મધ્યકાલીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/રુક્મિણી વિવાહ મીઠું ૩
વળતા શુકજી તે વણી એમ ઉચર્યા, સાંભળ પરિક્ષિત રાય;
હાવાં ત્યાર પછી કયમ નીપજ્યૂં, તુજને કહું તે ક્થાય;
જેજે બોલો શ્રી રકમણીનાથની.
વર કન્યાં તો આગળ પધારીયાં, પુઠળ સેન્યા બળરામ;
પાછળ શત્રુનું દળ દીઠું આવતું, ઉભા રહ્યા તેણે ઠામ – જેજે૦ ૨
માનભંગ થયારે સરવે ભૂપતી, તેણે ધારી એ બુદ્ધ;
પાછાં વળતાં તો નાક જાય છે કન્યા લો કરી જાુદ્ધ – જેજે૦ ૩
આવ્યા બાણના મેહ વરસાવતા, રીસે બળતા સહુ થાય;
જાદવ સેન્યા ઢાંકી લીધી સરવડે, દાંત પીસંતા જાય – જેજે૦ ૪
વળતા જાદવ જાુદ્ધને વીફર્યાં, વીધ્યાં સહુનાં શરીર;
સેન્યાં મારી સુવાડીરે સાથરે, નાઠા વીર મુકી ધીર – જેજે૦ ૫
રૂકમૈયો બોલ્યો શિશુપાળસું, સાંભળ માહારૂં પણ એક;
જો હું રૂકમણી પાખે પાછો ફરૂં, પુરમાં પેસું નહિ છેક – જેજે૦ ૬
બીજે મારગે કૃષ્ણ પુઠે પળ્યો, બકતો બકતો બહુ જોર;
ઊભો રેહ ઊભો રેહ ક્યાંહ જાય છે, માહારી ભગનીના ચોર – જેજે૦ ૭
એવું કહી ત્રણ બાણ ત્યાંહ મુકીયાં, છબીલે છેદ્યાં તતકાળ;
દેખી પાંચ ફેક્યાં બીજાં પાપીયે, તે પણ ભાગ્યાં શ્રીગોપાળ – જેજે૦ ૮
પછે શ્રીકૃષ્ણે ત્રણ સર છોડીયાં, છેધૂં સારથીનું શીશ;
રથ ભાંગ્યો ધનુષ ત્રોડી નાખ્યું, એહેવું કીધું શ્રી જગદીશ – જેજે૦ ૯
બીજાું કોડંડ ગ્રહ્યું તે પણ કાપીયું, ત્રીજાંની પણએ ગત્ય;
વળતો ખડગ ચરમ લઈ દ્રોડિઓ, રિસે દાધ્યો છે અત્ય – જેજે૦ ૧૦
પ્રભુએ પણ વિદ્યાધર ખડ્ગ કાહાડીયું, સામા ધસ્યા કરી ક્રોધ;
જેહેવે મસ્તક છેદેછે શ્રીહરી, કીધો રૂકમણીએ રોધ – જેજે૦ ૧૧
એ ના ઘટે નાથ ચતુરશિરોમણિ, અપજશ જગતમાં થાય;
જેવો તેવો પણ ભાઈ એ માહારો, સાળો તમારો કહેવાય – જેજે૦ ૧૨
પ્રભુએ ધાર્યું જે રાણી રૂસે નહી, ધાર્યું મારૂં પણ થાય;
માર્યા સરીખો કેહેવાય રહે જીવતો, એહેવો રચવો ઉપાય – જેજે૦ ૧૩
ડાઢી મુછ મુંડીને પટા પાડીયા, શસ્ત્રે કરીને શ્રીનાથ;
રથની સાંગી પુઠળ લટકાવીયો, વસ્ત્રે બાંધ્યો બેહુ હાથ – જેજે૦ ૧૪
એહેવે બળભદ્ર પુઠળથી આવીયા, જીતીને સહુ રાય;
દીઠો રૂકમૈયાને રથે બાંધીઓ, ઘણું લજવાતો જાય – જેજે૦ ૧૫
હાં હાં આ શું કર્યું ભાઈ ના ઘટે, આશો કીધો કદ્રુપ;
એહેને મરણથકી અદિકું થયું, એ છે અહંકારી ભૂપ – જેજે૦ ૧૬
રૂકમણીજીને રૂડું મનાવવા, કીધો વચન વિવેક;
છોડી મુક્યો રૂકમૈયો હળધરે, બંધે ધવ એક – જેજે૦ ૧૭
પછે લીધાનું ફળ એ પટા પડ્યા જવાયું નહી, વાસ્યું ભુજ કછ શેહેર;
પણ લીધાનું ફળ એ પટા પડ્યા જવાયું નહી, ઘેહેર – જેજે૦ ૧૮
હાવાં શિશુપાળની શી શોભા થઈ, થોડી સરખી હું કેહેશ;
ઠાલો ચાલ્યો તે નાક છેદાઈ ગયું, અંગે પીઠી મુખે મેશ – જેજે૦ ૧૯
નગારાં ને નીશાન સંતાડ્યાં, મુખે પડી ગયા શોશ;
સહુકો સમસાનીઆ સરખા સનમન્યા, જાણે મુએ દમઘોષ – જેજે૦ ૨૦
જરાસંઘે ત્યાંહાં આસનાવાસના કરી, હું પણ હાર્યો સતરવાર;
તોહે મેં કાંઈ દુખરે નોતું ધર્યું, એહેવો ધારવો વિચાર – જેજે૦ ૨૧
અરે હાવાં દ્વારામતી પ્રભુ પોહોંચ્યા, સેન્યા સહિત બળરામ;
સામા ઉગ્રસેન આવ્યા સોભા ભર્યા, પધરાવ્યા નિજ ધામ – જેજે૦ ૨૨
જોશી તેડાવ્યા શ્રી વાસુદેવજી, લગ્ન લીધું શુભ સાર;
લખી સજન સરવને કંકોતરી, તેડાવ્યાં તેણીવાર – જેજે૦ ૨૩
મોહોટો મંડપ રચ્યોરે સોહામણો, વાજાં વાજે અપાર;
મંગળ ગાનકરે સરવને કંકોતરી,તેડાવ્યાં તેણીવાર – જેજે૦ ૨૪
વરકન્યાને પીઠી ચોળાય છે, ગોત્રજ દેવ્યા પૂજાય;
વૃદ્ધ શ્રાદ્ધ કીધું છે વાસુદેવજી, દેવકી હરખ ન માય – જેજે૦ ૨૫
વરવહુને મંડપમાં પધરાવ્યાં, વિપ્ર કરે વેદ ગાન;
કોઈએક કન્યાનાં માત પિતા થયાં, તેણે દીધું કન્યાદાન – જેજે૦ ૨૬
હસ્ત મેલાપ થયો નેમંગળ ફેરા ફર્યા, કીધા સર્વ પ્રકાર;
લાડકોડ રીતેભાતે શ્રી હરી, આરોગ્યા છે કંસાર – જેજે૦ ૨૭
સહુને કંસાર ભોજન કરાવ્યાં, સંતોખ્યા સહુ જન;
બેહેન ભાણેજ પુજ્યને પોખ્યાં, હરખ્યું સહુકોનું મન – જેજે૦ ૨૮
કુળની રીતે પછી છોડ્યા દોરડા; આનંદ વરત્યો અપાર;
રાણી રૂકમણી પરણ્યાં શ્રીકૃષ્ણને, થઈ રહ્યો જે જે કાર – જેજે૦ ૨૯
કવિજનને કૃપા કરી શ્રી હરી, કીધાં દુખ સહુ ભંગ;
અંગ સહિત આપી પ્રેમલક્ષણા, ભક્તી નીત સતસંગ – જેજે૦ ૩૦
ગુર્જરદેશમાં શ્રી નર્મદાજી તટ, ચંદીપુર ચારૂ ગ્રામ;
ત્યાંહાં શ્રી શેષશાઈ પ્રભુ વસે, ત્યાંહાં કવિનો વિશ્રામ – જેજે૦ ૩૧
જ્ઞાતિ વિપ્ર નાગરરે સાઠોદરો, ભટ દયાશંકર નામ;
વૈષ્ણવ વલ્લભી શ્રી ગુરૂ પ્રતાપથી, ગાયા ગુણ ઘનશ્યામ – જેજે૦ ૩૨
ત્રણ મીઠે શ્રીરૂકમણીહરણ કથ્યું, એક સો પંદર પદ સાર;
શ્રી ભાગવત અનુસારે સંક્ષેપે કહ્યું, જે મહિમા એનો અપાર – જેજે૦ ૩૩
જે કો ગાએ શિખે ને સાંભળે, પુરે મન વાંછિત કામ;
પ્રેમે પાઠ કરતાં મળે શ્રીહરી, એમકહે દયારામ – જેજે૦ ૩૪
વલણ
દયાશંકર કહે કથારે, સુંદર શાર ચરીત્ર;
શ્રવણથી સુખ હોય સહુને, પતિત થાય પવિત્ર. ૧
કરતા હરતા શ્રી મહા પ્રભુરે,હું તો કેહવાઉં માત્ર;
સુણજો ભણજો ભાવ ધરીને, થાશો સહુ સુખ પાત્ર. ૨