર્યો કિનખાબ!
નિત્ય નવફૂલે ખીલે અભિરામ
         લક્ષ્મીમ્હોર્યાં લક્ષ્મીનાં ધામ,
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         ચોળી, ચણિયો, પાટલીનો ઘેર!
         સેંથલે સાળુની સોનલ સેર;
         છેડલે આચ્છાદી ઉરભાવ,
         લલિત લજ્જાનો વદન જમાવ;
         અંગ આખેયે નિજ અલબેલ,
         સાળુમાં ઢાંકતી રૂપની વેલ;

રાણકતનયા, ભાવશોભના,
         સુંદરતાનો શું છોડ!
આર્યસુન્દરી! નથી અવનીમાં

         તુજ રૂપગુણની જોડ;
ભાલ કુંકુમ, કર કંકણ સાર,
         કન્થના સજ્યા તેજશણગાર.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         ખેતરો ન્હાનાં, ન્હાની શી પોળ,
         નાતજાતે ન્હાનડિયા ઘોળ,
         ક્ષત્રીજાયાનાં ન્હાનલ રાજ્ય,
         ધર્મના ન્હાનકડા જ સમાજ;
વૃદ્ધ ચાણક્યે વર્ણ્યાં પૂર્વે
         ન્હાનાં પ્રજાનાં તન્ત્ર;
એહ પુરાતનના પડછાયા
         આ અમ જીવનમન્ત્ર :
એક ફૂલવેલે ફૂલતાં ફૂલ,
         અમારાં એક સુગન્ધ અમૂલ.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         દેશ નિજ તજી ધર્મને કાજ,
         સાગરે ઝુકાવ્યું સફરી જહાજ;
         ધર્મવીર પારસીનો સત્કાર,
         જગત-ઇતિહાસે અનુપ ઉદાર;

ઇસ્લામી યાત્રાળુનું આ
         મક્કાનું મુખબાર;
હિન્દુ, મુસલમિન, પારસીઓને
         અહીંયાં તીરથદ્વાર :
પ્રભુ છે એક, ભૂમિ છે એક,
પિતા છે એક, માત છે એક,
         આપણે એકની પ્રજા અનેક,
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         નથી રમી સમશેરોના દાવ,
         નથી ત્યમ ઘણા ઝીલ્યાયે ઘાવ;
         શ્રીકૃષ્ણે કુરુક્ષેત્રની મ્હાંય
         લીધાં વ્રત જાણે હજીય પળાય;
એક ઈડરના વનકેસરીએ,
         ભડવીર બાપ્પારાવ,
વિશ્વવન્દ્ય સૂરજકુળ સ્થાપી
         ચિતોડ કીધ યશછાંવ;
જન્મભૂમિ દયાનન્દનાં ધામ,
         ગાંધીનાં ગીતાજીવન નિષ્કામ,
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         સૂરતના રસિક રંગીલા રાજ,
         બુદ્ધિધનભર્યો શ્રીનગર-સમાજ;
         શૂરવીર સૌરાષ્ટ્રી યશવાન,
         કચ્છનાં સાહસિક સન્તાન;
ખંડ ખંડ વિસ્તરતો હિન્દી
         મહાસાગર મહારેલ,
તીર તીર જઈ સ્થાપી ગુર્જરી
         સંસ્થાનોની વેલ :
મહાસાગરનાં પૃથ્વીવિશાળ
         સરોવર કીધાં ગુર્જરી બાળ.
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!

         વનેવન લીલો ઘટાસોહાગ,
         જગતનો દીપે શું અમૂલખ બાગ!
         સજાવ્યા જૈને રસશણગાર,
         લતામંડપ સમ ધર્માગાર;

ભારતીએ કંઈ ફૂલફૂવારો
         અંજલિમાં શું લીધ!
દિશદિશમાં ફૂલધાર ઉડાવી
         દિલના પરિમળ દીધ!
હિન્દમાતાની લાડીલી બાળ!
         ગુર્જરી! જય! જય! તવ ચિરકાળ!
ધન્ય હો! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ!
         અમારો ગુણિયલ ગુર્જરદેશ!