કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – ન્હાનાલાલ/૧૩. ગિરનારને ચરણે

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
૧૩. ગિરનારને ચરણે

ન્હાનાલાલ


ઊગ્યું સ્હવાર સુખરૂપ સખી ! અમારું :
યાત્રા હજો શુભ હવે અમ ઊર્ધ્વગામી !
માંડી સિંહાસન રવિ ગિરનારશૃંગે
યાત્રાળુને કનકઅંગુલિથી નિમન્ત્રે.

આકાશમાંથી ઉડુમંડલ સંચર્યું’તું,
આતિથ્યઅર્ઘ્ય રવિ એક જ અર્પતો’તો :
તે લેઈ લેઈ નમણું ઉર નામતું’તું :
લીલાવિમુગ્ધ પડતું ઢળી દેવપાદે.

પ્રાચી વિશે વિચરતા અમ સૂર્યદેશે,
જ્ય્હાં તેજનાં ઝરણ કોટિક ફૂટતાં’તાં :
ત્યહાં ઊડતા અમિત ભર્ગ તણા ફુવારા :
આત્મન્ તૃષા છીપવવા લીધ પન્થ ત્ય્હાંના.

ન્હોતી સીમા ગગનની ય રચન્તી બાધા,
ન્હોતી સીમા જગત કે જગબન્ધનોની :
ન્હોતાં જ સંકલન કો સ્થલકાલનાં ત્ય્હાં :
નિર્બન્ધ એમ વહતા પ્રભુના પ્રવાહે.

લેતા વિરાટપગલાં સખી ! વિશ્વગોલે,
વર્ષો સહસ્ર કૂદતા મૃગલાની ફાળે :
આત્મા પુરાણતીર, લોચન વર્તમાન :
એવું હતું બલ પ્રિયે ! નવ પ્રેરણાનું.

હા ! કાલરાશિ સરીખા ગિરિ રાજતા તે,
ને એક ભૂતકણ ત્ય્હાં ચરણે પડ્યો’તો :
રાજેન્દ્ર કો થઈ ગયા સખી ! ધર્મગોપ્તા,
તે કુલચન્દ્રની કથા ગુણવન્તી ગાતો.

શું સ્થૂલ-સૂક્ષ્મલહરી નથી એક પૂરે ?
શું સ્થૂલ નેત્ર નવ ચેતનમન્ત્ર વાંચે ?
શું સૂક્ષ્મની ન વસી સુન્દરતા સ્થૂલોમાં ?
શું સ્થૂલમાં ન ઊભરાય અદૃશ્ય સૂક્ષ્મ ?

જોયું અમે ગિરિકણે, સ્થૂલની શિલામાં,
જોયું અમે જ ઊંડું, અદ્ ભુત માંહી દીઠું :
એ એક શૈલકણનું ઉર ભેદી જોતાં
ઇતિહાસવાહી લીધી દર્શન ત્ય્હાં પ્રભુનું.

આદ્યન્તમાં જીવન આ જગનું ભરીને,
ઘોરે અઘોરનીર સાગર કાલ કેરો :
તે સિન્ધુના જલ તણી દલપાંદડીમાં
મોંઘો સખી ! પરમ બ્રહ્મપરાગ ઊડે.

મારી છલંગ સખી ! એક સમુદ્ર કૂદ્યા,
નિહાળ્યું ભારત સુસાત્ત્વિક વન્દનીય :
નિહાળી શ્વેત ગિરિમાલની હિમભૂમિ,
ને સાધુસાધ્વીની દીઠી મહીં શિવરેખા :

ઓળંગી એ હિમભૂમિ, જલધિની ઝાડી,
આહ્લાદિની વિચરતી દીઠી ધર્મધેનુ :
ત્ય્હાં નિરખી સુભગરાઘવપાદ લંકા,
ને વીર વીરી મળી તે મહીં સ્તોત્ર ગાતાં :

સિદ્ધાર્થ દેવ દીધ ભારતી એક વત્સા
પોષી સહર્ષ સુરનન્દિની ચન્દ્રગુપ્તે :
દે ખંડખંડ દૂધ રાજર્ષિ અશોક :
સૌ એક શૈલકણમાં ગૂઢ એવું દીઠું.

ગાલે ઢળે નમણી પાંપણ અર્ધ મીંચી,
ઢાંકે વળી વળી જ પાલવ ઉરદેશ :
સંકોરી કોર સરતી કરવેલડીએ :
ત્હેના નથી રસિક શાસ્ત્રીય ભાષ્યકારો ?

દીઠી શિલા મહીંય સાગરની સમૃદ્ધિ,
દીઠો સ્થૂલે મહત્ ચેતનઓઘ વ્હેતો :
તો શૈલને જડ પછી વદવું પ્રિયે ! શે ?
તો શૈલને જડ કહી સખી ! નિન્દવું કાં ?

જ્યોતિ ઝીલી પરમભાવ દિનેશ કેરી,
સત્કારી સપ્રભ વિશાલ કૃપાની ધારા,
ચાલ્યા અમે પછી પીતા જ વરેણ્ય ભર્ગ
આતિથ્ય દેવકુલનું પ્રિય ! યાચવાને.
(કવિ ન્હાનાલાલ ગ્રંથાવલિ : ૧, ખંડ-૧, પૃ. ૧૯૮-૨૦૦)