બાળ કાવ્ય સંપદા/ઈડરનો વાણિયો
લેખક : રમણલાલ સોની
(1908-2006)
એક ઈડરનો વાણિયો ધૂળો એનું નામ,
સમી સાંજનો નીકળ્યો, જવા કોથળે ગામ !
રસ્તે અંધારું થયું, ચડિયો બીજી વાટ,
જંગલમાં ભૂલો પડ્યો, દિલમાં થયો ઉચાટ !
પણ હિંમત એણે ધરી, મનમાં કર્યો વિચાર;
‘નથી કદી હું એકલો, સાથી મારે બાર !’
એવે ઝાડી સળવળી, ચમક્યા કોળી ચાર,
‘ખબરદાર ! જે હોય તે આપી દે આ વાર !’
કહે ધૂળો એ કોળીને : ‘અલ્યા, નથી હું એક;
બાર જણા લઈ નીકળ્યો, કરજો કાંક વિવેક !’
‘કાલે કરજે ટાયલી, હમણાં દઈ દે માલ !’
એવું બોલી ઊલટ્યા કોળી બે વિકરાળ !
ધૂળો કૂદ્યો; કોથળો વીંઝે સબોસબ,
હતાં કોથળે કાટલાં, વાગે ધબોધબ !
કોળી ખીજ્યા, એમના ધૂળો ખાળે ઘાવ,
ક્યાંથી રે આ વાણિયો શીખ્યો આવા દાવ ?
આઘુંપાછું ના જુએ, ધૂળો ખેલે જંગ,
બોલે : ‘હું ના એકલો, હવે બતાવું રંગ !’
કોળી ચોંક્યા : ’ એકમાં હોય આટલું જોર,
બાર જણા જો છૂટશે, થશે આપણી ઘોર !
એમ વિચારી બી સહુ નાઠા એકી સાથ,
ધૂળો હરખ્યો : ‘વાહ ! મેં ઠીક બતાવ્યો હાથ !’
વાટ જડી, ધૂળો ગયો જાવું’તું જે ગામ,
વળતો એ ઘેરે ગયો પૂરું કરીને કામ !
ધૂળાની આ વારતા જાણી બાળ તમામ,
પૂછે : ‘કોણ તમે હતા બાર ? ગણાવો નામ !’
ધૂળો કહે : ‘આ હાથ બે, બે આંખો, બે પાય,
ચાર કાટલાં કોથળો મળી; એમ દશ થાય !
ને છેલ્લે સાથી બે ખરા – હિમ્મત ને વિશ્વાસ,
એ બે વિણ બીજા બધા થાય નકામા ખાસ !