કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – જયન્ત પાઠક/૪૮. જીવ-જંતુની કૌતુકકવિતા: Difference between revisions
KhyatiJoshi (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|૪૮. જીવ-જંતુની કૌતુકકવિતા|જયન્ત પાઠક}} <poem> '''૧. ભવૈયો''' બે બાજુ...") |
KhyatiJoshi (talk | contribs) No edit summary |
||
| (6 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
ધરાના છાયા-જલમાં તરે ભવૈયોઃ | ધરાના છાયા-જલમાં તરે ભવૈયોઃ | ||
—જીવ જાણે મારો તરવૈયો!— | —જીવ જાણે મારો તરવૈયો!— | ||
'''૨. મંકોડા''' | '''૨. મંકોડા''' | ||
મંકોડાની હાર | મંકોડાની હાર | ||
| Line 14: | Line 15: | ||
વેરણછેરણ આમતેમ સૌ | વેરણછેરણ આમતેમ સૌ | ||
ઢીલા અંકોડાની જાણે માળ! | ઢીલા અંકોડાની જાણે માળ! | ||
'''૩. કીડીઓ''' | '''૩. કીડીઓ''' | ||
કીડીઓ દરમાં સરી | કીડીઓ દરમાં સરી | ||
| Line 20: | Line 22: | ||
માંડ હજી છે દરને અડક્યો— | માંડ હજી છે દરને અડક્યો— | ||
ત્યાં તો કાંડે ચટકો! | ત્યાં તો કાંડે ચટકો! | ||
'''૪. કાચંડા''' | '''૪. કાચંડા''' | ||
જેઠ અષાઢે | જેઠ અષાઢે | ||
| Line 26: | Line 29: | ||
ફૂલણજી શા ડોલે, સરકે! | ફૂલણજી શા ડોલે, સરકે! | ||
રૂમાલ બાંધ્યો લાલ ગળે— | રૂમાલ બાંધ્યો લાલ ગળે— | ||
:શો ફરકે! | |||
'''૫. વાણિયા''' | '''૫. વાણિયા''' | ||
| Line 32: | Line 35: | ||
ઊડે વાણિયા અગણિત | ઊડે વાણિયા અગણિત | ||
અબરખિયા પાંખે — જાણે કે ચળક- | અબરખિયા પાંખે — જાણે કે ચળક- | ||
:વિમાનો | |||
ઠાંસી ઠાંસી ભર્યાં શારદી તડકે! | ઠાંસી ઠાંસી ભર્યાં શારદી તડકે! | ||
'''૬. મધમાખી''' | '''૬. મધમાખી''' | ||
મધપૂડેથી ઊડી સનનન | મધપૂડેથી ઊડી સનનન | ||
ચોંટી પડી, ડંખી મધમાખી— | ચોંટી પડી, ડંખી મધમાખી— | ||
એટલું રોયો, એટલું રોયો... | એટલું રોયો, એટલું રોયો... | ||
:આખર રાજી | |||
હથેળીમાં બાએ આપેલા મધને | હથેળીમાં બાએ આપેલા મધને | ||
::ચાખી! | |||
'''૭. દેવની ગાય''' | '''૭. દેવની ગાય''' | ||
ઘર સામેનું લીલુંછમ મેદાન | ઘર સામેનું લીલુંછમ મેદાન | ||
| Line 46: | Line 51: | ||
આભથી મોતી ટપ ટપ ગરે | આભથી મોતી ટપ ટપ ગરે | ||
દેવની લાલ ગાવડી ચરે! | દેવની લાલ ગાવડી ચરે! | ||
'''૮. ભમરી''' | '''૮. ભમરી''' | ||
છપ્પરને ટેકવીને ઊભી | છપ્પરને ટેકવીને ઊભી | ||
| Line 53: | Line 59: | ||
અઢેલીને ઊભવાની કીધી ભૂલ | અઢેલીને ઊભવાની કીધી ભૂલ | ||
કે વાગી જ છે પીઠમાં વસમી શૂલ! | કે વાગી જ છે પીઠમાં વસમી શૂલ! | ||
'''૯. કનડાં''' | '''૯. કનડાં''' | ||
ભીના ઘરઆંગણની | ભીના ઘરઆંગણની | ||
| Line 59: | Line 66: | ||
જરા અડો કે કાયા વળતી ગોળ | જરા અડો કે કાયા વળતી ગોળ | ||
—છૂટાં પડેલાં પૈડાં જાણો!— | —છૂટાં પડેલાં પૈડાં જાણો!— | ||
'''૧૦. ઇયળ''' | '''૧૦. ઇયળ''' | ||
ભમરી-દરમાં | ભમરી-દરમાં | ||
| Line 66: | Line 74: | ||
પાંપણમાં શી ફરકે મારી | પાંપણમાં શી ફરકે મારી | ||
રંગરંગની પતંગિયાંની પાંખ! | રંગરંગની પતંગિયાંની પાંખ! | ||
'''૧૧. માખી''' | '''૧૧. માખી''' | ||
ઓચિંતી એક ઊડતી માખી | ઓચિંતી એક ઊડતી માખી | ||
| Line 71: | Line 80: | ||
જરા તરફડી... જીવ આખરે છૂટે | જરા તરફડી... જીવ આખરે છૂટે | ||
કોરે બેઠી માખ બીજી | કોરે બેઠી માખ બીજી | ||
::બે હાથે માથું કૂટે! | |||
૧૪, ૧૫, ૧૬-૯-૧૯૮૭ | ૧૪, ૧૫, ૧૬-૯-૧૯૮૭ | ||
</poem> | </poem> | ||
{{Right| (ક્ષણોમાં જીવું છું, પૃ. ૪૪૮-૪૫૦)}} | {{Right| (ક્ષણોમાં જીવું છું, પૃ. ૪૪૮-૪૫૦)}} | ||
{{HeaderNav | |||
|previous = [[કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – જયન્ત પાઠક/૪૭. પાવાગઢમાં |૪૭. પાવાગઢમાં ]] | |||
|next = [[કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – જયન્ત પાઠક/૪૯. મા |૪૯. મા ]] | |||
}} | |||
Latest revision as of 12:29, 6 September 2021
જયન્ત પાઠક
૧. ભવૈયો
બે બાજુનાં હારબંધ વૃક્ષોની વચ્ચે
પથ્થર-પગોથિયાં પર વ્હેતી
કોતરડીના હેઠનવાસમાં ધરો
ધરાના છાયા-જલમાં તરે ભવૈયોઃ
—જીવ જાણે મારો તરવૈયો!—
૨. મંકોડા
મંકોડાની હાર
ક્યાં ચાલી આ ક્યાંથી આવી બ્હાર!
અગ્રેસરને અટકાવો તો
વેરણછેરણ આમતેમ સૌ
ઢીલા અંકોડાની જાણે માળ!
૩. કીડીઓ
કીડીઓ દરમાં સરી
મૂગી મૂગી કામે લાગી, કામગરી!
લાંબી આ લાકડીનો છેડો
માંડ હજી છે દરને અડક્યો—
ત્યાં તો કાંડે ચટકો!
૪. કાચંડા
જેઠ અષાઢે
વાડે વાડે
હટ્ટાકટ્ટા કામકોડીલા કાચંડા
ફૂલણજી શા ડોલે, સરકે!
રૂમાલ બાંધ્યો લાલ ગળે—
શો ફરકે!
૫. વાણિયા
સમીસાંજના અજવાળામાં
ઊડે વાણિયા અગણિત
અબરખિયા પાંખે — જાણે કે ચળક-
વિમાનો
ઠાંસી ઠાંસી ભર્યાં શારદી તડકે!
૬. મધમાખી
મધપૂડેથી ઊડી સનનન
ચોંટી પડી, ડંખી મધમાખી—
એટલું રોયો, એટલું રોયો...
આખર રાજી
હથેળીમાં બાએ આપેલા મધને
ચાખી!
૭. દેવની ગાય
ઘર સામેનું લીલુંછમ મેદાન
તૃણપત્તી ને કૂંવાડિયાને પાન
આભથી મોતી ટપ ટપ ગરે
દેવની લાલ ગાવડી ચરે!
૮. ભમરી
છપ્પરને ટેકવીને ઊભી
આંગણની આ કુંભી
એમાં ઊંડા વેહ
ભમરીઓનાં ગેહ
અઢેલીને ઊભવાની કીધી ભૂલ
કે વાગી જ છે પીઠમાં વસમી શૂલ!
૯. કનડાં
ભીના ઘરઆંગણની
ઓકળીઓમાં સડસડાટ ગાડી ચાલે કનડાંની!
—રાજધાની એક્સ્પ્રેસ પ્રમાણો—
જરા અડો કે કાયા વળતી ગોળ
—છૂટાં પડેલાં પૈડાં જાણો!—
૧૦. ઇયળ
ભમરી-દરમાં
ઇયળ પડી બેભાન
–નહીં સૂધ, નહીં સાન–
મીંચાય-ઊઘડે આંખ
પાંપણમાં શી ફરકે મારી
રંગરંગની પતંગિયાંની પાંખ!
૧૧. માખી
ઓચિંતી એક ઊડતી માખી
રકાબીમાં ચાની આવીને પડી,
જરા તરફડી... જીવ આખરે છૂટે
કોરે બેઠી માખ બીજી
બે હાથે માથું કૂટે!
૧૪, ૧૫, ૧૬-૯-૧૯૮૭
(ક્ષણોમાં જીવું છું, પૃ. ૪૪૮-૪૫૦)