સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/જવાહરલાલ નેહરુ/ઉસ પાર —!
હમ હિન્દુસ્તાન કે રહનેવાલે લોગ એક નયે જમાને કી સીમા પર હૈં. ઉસ પાર હમ જાના ચાહતે હૈં — ઉસ પાર જબ કિ નયા ભારત બને ઔર ઉસમેં પૂરી તૌરસે ખુશહાલી હો. યહ એક બડી બાત હૈ. લેકિન ઐસે મૌકે પર હમ અપને મુલ્ક મેં દેખતે ક્યા હૈં કિ કહાં તો યે બડે બડે કામ હૈં, ઔર કહાં આપસ મેં છોટી-છોટી બાતોં મેં હમ ફંસે હુએ હૈં — છોટે ઝગડોંસે હી હમે ફુરસત નહીં. કભી સાંપ્રદાયિકતા, કભી જાતિ-ભેદ, કભી ભાષાકે ઝગડે, કભી યહ પ્રાંતીયતા! એક એક પ્રાંત-પ્રદેશકે ઉપર લોગોંમેં અલગ— અલગ જોશ ચઢતા હૈ, ઔર વે ભૂલ જાતે હૈં કિ કોઈ ઐસી ચીઝ ભી હૈ જૈસે હિન્દુસ્તાન. અપને અપને સૂબે કો લેકર યા કભી ધર્મ કા નામ લેકર, કભી જબાનકા નામ લેકર કાફી હુલ્લડ હમ ઔર આપ મચાતે હૈં, ઔર શરમિન્દી હો જાતી હૈ કિ આખિર ઈસીકો હમ અપના સમઝતે હૈં — અપની રાષ્ટ્રીયતા, અપની કૌમિયત. હમારી કૌમિયત એક સૂબે કે લિએ હૈ યા એક ગાંવ કે લિએ હૈ? તો યહ બાત ઠીક નહીં હૈ. હિન્દુસ્તાન કી તાકત તભી હૈ — આપકી ઔર હમારી — જબકી હમ હિન્દુસ્તાન કી એકતા કો પૂરી તૌર સે સમઝેં; એક દિમાગ સે નહીં, અપને દિલસે, ઔર યહ નહીં કિ હર તરહ કી અલગ બાતોં મેં પડ જાએં — ચાહે મઝહબ કે નામ સે, ચાહે સૂબે કે નામ સે, ચાહે ભાષા કે નામ સે; યે ખતરનાક ચીઝેં હૈં.